Adrenalin, stres durumlarında vücutta meydana gelen değişimlerden sorumlu olan hormondur. Adrenalin hormonu bazı kaynaklarda epinefrin olarak da adlandırılır. Beynin stresle ilgili bölgesi uyarıldığında adrenal bezler kan dolaşımına salgılar. Salgılanan hormon kalp atışlarını hızlandırır, kasların gücünü artırır ve beyne giden kan akışını artırır. Adrenalin hormonu savaş veya kaç (fight or flight) yanıtının en önemli bileşenidir. Adrenalinin vücutta birçok etkisi bulunur. Bu etkiler arasında kalp atışlarının hızlanması, kaslara giden kan akışının artması, solunum hızının artması, metabolizmanın hızlanması ve kan basıncının yükselmesi yer alır.
Adrenalin Nedir?
Adrenalin, stresli ve tehlikeli durumlarda vücudu savaşa veya kaçmaya hazırlayan hormondur. Adrenal bezlerin ürettiği hormon, kan dolaşımına salındığında vücutta birçok değişikliğe neden olur. Adrenalinin beyin, kalp, kaslar ve hava yolları üzerindeki etkileri kişinin bu durumlarla baş etmesini kolaylaştırır. Beynin stresle ilgili bölgesi uyarıldığında adrenal bezler kan dolaşımına epinefrin (adrenalin) hormonu salgılar. Adrenalinin beyin, kalp, kaslar ve hava yolları üzerindeki etkileri kişinin bu durumlarla baş etmesini kolaylaştırır.
Adrenalin vücutta birçok etkide bulunur. Adrenalinin etkileri arasında kalp atışlarının hızlanması, kaslara giden kan akışının artması, solunum hızının artması, metabolizmanın hızlanması ve kan basıncının yükselmesi bulunur. Bunların dışında adrenalin hormonunun etkisi zihin açıcıdır.
Adrenalin Hormonunun Vücutta Yaptığı Etkiler Nelerdir?
Beynin stresle ilgili bölgesi uyarıldığında adrenal bezler kan dolaşımına adrenalin (epinefrin) hormonunu salar. Salgılanan hormon kalp atışlarını hızlandırır, kasların gücünü artırır ve beyne giden kan akışını artırır. Kan basıncını yükselten adrenalin hormonunun vücudun farklı alanlarında etkisi vardır.
Adrenalin hormonunun etkisi şunlardır:
- Kalp atışlarını hızlandırır: Adrenalinin etkisi ile kalp atışları artar. Bu sayede kalbe daha fazla oksijen ve besin gider.
- Kan basıncını yükseltir: Adrenalinin etkisi ile kan damarları daralır ve kan basıncı yükselir.
- Hava yollarını genişletir: Adrenalinin etkisi ile hava yolları genişler ve daha fazla hava alınıp verilmesi sağlanır.
- Metabolizmayı hızlandırır: Adrenalinin etkisi ile enerji üretimi artar ve metabolizma hızlanır.
- Kasların gücünü artırır: Adrenalinin etkisi ile kasların gücü artar.
- Beyne daha fazla kan gider: Adrenalinin etkisi ile beyinde kan akışı artar.
- Pankreastan insülin salınımını azaltır: Adrenalinin etkisi ile pankreastan insülin salınımı azalır.
- Zihin açıcıdır: Adrenalinin etkisi zihnin açılmasını sağlar.
Kronik Stres Adrenalini Nasıl Etkiler?
Kronik stres altında adrenalin seviyeleri sürekli yüksek olabilir. Bu durum kan basıncında artışa neden olur. Kronik stresin hormon seviyelerindeki dengesizliklere yol açabileceği araştırmalarla gösterilmiştir. Kronik stres altında kalan kişilerde beynin stresle ilgili bölgesi sürekli aktif olur ve bu da adrenalin seviyelerinin yükselmesine yol açabilir.
Kronik stres altında kalan kişilerde sürekli yüksek olan adrenalin seviyelerine bağlı olarak;
- Kan basıncı yükselebilir
- Damar sertleşmesi oluşabilir
- Kalp krizi ve inme riski artabilir
- Kilo alımı meydana gelebilir
- Uyku sorunları oluşabilir
- Kronik halsizlik oluşabilir
- Mide sorunları ortaya çıkabilir
- Kronik yorgunluk sendromu gelişebilir
Adrenalin Hormonu Nasıl Düşürülür?
Kronik stres altında bulunmak adrenalini sürekli yüksek seviyelerde tutabilir. Bu nedenle stresle başa çıkmak adrenalin seviyelerini düşürmenin yollarından biridir. Bunun dışında adrenalini düşürmek için şu yollar izlenebilir:
- Nefes egzersizleri yapın: Derin nefes almak stres seviyelerini düşürür.
- Ağlayın: Ağlamak adrenalini düşürmeye yardımcı olabilir.
- Yoga yapın: Yoga ve meditasyon gibi gevşeme teknikleri rahatlamanıza yardımcı olur.
- Sıcak bir banyo veya duş alın: Sıcak su kasları gevşetir ve rahatlamanızı sağlar.
- Düşük şekerli besinler tüketin: Şeker de adrenalini yükseltebileceğinden düşük şekerli besinler tercih edin.
- Magnezyum alın: Magnezyum takviyeleri adrenalini düşürmeye yardımcı olabilir.
- Kahve tüketimini azaltın: Kahve kafein içerir ve kafein de adrenalini artırabilir.
- Kendinizi sevin: Kendinize değer vermek ve sevgi göstermek stres seviyelerinizi azaltır.
- Açık havada yürüyüş yapın: Doğadayken yürüyüş yapmak adrenalini düşürmeye yardımcı olabilir.
Tüm bu yöntemlerle birlikte sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek de adrenalini kontrol altına almanıza yardımcı olabilir.
Adrenalinin Yüksek Olmasının Belirtileri Nelerdir?
Kronik stres altında bulunan kişilerde adrenalinin sürekli yüksek olması söz konusudur. Sürekli yüksek olan adrenalin seviyeleri kısa vadede kişide şu belirtilere neden olur:
- Aşırı endişe
- Aşırı sinirlilik
- Panik atak belirtileri
- Aşırı heyecan hissi
- Ağır baş ağrısı
- Nefes darlığı
- Böbrek üstü bezlerinde büyüme
- Böbrek üstü bezlerinde kist oluşumu
Böbrek Üstü Bezlerinde Büyüme Belirtisi
Böbrek üstü bezlerinin büyümesi adrenalinin yüksek olmasına neden olabilir. Buna hiperplazi denir. Hiperplazide böbrek üstü bezleri normalden fazla çalışarak aşırı miktarda steroid üretir. Hiperplaziye neden olabilecek bir hastalık doğuştan gelen böbrek üstü bezi hastalığıdır.
Böbrek üstü bezlerinin büyümesine bağlı olarak kişide şu belirtiler oluşabilir:
- Puberte yaşı gelmeden erken ergenlik belirtilerinin ortaya çıkması
- Aşırı kilolu olmak
- Ciltte koyulaşma
- Ciltte çatlaklar olması
- Pek çok vücut kıllarının uzaması
- Sakallı kadın hastalar olması
- Ağız çevresinde koyu lekeler oluşması
- Ateş yükselmesi
- Mide bulantısı
- Kusma
- Kilo kaybı olması
- Tansiyon yükselmesi
Böbrek üstü bezlerinin büyüklüğünü ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) gibi görüntüleme yöntemleriyle teşhis etmek mümkündür.
Böbrek Üstü Bezlerinde Kist Oluşumu Belirtisi
Böbrek üstü bezlerinde kist oluşumu adrenalinin yüksek olmasına neden olabilir. Böbrek üstü bezlerinde kist oluşumunun en yaygın nedeni hormonları üreten bezlerin normalden fazla çalıştığı bir rahatsızlık olan hiperplazidir. Bunun dışında hormon üreten tümörler de böbrek üstü bezlerinde kist oluşumuna neden olabilir. Adrenal adenoma adı verilen bu tümörler iyi huyludur.
Böbrek üstü bezlerinde kist oluşumuna bağlı olarak kişide şu belirtiler oluşabilir:
- Nefes darlığı yaşanması
- Sırt ve karın bölgesinde ağrı olması
- Tansiyonun 140/90 mmHg üzerinde olması (hipertansiyon)
- Kandaki şeker oranının normal sınırların üzerinde olması (hiperglisemi)
- Böbreklerde sorun olması veya böbrek yetmezliği riski bulunması
Böbrek üstü bezlerinde kist oluşumunu teşhis etmek için ultrason, BT veya MRG gibi görüntüleme yöntemleri kullanılır. Teşhisten sonra kistin büyüklüğüne ve kişiye verdiği rahatsızlığa göre tedavi planlanır.
Yüksek Adrenalin Stresi Nasıl Azaltılır?
Kronik stres altında bulunmak adrenalini sürekli yüksek seviyelerde tutabilir. Bu nedenle stresle başa çıkmak adrenalini düşürmenin yollarından biridir. Bunun dışında şu yöntemlerle yüksek adrenalin stresi azaltılabilir:
- Ağlayın: Ağlamak adrenalini düşürmeye yardımcı olabilir.
- Nefes egzersizleri yapın: Derin nefes almak stres seviyelerini düşürür.
- Sıcak bir banyo veya duş alın: Sıcak su kasları gevşetir ve rahatlamanızı sağlar.
- Düşük şeker tüketin: Düşük şeker düzeyine sahip olmak adrenalini azaltabilir.
- Magnezyum alın: Magnezyum takviyeleri veya magnezyum açısından zengin besinler tüketmek adrenalini düşürmeye yardımcı olabilir.
- Kahve tüketimini azaltın: Kafein düzeyinizi düşürmek için kahve tüketimini azaltabilirsiniz.
- Kendinizi sevin: Kendinize değer vermek ve sevgi göstermek stres seviyelerinizi azaltır.
- Açık havada yürüyüş yapın: Doğadayken yürüyüş yapmak adrenalini düşürmeye yardımcı olabilir.