Kuru öksürük tedavisinde kullanılan dekstrometorfan, genellikle grip veya soğuk algınlığı gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarının neden olduğu öksürüğün tedavisinde kullanılır. Ağız yoluyla alınan bir ilaçtır ve 18 yaş altındaki çocuklarda kullanılmamalıdır.
Dekstrometorfan Nedir?
Kuru öksürüğün giderilmesinde etkili olan dekstrometorfan, genellikle grip veya soğuk algınlığı gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarının neden olduğu öksürüğün tedavisinde kullanılır. Genellikle ağız yoluyla alınır ve 18 yaş altındaki çocuklarda kullanılmamalıdır. Yetişkinlerde ise bu grubun dışında kalanlar için 3 günde 10 tableti geçmemek koşuluyla kullanıma izin verilmektedir. Bunun dışında, daha fazla kullanım ancak doktor kontrolünde gerçekleşmelidir.
Almanya’da bulunan BfArM isimli devlet kurumu tarafından belirlenen verilere göre dekstrometorfan kullanan hastaların %2’sinde baş dönmesi görülürken, %1’inden azında uyku hali ve mide bulantısı gözlemlenmiştir. Sıklıkla görülen yan etkiler arasında ise halsizlik, baş ağrısı ve ağız kuruluğu yer alır. Yan etkilerin çoğu kısa süreli ve hafif düzeyde olsa da, daha ciddi reaksiyonların görülmesi de mümkündür.
Dekstrometorfan Hangi Hastalıklarda Kullanılır?
Dekstrometorfan, genellikle soğuk algınlığı veya alerjik burun akıntısı gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarının neden olduğu kuru öksürüğün tedavisinde kullanılır. Kuru öksürüğe neden olan enfeksiyonların yanı sıra diğer öksürük türleri için de kullanılabilir. Ancak, kullanım amacının dışında başka bir hastalığın tedavisinde doktor kontrolünde olması gerekir.
Dekstrometorfan Kullanmanın Faydaları Nelerdir?
Dekstrometorfan genellikle soğuk algınlığı veya alerjik burun akıntısı gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarının neden olduğu kuru öksürüğün tedavisinde kullanılır. Dekstrometorfan içeren ilaçlar öksürük merkezi olarak bilinen beyin bölgesindeki reseptörleri etkileyerek öksürük refleksinin oluşumunu baskılamaktadır. Böylece, öksürük belirtilerini hafifleterek hastaların rahatlamasına yardımcı olur.
Akciğerler üzerinde direkt etkisi olmaması ve bağımlılık yapmaması nedeniyle ağrı kesici olmayan dekstrometorfan, özellikle sigara içen hastalarda gelişen ve sigarayı bırakmada başarılı olamayanlarda meydana gelen sigara bırakma sendromuna bağlı ortaya çıkan öksürüğün tedavisinde de fayda sağlamaktadır. Öte yandan, halüsinojenik etkileri de olduğundan, bazı kişilerde keyif verici etki gösterebilir.
Dekstrometorfan Nasıl Kullanılır?
Dekstrometorfan genellikle ağız yoluyla alınır. Tablet, kapsül veya şurup formunda bulunabilen bu ilaç tek başına veya reçeteli ilaçlar veya bitkisel preparatlarla birlikte kullanılabilir. Yetişkinler için önerilen doz 3 günde 10 tableti geçmeyecek şekilde kullanılmasıdır. Bunun dışında, daha fazla kullanım ancak doktor kontrolünde gerçekleşmelidir.
Şuruplarda ve tabletlerde farklı konsantrasyonlarda dekstrometorfan bulunabileceği için dozajı hastanın yaşı, kilosu ve genel sağlık durumu belirler. Çocuklarda doktor önerisi olmadan kullanılmamalıdır. Doktor tarafından verilen dozda kullanılmalı, belirtilen süre boyunca tedaviye devam edilmelidir.
Dekstrometorfanın Yan Etkileri Nelerdir?
Dekstrometorfan kullanan hastaların %2’sinde baş dönmesi görülürken, %1’inden azında uyku hali ve mide bulantısı gözlemlenmiştir. Sıklıkla görülen yan etkiler arasında halsizlik, baş ağrısı ve ağız kuruluğu yer alır. Bunun dışında uyuşukluk, iştah artışı veya azalması ve karıncalanma hissi gibi belirtiler de görülebilir. Yan etkilerin çoğu kısa süreli ve hafif düzeyde olsa da, daha ciddi reaksiyonların görülmesi de mümkündür.
Özellikle yüksek dozda kullanıldığında serotonin sendromu adı verilen bir durum gelişebilir ve bu durum ciltte döküntü oluşumu, bilinç bulanıklığı, nöbet geçirme, kas sertliği gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu durumda acil tıbbi müdahale gereklidir. Ayrıca, psikiyatrik bozukluğu olan hastalar veya antidepresan kullanan kişilerde yan etki riski daha yüksek olabilir.
Dekstrometorfan Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Şiddetli karaciğer problemleri olan kişilerin dekstrometorfan kullanmamaları gerekirken, şiddetli böbrek yetmezliği veya nöroleptik malign sendrom geçmişi olan hastalarda da dikkatli olunması gerekmektedir. Ayrıca, serotonin sendromu riskini artıran antidepresan ilaçlar kullanıyorsanız veya en son 14 gün içerisinde bu ilaçlardan birini aldıysanız dekstrometorfan kullanmamalısınız.
Psikiyatrik rahatsızlıkları olan hastalarda daha fazla dikkat edilmelidir ve hamilelik veya emzirme dönemlerinde kullanmadan önce mutlaka doktora danışılmalıdır. Ayrıca, doktor önerisi olmadan çocuklarda kullanılmaması önemlidir.
Dekstrometorfan İçeren İlaçlar Nelerdir?
Dekstrometorfan içeren ilaçlar genellikle reçetesiz olarak temin edilebilir ve genellikle soğuk algınlığı veya alerjik burun akıntısı gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarının neden olduğu kuru öksürüğün tedavisinde kullanılır. Örneğin Theraflu ile birlikte diğer etkin maddeleriyle birlikte kombinasyon halinde bulunur.
Ayrıca bazı öksürük şuruplarında da bulunabilir. Ülkemizde özellikle Theraflu markalı ilaçların içinde bulunmaktadır ancak bu ilaçlar farklı kombinasyonlarla birlikte geldiği için satın almadan önce etiketin dikkatlice okunması önemlidir.