Çocuklarda ruhsal ve davranışsal sorunların tedavisinde ebeveynlik tarzı ve aile dinamiklerinin büyük rol oynadığını söyleyen uzmanlar, anne ve babanın çocuğu üzerindeki etkilerinin ise uzun yıllar devam ettiğini belirtiyor. Çocuklukta ruhsal veya davranışsal sorunu olan bireylerin, ilerleyen yıllarda da bu sorunları devam ettirebildiğine dikkat çeken uzmanlar, bunun da çoğunlukla aile dinamiklerinden kaynaklandığını vurguluyor.
Çocuk ve ergen psikiyatrisi uzmanı Dr. Aysu Pınar, “Çocuklarda ruhsal ve davranışsal sorunların tedavisinde ebeveynlik tarzı ve aile dinamiklerinin büyük rol oynadığını söyleyen uzmanlar, anne ve babanın çocuğu üzerindeki etkilerinin ise uzun yıllar devam ettiğini belirtiyor. Çocuklukta ruhsal veya davranışsal sorunu olan bireylerin, ilerleyen yıllarda da bu sorunları devam ettirebildiğine dikkat çeken uzmanlar, bunun da çoğunlukla aile dinamiklerinden kaynaklandığını vurguluyor.” diyor.
Aile İçi İletişim Sorunları Ruh Sağlığını Olumsuz Etkileyebilir
Aile içindeki iletişim sorunlarının çocuğun ruh sağlığına zarar verebileceğini söyleyen Dr. Pınar, bu konuda şu bilgileri veriyor: “Ebeveynlerin kendi aralarındaki çatışmaları, özellikle de çözümsüz çatışmaları ve bu çatışmalar nedeniyle çocuğa yönlendirdikleri mesajlar, çocuğun duygusal durumunu olumsuz etkileyebilir. Aile içindeki iletişim sorunları, çocuğun özgüven gelişimini de olumsuz etkileyebilir. Örneğin, ebeveynler arasında sürekli alay etme veya küçümseme gibi iletişim biçimleri, çocukta düşük özsaygı ve özgüven eksikliğine neden olabilir. Ebeveynlerin aşırı koruyucu, müdahaleci veya eleştirel tutumları, çocuğun bağımsızlık geliştirmesine engel olabilir.”
Gelişim Döneminde Ebeveyn Tutumu Çok Önemli
Bebeklik dönemi gibi kritik gelişim dönemlerinde ebeveynlerin tutumlarının çok önemli olduğuna değinen Dr. Pınar, şunları kaydediyor: “Bu dönemde ebeveynler, bebeğin ihtiyaçlarına hızlı bir şekilde yanıt vermezlerse, bebekte güvenli bağlanma gelişmeyebilir. Güvenli bağlanma, bireyde ileride sağlıklı ilişkiler kurabilme yeteneğini geliştirir. Ebeveynlerin aşırı koruyucu veya kayıtsız tutumları da çocuğun özgüvenini zedeleyebilir. Bu tür tutumlar, çocuğun kendi potansiyelini keşfetmesini ve risk almasını zorlaştırabilir.”
Kendi İhtiyaçlarını Bireye Yansıtma Olumsuz Davranış Geliştirebilir
Anne ve babaların kendi ihtiyaçlarını çocuklara yansıtmalarının da olumsuz davranış gelişimine yol açabileceğini ifade eden Dr. Pınar, şu bilgileri veriyor: “Bu durum çocuğun özbenliğini kaybetmesine neden olabilir. Örneğin, bir ebeveynin kendi ergenlik döneminde yaşayamadığı deneyimleri çocuktan beklemesi veya yansıtması, o çocukta öfke kontrol sorunları veya dürtüsellik gibi davranışsal sorunlara yol açabilir. Ebeveynlerin kendi psikolojik sorunlarını çözmeden çocuk sahibi olmaları, çocukta kaygı veya depresyon gibi ruhsal sorunlara yol açabilir.”
Kazanan Anne-Baba Tutumu Zihin Kuramını Olumsuz Etkileyebilir
Kazanan anne-baba tutumunun çocuktaki zihin kuramını olumsuz etkileyebileceğine dikkat çeken Dr. Pınar, şunları söylüyor: “Zihin kuramı, bireyin başkalarının düşüncelerini anlama becerisidir. Bu durum özellikle de ergenlik döneminde baş gösterir. Kazanan tutumundaki ebeveynler, çocuklarına sürekli mükemmeliyetçi hedefler dayatır. Bu da çocukta düşük özsaygı ve yüksek stres seviyelerine yol açabilir. Ayrıca ebeveynlerin kendi başarılarına daha çok odaklanması nedeniyle çocuk, diğerlerinin duygusal ihtiyaçlarını anlamakta zorlanabilir.”
Aşırı Koruyucu Ebeveynlik Bağımlılık Gelişimine Yol Açabilir
Aşırı koruyucu ebeveynlerin de bağımlılığa neden olabileceğine dikkat çeken Dr. Pınar, şu bilgileri veriyor: “Bu tür ebeveynler, çocuklarının tüm ihtiyaçlarını karşılama eğilimindedirler. Bu da çocukta bağımlılık geliştirme riskini artırır. Aşırı koruyucu ebeveynler ayrıca çocuklarının hata yapmasına veya başarısız olmasına izin vermezler. Bu da çocukta düşük özsaygı ve kendine güven eksikliğine neden olabilir.”
Ebeveyn Değişkenliği Stres Bozukluğuna Yol Açabilir
Anne ve babaların tutumlarının değişkenliği nedeniyle ortaya çıkan ebeveyn değişkenliğinin de stres bozukluğuna neden olduğunu söyleyen Dr. Pınar, şunları kaydediyor: “Ebeveyn değişkenliği; cezalandırma yönteminin tutarsızlığı veya ilginin değişkenliği gibi durumlarla ortaya çıkar. Çocuklar bu değişkenliği tahmin etmekte zorlandıkları için stres ve kaygı seviyeleri artar. Ayrıca duygusal düzenleme becerileri de zayıflayabilir.”
Çocukların Gelişimini Desteklemek İçin Aile Dinamiklerini Geliştirin
Çocukların gelişimini desteklemek için aile dinamiklerinin güçlendirilmesi gerektiğine dikkat çeken Dr. Pınar, şu önerilerde bulunuyor:
- Olumlu iletişim becerilerini geliştirin:
Ebeveynler arasında iletişim sorunlarını gidermek için açık ve dürüst iletişim kurmaya çalışılmalı. - Birlikte kaliteli zaman geçirin:
Aile üyeleri birlikte oyun oynama, yemek pişirme veya spor yapma gibi aktivitelerle vakit geçirebilirler. - Eşit sorumluluk paylaşımı:
Ebeveynler arasında eşit sorumluluk paylaşımı sağlanmalı. - Bağımsızlık teşvik edin:
Ebeveynler çocuklarının bağımsızlıklarını geliştirmelerine izin vermeli. - Duygusal destek:
Aile üyeleri birbirlerine duygusal destek sunmalı. - Kendi sınırlarını belirleyin:
Ebeveynler kendi ihtiyaçlarına saygı göstermeli. - Olumlu disiplin yöntemleri:
Cezalandırmak yerine olumlu disiplin yöntemleri kullanılmalı. - Ruh sağlığına önem verin:
Aile üyeleri kendi ruh sağlıklarına önem vermeli. - İyi örnek olun:
Ebeveynler kendi davranışlarıyla iyi örnek olmalı. - Destek gruplarına katılın:
Ebeveynler destek gruplarına katılarak deneyimlerini paylaşabilir. - İstikrarlı rutin oluşturun:
Aile içinde istikrarlı bir rutin oluşturulmalı. - Empati geliştirin:
Aile üyeleri birbirlerinin duygularını anlamaya çalışmalı. - İletişim becerilerini geliştirin:
Aile üyeleri iletişim becerilerini geliştirmeye çalışmalı. - Sınırlar belirleyin:
Ebeveynler sınırlar belirleyerek kararlılık göstermeli. - Destekleyici arkadaşlıklar geliştirin:
Aile üyeleri destekleyici arkadaşlıklar geliştirmeye çalışmalı. - Eğitim fırsatlarından yararlanın:
Aile üyeleri eğitim fırsatlarından yararlanarak bilgi ve deneyimlerini artırmalı. - Oyun terapisi kullanın:
Oyun terapisi aile içinde iletişimi güçlendirebilir. - Anne-baba koçluğuna katılın:
Anne-baba koçluğu ebeveynlerin becerilerini geliştirmeye yardımcı olabilir. - Kendinizi geliştirin:
Ebeveynler kendi gelişimlerine önem vererek iyi örnek olabilirler. - Açık kapı politikası uygulayın:
Ebeveynler çocuklarına her zaman açık kapı politikası uygulayarak iletişimi güçlendirebilirler. - Takım olun:
Ebeveynler ekip olarak çalışarak aile içindeki dengeyi sağlayabilirler. - Eğitim alın:
Ebeveynler eğitim alarak çocuklarının ihtiyaçlarını daha iyi anlayabilirler. - Farklılıkları kutlayın:
Aile üyeleri farklılıkları kutlayarak birbirlerini anlamaya çalışmalı. - Sosyal sorumluluk projelerine katılın:
Aile üyeleri sosyal sorumluluk projelerine katılarak topluma katkıda bulunmalı. - Güçlü yönleri keşfedin:
Aile üyeleri birbirlerinin güçlü yönlerini keşfederek destek olmalı. - Açık iletişim kurun:
Ebeveynler açık iletişim kurarak güven oluşturmalı. - Sorunları birlikte çözün:
Aile üyeleri sorunları birlikte çözerek dayanışmayı güçlendirmeli. - Bağlantıyı güçlendirin:
Aile üyeleri bağlantıyı güçlendirerek ilişkileri kuvvetlendirmeli. - Sosyal bağlantılar kurun:
Aile üyeleri sosyal bağlantılar kurarak destek ağlarını güçlendirmeli. - İhtiyaçları karşılayın:
Aile üyeleri birbirlerinin ihtiyaçlarını karşılayarak sevgi dolu bir ortam oluşturmalı. - Farklılıklara saygı gösterin:
Aile üyeleri farklılıklara saygı göstererek hoşgörüyü artırmalı. - Sevgi dilini anlayın:
Aile üyeleri birbirlerinin sevgi dilini anlayarak sevgiyi ifade etmeli. - Geleceği planlayın:
Aile üyeleri geleceği birlikte planlayarak hedef belirlemeli. - Sorunları birlikte çözün:
Aile üyeleri sorunları birlikte çözerek dayanışmayı güçlendirmeli. - Bağlantıyı güçlendirin:
Aile üyeleri bağlantıyı güçlendirerek ilişkileri kuvvetlendirmeli. - Sosyal bağlantılar kurun:
Aile üyeleri sosyal bağlantılar kurarak destek ağlarını güçlendirmeli. - İhtiyaçları karşılayın:
Aile üyeleri birbirlerinin ihtiyaçlarını karşılayarak sevgi dolu bir ortam oluşturmalı. - Farklılıklara saygı gösterin:
Aile üyeleri farklılıklara saygı göstererek hoşgörüyü artırmalı. - Sevgi dilini anlayın:
Aile üyeleri birbirlerinin sevgi dilini anlayarak sevgiyi ifade etmeli. - Geleceği planlayın:
Aile üyeleri geleceği birlikte planlayarak hedef belirlemeli.