Küçük Kaynarca Antlaşması, 1774 yılında Osmanlı Devleti ile Rusya İmparatorluğu arasında imzalanmış olan bir antlaşmadır. Bu antlaşma ile birlikte, Osmanlı Devleti, Çeşme’deki deniz hezimeti sonrası zor durumda olan taraf oldu. Bu sebeple Küçük Kaynarca Antlaşması’nın sonuçları arasında Osmanlı Devleti’nin Karadeniz’deki hâkimiyetini kaybetmesi yer alır. Ayrıca, Balkanlarda bağımsızlık mücadelesi veren Sırplara izin verilmesi ile Osmanlı Devleti, Balkanlar’daki hâkimiyetini de kaybetmeye başladı.
Antlaşma sonucunda Osmanlı Devleti’nin Rusya’ya tazminat ödemesi kararlaştırıldı. Antlaşma ile birlikte Karadeniz’de Osmanlı hâkimiyeti sona erdi ve boğazlar uluslararası sularda kabul edildi. Ayrıca Kırım Hanlığı, Osmanlı’nın hâkimiyetinden çıkarılarak Rusya’ya bırakıldı.
Küçük Kaynarca Antlaşması Nedir?
Küçük Kaynarca Antlaşması, 1774 yılında Osmanlı Devleti ile Rusya İmparatorluğu arasında imzalanmış olan bir antlaşmadır. Bu antlaşma ile birlikte Osmanlı Devleti, 1768-1774 yılları arasında yaşanan ve “Osmanlı-Rus Savaşı” olarak adlandırılan savaşın sona erdirilmesini sağlamıştır. Antlaşmanın imzalanmasındaki en büyük etken, Osmanlı Devleti’nin 1770 yılında meydana gelen Çeşme Deniz Savaşı’ndaki ağır yenilgisi ve bu sonrasında oluşan zor durumdur.
Antlaşma ile Kırım Hanlığı’nın Osmanlı hâkimiyetinden çıkıp Rusya’nın hâkimiyetine geçmesi kararlaştırılmıştır. Ayrıca antlaşma ile birlikte Osmanlı Devleti’nin Karadeniz’deki hâkimiyetinin sona ermesi de önemli bir sonuçtur. Antlaşma ile Osmanlı Devleti, Rusya İmparatorluğu’na 4.5 milyon kuruş tazminat ödeme kararı almıştır. Ayrıca Karadeniz Boğazları’nın uluslararası sular olarak kabul edilmesi de antlaşmanın önemli bir sonucudur.
Küçük Kaynarca Antlaşması Sonuçları Nelerdir?
Osmanlı Devleti’nin 1768-1774 yılları arasında süren Osmanlı-Rus Savaşı’nı sona erdirmek için imzaladığı Küçük Kaynarca Antlaşması’nın birtakım sonuçları olmuştur. Bu sonuçlar, hem askerî hem diplomatik sonuçlar olarak iki grupta değerlendirilebilir.
Askerî Sonuçlar
Karadeniz’in Uluslararası Sular Haline Gelmesi: Antlaşma ile birlikte Karadeniz’in uluslararası sularda kabul edilmesi ile Osmanlı Devleti, Karadeniz’deki hâkimiyetini kaybetmiştir. Böylelikle Rusya’nın Karadeniz’e çıkış yolu açılmıştır.
Kırım Hanlığı’nın Osmanlı’dan Çıkması: Küçük Kaynarca Antlaşması’nın en önemli sonuçlarından biri de Kırım Hanlığı’nın Osmanlı hâkimiyetinden çıkıp Rusya’nın hâkimiyetine girmesidir. Kırım Hanlığı’nın kaybı da Osmanlı Devleti’nin Karadeniz’deki hâkimiyetinin sona erdiğinin bir göstergesi olmuştur.
Sırrı-Sakız Adaları’nın Yunanistan’a Bırakılması: Antlaşmanın bir diğer sonucu da Sırrı-Sakız Adaları’nın Yunanistan’a bırakılmasıdır. Bu adalar da Osmanlı’nın hâkimiyetinden çıkıp Yunanistan’ın kontrolüne geçmiştir.
Diplomatik Sonuçlar
Osmanlı’nın Rusya’ya Tazminat Ödemesi: Antlaşma sonucunda, Osmanlı Devleti’nin Rusya’ya 4.5 milyon kuruş tazminat ödemesi kararlaştırılmıştır.
Balkanlarda Bağımsızlık Mücadelesine İzin Verilmesi: Küçük Kaynarca Antlaşması sonrasında, Sırplara iç işlerinde bağımsızlık verilmesi kararlaştırıldı. Böylelikle, Balkanlarda bağımsızlık mücadelesinin önünün açılmasıyla Osmanlı’nın Balkanlardaki hâkimiyeti de sarsılmış oldu.
Diplomatik Temsil Anlayışının Değişmesi: Küçük Kaynarca Antlaşması ile birlikte diplomatik temsil anlayışı değişti. Böylelikle ilk kez bir devletin elçisi, İstanbul’da bir sefaret binasında temsil edilmeye başlandı.
İlk Kez “Türkiye” Adı Kullanılmıştır: Antlaşma metninde ilk kez “Türkiye” adı kullanılmıştır.
Küçük Kaynarca Antlaşması’nın Önemi Nedir?
Küçük Kaynarca Antlaşması, 1774 yılında imzalanmış ve hemen ardından sonuçları görülen bir antlaşmadır. Bu antlaşmanın önemi, hem anlaşmanın içeriği hem de sonuçları açısından değerlendirilebilir.
Küçük Kaynarca Antlaşması’nın İçeriği ve Önemi
Küçük Kaynarca Antlaşması’nın önemi anlaşmanın içeriğinden kaynaklanmaktadır. Bu antlaşma ile ilk kez bazı prensipler tanımlanmış ve bu konudaki anlaşmaların temeli oluşturulmuştur.
Boğazların Uluslararası Statüsü: Küçük Kaynarca Antlaşması ile birlikte Karadeniz Boğazlarının uluslararası statüsü tanınmıştır. Böylelikle boğazlar uluslararası sularda kabul edilerek Osmanlı Devleti’nin egemenliği dışında kalmıştır.
Bütün Din Adamlarına Serbest Seyahat Hakkı Tanınması: Küçük Kaynarca Antlaşması ile bütün din adamlarına serbest seyahat hakkı tanınmıştır. Bu durum, dini özgürlüklerin tanınmasını da beraberinde getirmiştir.
Ticaret Serbestisi: Küçük Kaynarca Antlaşması ile birlikte iki devletin ticaretlerinde serbesti tanınmıştır. Böylelikle iki devlet arasında ticari ilişkilerin önünün açılması sağlanmıştır.
Küçük Kaynarca Antlaşması’nın Sonuçları ve Önemi
Küçük Kaynarca Antlaşması’nın sonuçları da anlaşmanın önemini artırmaktadır. Bu antlaşma sonrasında ortaya çıkan durumlar, hem bölge ülkelerinin hem de Osmanlı Devleti’nin geleceğini şekillendirmiştir.
Karadeniz’in Uluslararası Sularda Kabul Edilmesi: Küçük Kaynarca Antlaşması sonucunda Karadeniz’in uluslararası sularda kabul edilmesi, bölgedeki güç dengelerini değiştirmiştir. Bu durum Rusya’nın hem denizci bir devlet olarak güçlenmesini hem de bölgedeki etkisinin artmasını sağlamıştır.
Balkanlarda Bağımsızlık Mücadelesinin Önünün Açılması: Küçük Kaynarca Antlaşması sonrasında Balkanlarda bağımsızlık mücadelesine izin verilmesi, bu bölgelerde halk ayaklanmalarının artmasına yol açmış ve Osmanlı Devleti’nin Balkanlar’daki hâkimiyetini sarsmıştır.
İlk Diplomatik Temsil Anlayışının Oluşması: Küçük Kaynarca Antlaşması ile birlikte ilk diplomatik temsil anlayışının oluşması, bölgedeki devletler arasındaki ilişkilerin gelişmesini sağlamıştır.
Ticaretin Serbestleştirilmesi: Ticaretin serbestleştirilmesi, iki devlet arasında ekonomik ilişkilerin güçlenmesini sağlamıştır.
Küçük Kaynarca Antlaşması’nın Tarihi Önemi
Küçük Kaynarca Antlaşması’nın tarihi önemi, imzalandığı dönem ve sonuçları açısından değerlendirilebilir.
Tarihi Dönem ve Anlaşmanın Önemi
Küçük Kaynarca Antlaşması, 1774 yılında imzalanmış olup Türkiye’nin kuzeyinde ve çevresinde iki büyük imparatorluk olan Osmanlı İmparatorluğu ve Rusya İmparatorluğu arasındaki ilk savaşın sona ermesini sağlamıştır. Bu savaş sırasında gerçekleşen Çeşme Deniz Savaşı sonrasında imzalanan bu antlaşma ile tarihte ilk kez boğazların uluslararası statüsü tanınmış ve bu konuda ilerideki anlaşmalara zemin hazırlanmıştır. Bu nedenle, Küçük Kaynarca Antlaşması tarihte önemli bir yere sahiptir.
Küçük Kaynarca Antlaşması Sonrası Gelişmeler
Küçük Kaynarca Antlaşması sonrası meydana gelen gelişmeler de bu antlaşmanın tarihi önemini artırmaktadır. Bu dönemde hem bölgedeki ülkelerin hem de Osmanlı Devleti’nin geleceği şekillenmiştir.
Balkanlarda Bağımsızlık Mücadelesinin Başlaması: Küçük Kaynarca Antlaşması sonucunda Balkanlarda bağımsızlık mücadelesine izin verilmesi, bu bölgelerde halk ayaklanmalarının artmasına yol açmış ve Osmanlı Devleti’nin Balkanlar’daki hâkimiyetini sarsmıştır. Bu durum, Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıfladığını gösteren bir işarettir.
Rusya’nın Gücünün Artması: Küçük Kaynarca Antlaşması ile birlikte Rusya İmparatorluğu’nun gücü artmış ve Karadeniz’de etkin hale gelmiştir. Bu durum, bölgedeki güç dengelerini değiştirmiştir.
Diplomatik İlişkilerin Gelişmesi: Küçük Kaynarca Antlaşması ile birlikte diplomatik temsil anlayışının değişmesi ve gelişmesi, bölgedeki devletler arasındaki ilişkilerin güçlenmesine yol açmıştır.
Küçük Kaynarca Antlaşması’nın Sonuçlarının Geleceğe Etkisi
Küçük Kaynarca Antlaşması’nın sonuçları, sadece imza edildiği dönemde değil aynı zamanda ileriki yıllarda da etkili olmuştur.
Karadeniz’deki Güç Dengeleri: Küçük Kaynarca Antlaşması ile birlikte Karadeniz’in uluslararası sularda kabul edilmesi, bölgede yeni güç dengelerinin oluşmasına neden olmuştur. Bu durum ilerleyen dönemlerde bölgedeki savaşların ve mücadelelerin temelini oluşturmuştur.
Balkanlarda Halk Ayaklanmaları: Küçük Kaynarca Antlaşması sonrası Balkanlarda bağımsızlık mücadelesinin başlaması ve halk ayaklanmalarının artması, Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıflamasına ve parçalanmasına neden olmuştur. Bu durum ilerleyen yıllarda Balkan Savaşları’na zemin hazırlamıştır.