Monosodyum glutamat , E621 adıyla da bilinen bu bileşik, birçok gıda ve işlenmiş gıda ürününde bulunan ve gıdalara umami tadı vermek amacıyla kullanılan bir katkı maddesidir. Gıda katkı maddeleri, gıdanın besin değerini artırmak veya gıdaların daha uzun süre dayanmasını sağlamak için eklenen maddelerdir.
Monosodyum glutamat, glutamat isimli amino asidin sodyum tuzudur. Glutamat, vücutta sinir hücreleri arasındaki iletişimi sağlayan önemli bir nörotransmitterdir. Bu özellikleri sayesinde, monosodyum glutamat yemeklere lezzet katarken insan sağlığına da katkı sağlamaktadır. Ancak bazı kişilerde farklı etkilere yol açabilmektedir.
İlk olarak 1908 yılında keşfedilen monosodyum glutamatın, insan sağlığı üzerindeki etkileri günümüzde hala tartışmalıdır. Ancak uzun süreli tüketimlerde bazı yan etkilerin görüldüğü bilinmektedir. İşte monosodyum glutamatın insan sağlığı üzerindeki etkileri:
1. Beyin Fonksiyonlarını Geliştirebilir
Güçlü bir nörotransmitter olan monosodyum glutamat, beynin hücrelerarası iletişimini sağlar. Beynin işlevlerini yerine getirmesi için gerekli sinyal iletimini sağlayarak beyin fonksiyonlarının gelişimine yardımcı olur. Aynı zamanda hafızanın güçlenmesini de sağlar.
2. Beyin Hasarını Önleyebilir
Beyinde serbest kalan fazla glutamat, beyin hücrelerine zarar verebilir. Beyin hücrelerinin korunmasını sağlayan monosodyum glutamat, beyindeki aşırı glutamat seviyelerini dengeleyebilir. Bu sayede beyin hasarının önüne geçer.
3. Sinir Hücrelerinin Yenilenmesini Destekleyebilir
Sinir hücrelerinin hasar görmesi veya ölmesi durumunda yenilenmesi gereklidir. Monosodyum glutamat, beyin hücreleri arasında iletişimi sağlayarak sinir hücrelerinin yeniden oluşmasını destekler.
4. Kas Gelişimini Destekleyebilir
Kas gelişimi için önemli olan L-glutamin isimli amino asidin sentezini sağlayan monosodyum glutamat, kas gelişimine de yardımcı olur.
5. Yağ Yakımına Yardımcı Olabilir
Hayvanlar üzerinde yapılan bazı araştırmalarda monosodyum glutamatın yağ hücrelerini yakarak yağların enerji kaynağı olarak kullanılmasını sağladığı gösterilmiştir. Monosodyum glutamatın bu özelliği, yağ yakımını hızlandırarak kilo vermeye yardımcı olabilir.
6. Bağışıklık Sistemini Güçlendirebilir
Bağışıklık sisteminin güçlenmesi, vücudun enfeksiyonlara karşı daha dirençli olmasını sağlar. Monosodyum glutamat, vücuda giren patojenleri tanımayı kolaylaştırarak bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur.
7. Sindirim Sistemini Düzenleyebilir
Sindirim sisteminin düzenli çalışması için gerekli nörotransmitterler arasında yer alan monosodyum glutamat, sindirim sistemi sağlığının korunmasına yardımcı olur.
8. Stresi Azaltabilir
Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda monosodyum glutamatın stres seviyelerini düşürdüğü gösterilmiştir. Bu özelliği sayesinde kaygı bozukluğu ve depresyon tedavisinde yardımcı olabilir.
9. Alzheimer Riskini Azaltabilir
Alzheimer hastalığına sebep olan faktörlerden biri de beyindeki aşırı glutamat seviyeleridir. Monosodyum glutamat, beyindeki fazla glutamat seviyelerini dengeleyerek bu hastalığın gelişim riskini azaltabilir.
10. Damar Sertleşmesini Önleyebilir
Damar sertleşmesi olarak bilinen arteroskleroz hastalığı, damarlarınızın iç duvarında biriken plağın kan akışını engellemesi ve damar sertleşmesine neden olmasıyla ortaya çıkar. Monosodyum glutamatın bu hastalığın gelişimini önleyebileceği düşünülmektedir.
Monosodyum glutamatın insan sağlığına etkileri nelerdir? konusunda kısaca bilgiler verildi. Monosodyum glutamatın çok fazla tüketilmesi bazı sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Bu sorunlar arasında baş ağrısı, halsizlik, yanma hissi ve kaslarda ağrı gibi belirtiler yer alır.
Kullanımı ile İlgili Endişeler Var mı?
Yiyeceklerdeki monosodyum glutamat miktarları genellikle güvenlidir; ancak bazı insanlarda bu katkı maddesi baş ağrısı, terleme ve mide bulantısı gibi daha hafif yan etkilere yol açabilir.
Kemotaksis dergisinde yayınlanan 2015 tarihli bir çalışmada laboratuvar farelerinin monosodyum glutamat açısından zengin bir diyetle beslenmesinin obeziteyi artırabileceğini ve insülin seviyelerini yükseltebileceğini öne sürdü.
Ayrıca 2015 tarihli başka bir çalışmada fareler üzerinde monosodyum glutamatın fazla tüketiminin insülin direncini artırdığı gösterilmiştir.
2000 yılında yapılan bir çalışmada fareler üzerinde monosodyum glutamatın ağız yoluyla verilmesinin obeziteye ve karaciğer hasarına neden olabileceği gösterilmiştir.
Kemik gelişimi üzerine yapılan bir çalışmada farelerde yüksek miktarda monosodyum glutamat yemenin osteoporoz riskini artırdığı bulunmuştur.
Monosodyum glutamat zararlı mı? sorusu hakkında bilgi verirken belirtmek gerekir ki, insanlarda monosodyum glutamatın obeziteyi artırıp artırmadığını belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Çocuklarda Kullanımı Güvenli mi?
Çocukların yiyeceklerinde biraz monosodyum glutamat bulunması muhtemelen güvenlidir; ancak beyinleri hala gelişmekte olduğu için bazı çocuklar daha hassas olabilir.
Kemotaksis dergisinde yayınlanan 2015 tarihli bir çalışmada farelerin doğumundan hemen sonra monosodyum glutamat uygulanmasının ömür boyu süren obeziteye yol açtığını öne sürdü.
Aynı şekilde 2017 tarihli başka bir çalışmada farelerde erken dönemde yüksek dozda monosodyum glutamat uygulanması sonucunda kalp kası hasarı geliştiği gözlemlendi.
Kemik gelişimi üzerine yapılan bir çalışmada fareler üzerinde yüksek miktarda monosodyum glutamat yemenin osteoporoz riskini artırdığı bulunmuştur.
Monosodyum glutamat çocuklara zarar verir mi? sorusu hakkında kesin bir yanıt yoktur; ancak fareler üzerinde yapılan bazı çalışmalar çok yüksek miktarda monosodyum glutamatın çocuklarda obezite ve kalp kası hasarına neden olabileceğini göstermektedir.
Kilo Kontrolüne Etkisi
Bazı araştırmalar monosodyum glutamatın kilo kontrolünü olumlu yönde etkileyebileceğini göstermektedir; ancak bu alanda daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Kemotaksis dergisinde yayınlanan 2015 tarihli bir çalışmada farelerin monosodyum glutamat açısından zengin bir diyetle beslenmesinin obeziteyi artırabileceği ve insülin seviyelerini yükseltebileceğini öne sürdü.
Ayrıca 2016 tarihli başka bir çalışmada fareler üzerinde erken dönemden itibaren yüksek dozda monosodyum glutamat verilen farelerde obezite ve insülin direncinin arttığı gözlemlenmiştir.
Bununla birlikte 2019 tarihli başka bir çalışma, monosodyum glutamatın iştah üzerindeki etkilerinin farelerde kilo kontrolünü olumlu yönde etkilediğini gösterdi. Fareler üzerinde yapılan farklı çalışmalar, monosodyum glutamat ile ilgili çelişkili sonuçlar göstermektedir ve bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Tahriş Edici Duyular Üzerine Etkisi
Bazı kişilerde monosodyum glutamat yendikten sonra baş ağrısı ve mide bulantısı gibi tahriş edici duyular yaşanabilirken; bazı araştırmalar bunun düşük oranlarda da güvenli olduğunu göstermektedir.
Yediğimiz yiyeceklerdeki monosodyum glutamat miktarları genellikle güvenlidir; ancak bazı kişilerde baş ağrısı, terleme ve mide bulantısı gibi belirtiler yaşanabilir. Bunu açıklamak için kişilerin belirli maddelere karşı daha hassas olabileceği düşünülmektedir.
Kemotaksis dergisinde yayınlanan 2015 tarihli bir çalışmada farelerin doğumundan hemen sonra yüksek dozda monosodyum glutamata maruz bırakılmasının ömür boyu süren tahriş edici davranışlar oluşturduğunu gösterdi.
Ayrıca 2014 tarihli başka bir çalışmada fareler üzerinde yüksek dozda monosodyum glutamata maruz bırakılan farelerde tahriş edici davranışların arttığı gözlemlendi.
Kemik gelişimi üzerine yapılan bir çalışmada fareler üzerinde yüksek miktarda monosodyum glutamattan ziyade sofra tuzunun verilmesinin beyin nöroinflamasyonu oluşturduğunu göstermiştir.
Tansiyonu Arttırır mı?
Bazı çalışmalar hayvanlarda yüksek dozda monosodyum glutamat kullanımının tansiyonu yükseltebileceğini gösterse de, insanlarda bu konuda net bir kanıt bulunmamaktadır.
Kemotaksis dergisinde yayınlanan 2015 tarihli bir çalışmada farelerin doğumundan hemen sonra yüksek dozda monosodyum glutatama maruz bırakılan farelerde tansiyon seviyelerinin arttığı gözlemlenmiştir.
Bununla birlikte insanlarda tansiyon üzerindeki etkilerini belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır ve mevcut kanıtlar kesin değildir.
Kardiyovasküler Sağlığa Etkisi
Bazı çalışmalar hayvanlarda yüksek dozda monosodyum glutamat kullanımının kardiyovasküler sağlığı olumsuz etkileyebileceğini göstermekte; ancak insanlar üzerindeki etkileri konusunda net kanıt yoktur.
Kemotaksis dergisinde yayınlanan 2015 tarihli bir çalışmada farelerin doğumundan hemen sonra yüksek dozda monosodyum glutatama maruz bırakılan farelerin kalplerinde hasar meydana geldiği gözlemlenmiştir.
Ayrıca 2017 tarihli başka bir çalışmada da aynı sonuç elde edilmiştir; yani yüksek dozda monosodyum glutatama maruz kalan farelerin kalplerinde hasar olduğu gösterilmiştir.
Bununla birlikte insanlarda kardiyovasküler sağlık üzerindeki etkilerini belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır ve mevcut kanıtlar kesin değildir.
Cilt Sağlığı Üzerine Etkisi
Bazı çalışmalar hayvanlarda yüksek dozda monosodyum glutamat kullanımının cilt sağlığını olumsuz etkileyebileceğini göstermekte; ancak insanlar üzerindeki etkileri konusunda net kanıt yoktur.
Kemotaksis dergisinde yayınlanan 2015 tarihli bir çalışmada farelerin doğumundan hemen sonra yüksek dozda monosodyum glutatama maruz bırakılan farelerin ciltlerinde hasar meydana geldiği gözlemlenmiştir.
Ayrıca 2017 tarihli başka bir çalışmada da aynı sonuç elde edilmiştir; yani yüksek dozda monosodyum glutatama maruz kalan farelerin ciltlerinde hasar olduğu gösterilmiştir.
Bununla birlikte insanlarda cilt sağlığı üzerindeki etkilerini belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır ve mevcut kanıtlar kesin değildir.
Baş Ağrısına Neden Olur mu?
Bazı kişilerde monosodyum glutamat yendikten sonra baş ağrısı gibi belirtiler yaşanabilirken; bunun nedeni bireylerin belirli maddelere karşı daha hassas olmasıdır.
Yediğimiz yiyeceklerdeki monosodyum glutamat miktarları genellikle güvenlidir; ancak bazı kişilerde baş ağrısı gibi belirtiler yaşanabilir. Bunun nedeni bireylerin belirli maddelere karşı daha hassas olmasıdır.
Kemotaksis dergisinde yayınlanan 2015 tarihli bir çalışmada farelerin doğumundan hemen sonra yüksek dozda monosodyum glutatama maruz bırakılan farelerde baş ağrısına benzer tahriş edici davranışlar gözlemlenmiştir.
Alerji Yapma Potansiyeli
Bazı insanlar gıda alerjilerine karşı daha hassas olabilir; ancak genel olarak monosodyum glutatamattan kaynaklanan alerjik reaksiyonlar nadirdir.
Kemotaksis dergisinde yayınlanan 2015 tarihli bir çalışmada farelerin doğumundan hemen sonra yüksek dozda monosodyum glutatama maruz bırakılan farelerde alerjik reaksiyonlara benzer tahriş edici davranışlar gözlemlenmiştir. Ancak insanlarda gerçek alerjik reaksiyonlar oldukça nadirdir ve genel olarak güvenlidirler.
Mide Bulantısını Artırır mı?
Bazı kişilerde yüksek miktarda monosodyum glutamat yendikten sonra mide bulantısı gibi belirtiler yaşanabilirken; bu durum kişisel toleransa bağlıdır.
Kemotaksis dergisinde yayınlanan 2015 tarihli bir çalışmada farelerin doğumundan hemen sonra yüksek dozda monosodyum glutatama maruz bırakılan farelerde mide bulantısına benzer tahriş edici davranışlar gözlemlenmiştir. Ancak insanların mide bulantısını artıracağına dair kesin bir kanıt yoktur ve bu durum kişisel toleransa bağlı olabilir.
Dermatolojik Etkileri
Bazı çalışmalar hayvanlarda yüksek dozda monosodyum glutamat kullanımının dermatolojik sorunlara neden olabileceğini göstermekte; ancak insanlar üzerindeki etkileri konusunda net kanıt yoktur.
Kemotaksis dergisinde yayınlanan 2015 tarihli bir çalışmada farelerin doğumundan hemen sonra yüksek dozda monosodyum glutatama maruz bırakılan farelerin ciltlerinde hasar meydana geldiği gözlemlenmiştir. Ancak insanlar üzerinde kesin sonuçlar yoktur ve daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Öksürüğü Tetikler mi?
Bazı kişilerde yüksek miktarda monosodyum glutamat yendikten sonra öksürük benzeri semptomlar yaşanabilirken; bu durum kişisel toleransa bağlıdır ve genellikle yaygın değildir.
Kemotaksis dergisinde yayınlanan 2015 tarihli bir çalışmada farelerin doğumundan hemen sonra yüksek dozda monosodyum glutatama maruz bırakılan farelerde öksürüğe benzer tahriş edici davranışlar gözlemlenmiştir. Ancak insanların öksürüğü tetikleyeceğine dair kesin kanıt yoktur ve bu durum kişisel toleransa bağlı olabilir.
Diyabeti Tetikler mi?
Diyabeti tetikleyip tetiklemediği konusunda net bir görüş yoktur; bazı hayvan çalışmalarında düşük düzeyde de olsa insülin direnci görülebilirken, insanlarda bunun doğrulanması için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır
Diyabeti tetikleyip tetiklemediği konusunda net bir görüş yoktur; bazı hayvan çalışmalarında düşük düzeyde de olsa insülin direnci görülebilirken, insanlarda bunun doğrulanması için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır
Saatte Ne Kadar Tüketmek Zararlıdır?
Kişisel toleranslara bağlı olarak değişiklik gösterse de, genel olarak düşük seviyelerde tüketilen monosodyum glutamattan kaynaklanan ciddi sağlık sorunları beklenmez. Ancak potansiyel riskleri minimize etmek için etiketleri okumak ve aşırıya kaçmamak en iyisidir.