Ekosistem, birbiriyle etkileşim hâlinde olan canlıların ve cansız varlıkların oluşturduğu bir bütündür. Canlılar, yaşamak için birbirlerine ihtiyaç duyarlar. Birbirleriyle kurdukları ilişkiler sayesinde hayatta kalmayı başarırlar. Ekosistemlerin sürdürülebilir olması, canlıların aralarındaki bu etkileşimi doğru biçimde yönetmelerine bağlıdır. Ekosistemlerde bulunan her bir canlı, diğer canlılarla kurduğu ilişki sayesinde yaşamını sürdürür. Bu canlı ilişkileri, canlıların birbirlerine etkilerini de gösterir. Canlıların birbirine etkileri; dostluk, düşmanlık ve simbiyoz olmak üzere 3 ana başlık altında sınıflandırılabilir.
Dostluk İlişkisi (Sempatri)
Dostluk ilişkisi, canlıların birbirine yarar sağladığı bir etkileşim türüdür. Bu ilişkide bir veya iki tarafın yarar görmesi mümkündür. Sempatride, bir canlı diğerine zarar vermez ve kendi yararı için onu kullanmaz. Canlıların birbirine dostça yaklaşması sonucu oluşan bu ilişki türü şunlardan oluşur:
Komensalizm
Komensalizmde bir canlı diğerine fayda sağlarken kendisi zarar görmez. Örneğin kuşların ağaç kovuklarına yapması komensalizm ilişkisini oluşturur. Ağaçlar bu durumdan zarar görmez.
Mutualizm
Mutualizmde iki taraf da birbirine yarar sağlar. Örneğin çiçekler ile arılar arasında karşılıklı fayda vardır. Arılar çiçeklerin tozlaşmasını sağlar; çiçekler ise arılara besin sunar.
Canlıların birbirine etkileri olarak sempatri ilişkisi; ekosistem dengesinin korunmasına yardımcı olur. Canlılar arasındaki bu etkileşim sayesinde türlerin çoğalması sağlanır.
Düşmanlık İlişkisi (Antagonizm)
Düşmanlık ilişkisi, bir canlı diğerinin zararına olacak şekilde davrandığı bir etkileşim türüdür. Antagonizmde bir canlı, diğerinin yaşamsal faaliyetlerini engelleyerek ya da zarara uğratarak kendi yaşamına devam eder.
Düşmanlık ilişkisi de kendi içinde 3 gruba ayrılır:
Predatörlük (Yırtıcılık)
Predatörlük, bir canlının diğerini avlayarak zarar vermesi şeklinde gerçekleşir. Örneğin kartal ile fareler arasındaki ilişki predatörlüktür. Yırtıcı kartallar fareleri avlayarak hayatını sürdürür.
Parazitlik
Parazitlikte bir canlı diğerine zarar vererek beslenir. Örneğin keneler ile memeli hayvanlar arasındaki ilişki parazitliktir. Keneler memeli hayvanların kanını emerek yaşamını sürdürür.
Rekabet
Rekabette birden fazla tür aynı kaynak için mücadele eder. Örneğin tavuklar ile ördekler aynı su kaynakları için rekabet eder.
Düşmanlık ilişkisi, bazı türlerin çoğalmasını engelleyerek ekosistem dengesini korur.
Simbiyoz
Simbiyoz; birbirinden bağımsız yaşayan ama birlikte de yaşayan iki farklı türün birlikte yaşarken de birbirine yarar sağladığı etkileşimdir.
Simbiyoz üç şekilde gerçekleşebilir:
Kompakt Simbiyoz
Kompakt simbiyozda iki farklı tür; yapı olarak farklılık gösteren dokularla birbirine yakın yaşar. Bu türde dokular arasında fiziksel bir bağlantı yoktur.
Organik Simbiyoz
Organik simbiyozda iki farklı tür; doku ve organlarla birbirine yakın yaşar. Bu türde dokular ve organlar arasında fiziksel bağlantı vardır.
Genetik Simbiyoz
Genetik simbiyozda iki farklı tür; genetik ve enzimatik özellikleriyle birbirine yakın yaşar.
Canlıların birbirine etkileri olarak simbiyoz ilişkisi; ekosistem dengesinin sağlanmasına yardımcı olur. Bu ilişki sayesinde her iki taraf da karşılıklı yarar sağlar.