Kuduz, Rhabdoviridae ailesine mens bir virüs olan rabies ile bulaşan ve insan hayatını tehdit eden en ciddi zoonotik hastalıklardan birisidir. Kuduzun en önemli özelliği başlangıç belirtilerinin ve hayvan davranışlarındaki değişimlerin çok spesifik olmaması nedeniyle tanısının zor olmasıdır. Birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de kuduz, özellikle sahipsiz sokak hayvanları aracılığı ile insanlara bulaşabilen en önemli zoonotik hastalıktır. Bu nedenle hayvan sağlığı ve halk sağlığı açısından büyük önem taşır. Bu yazımızda “kedilerde kuduz” konusunu ele alacağız.
Kedilerin Kuduz Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır?
Kuduz, çok çeşitli belirtilerle kendini gösterebilir. Bu nedenle kuduzun en kesin teşhisi ancak laboratuvar ortamında yapılabilmektedir. Bir kedi kuduz olduğundan şüpheleniyorsa öncelikle bir veteriner hekime danışılmalıdır. Kuduzdan şüphe edilen hayvanlar, uygun koşullar sağlanmadığı sürece 10 gün boyunca gözlem altında tutulmalıdır. Diğer hayvanlarla teması engellenmeli ve insanlara olan risk minimize edilmelidir. Ancak bu süre sonunda kuduz belirtileri göstermeyen hayvanlar kuduz açısından güvenli kabul edilir.
Kedilerde Kuduzun Belirtileri Nelerdir?
Kuduz virüsü, hayvanın ısırıldığı veya bulaşan tükürüğin temas ettiği yerden sinirler aracılığıyla beyne doğru ilerler ve daha sonra vücudun diğer kısımlarına yayılır. Bu yolculuk sırasında virüs genellikle herhangi bir belirtiye neden olmaz. Kuduz belirtilerinin ortaya çıkması için virüsün beynimize kadar ulaşması gerekir. Bu da genellikle aşırı ısırılma, tükürükle temas veya yabani hayvanlarla mücadele sonrası gerçekleşir.
Kuduz belirtileri ortaya çıktıktan sonra tedavi edilememesi nedeniyle erken teşhis ve koruyucu önlemler çok önemlidir. Kedilerde kuduz belirtileri;
- Ateş
- Sinirlilik
- İştahsızlık
- Davranışsal değişiklikler
- Endişe ve korku
- Sinir sisteminde hassaslaşma
- İnsana güven duymama ve saldırganlık
- Çekingenlik
- Çılgınlık
- Konvülzyon
- Tükürük akması, köpüklü tükürük
- Yeme bozukluğu (mümkünse yemeğin ağzına alınamaması ya da yutulamaması)
- Hırıltılı solunum
Kuduz kedilerde en sık görülen semptomlar; sinirlilik, saldırganlık, korku, ateş, iştahsızlık ve hırıltılı solunumdur. Kuduz kedilerde davranış değişiklikleri çok belirgin olabilir. Normalde yumuşak huylu ve evcilleştirilmiş bir kedi ansızın korkak, agresif veya çılgın bir hale gelebilir.
Kedilerde Kuduz Nasıl Teşhis Edilir?
Kuduz, klinik belirtiler ve histopatolojik muayene ile teşhis edilebilen bir hastalıktır. Ancak kesin teşhis ancak kuduz etkeninin saptanmasıyla mümkündür. Kuduzdan şüphelenilen bir kedi ancak otopsi yapılması halinde kesin olarak teşhis edilebilir.
Kedilerde Kuduz Aşısı
Kuduz aşısı, kuduz virüsüne karşı bağışıklık kazanılması için kedilere yapılan bir aşılamadır. Hem hayvan sağlığı hem de insan sağlığı için büyük önem taşır. Kuduz riski yüksek olan bölgelerde yaşayan veya dışarı sık çıkan kedilere yapılması zorunlu bir aşıdır.
Kedilere kuduz aşısı uygulaması genellikle 3 aylık veya daha büyük kediler için güvenli kabul edilir. Aşının etkinliği yüksek olup veteriner hekim tarafından uygun görülen sürelerde tekrarlanması gerekir.
Kedi Kuduzu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Kedilerin Kuduzu Olursa Ne Olur?
Kuduz, memeli hayvanlar üzerinde ölümcül bir etkiye sahip olan viral bir hastalıktır. Kedilerin kuduz olması durumunda semptomatik tedavi dışında bir olanak bulunmamaktadır. Kuduz belirtileri ortaya çıkan kediler, genellikle kısa bir süre içinde hayatlarını kaybederler.
Kedi Kuduzu İnsana Geçer mi?
Kuduz, insana geçebilen zoonotik bir hastalıktır. Yani, kedilerde görülen kuduz insanlara da bulaşabilir. Ancak, kedi kuduzunun insana bulaşma riski düşük olup, kırsal veya yaban hayatla iç içe olan bölgelerde daha sık görülür.
Kuduz virüsü taşıyan bir kedi ile temas eden kişilerin, temasın türüne bağlı olarak tıbbi değerlendirme ve gerekirse aşılama olmadan güvenli kabul edilmeyebilirler. Bu nedenle, kedi ile temas sonrası hijyen önlemleri alınması ve gerekirse tıbbi yardım alınması önemlidir.
Kedide Kuduz Belirtileri Nelerdir?
Kedilerin kuduzu olduğunda görülebilecek belirtiler şunlardır;
- Ateş
- Sinirlilik ve agresyon
- İştahsızlık
- Hırıltılı solunum
- Endişe ve korku
- Davranış değişiklikleri
- Köpüklü salya
- Çekingenlik
Tüm bu belirtiler farklı hastalıklardan veya durumlardan da kaynaklanabileceği için kesin tanı ancak laboratuvar testleri ile konulabilir.
Kedilerde Kuduz Aşısı Etkisi Ne Kadar Sürer?
Kuduz aşısının koruyuculuğu süreye bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Genellikle kuduz aşısı uygulandıktan sonra bağışıklık oluşumu için birkaç hafta gerekebilir. Uygulama tarihi itibariyle yaklaşık 1 yıla kadar bağışıklık sağlayan kuduz aşıları mevcuttur.
Bağışıklığın süresi aşı türüne, kedinin yaşı ve sağlık durumu gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle kedilerin düzenli olarak aşılama takvimine uyulması ve veteriner hekimin önerilerine göre hareket edilmesi önemlidir.
Kedim Agresif Oldu Ne Yapmalıyım?
Kedinizin davranışları, birçok farklı faktörden etkilenebilir ve agresifleşebilir. Bu durumun altında yatan nedeni anlamak ve uygun şekilde müdahale etmek önemlidir. İşte kedi agresyonu ile başa çıkma yolları;
- Aşılmemişse Kuduz Aşısını Yaptırın: Agresif davranışların ani gelişimi, kedinizin hissetiği fiziksel rahatsızlığın bir göstergesi olabilir. Kuduz virüsünün yarattığı tehditten dolayı veteriner hekimler; aşılmamış kediler için kuduz aşısını yaptırmayı önerirler.
- Veteriner Hekiminize Danışın: Agresyonun altında yatabilecek sağlık sorunları olabileceğinden, veteriner hekiminize danışarak kedinizin sağlık kontrolünden geçmesini sağlayın.
- Sakin Kalın: Kediniz hırlıyorsa veya tıslıyorsa ona saldırmaya niyetiniz olmadığını gösterin. Göz teması kurmaktan kaçının çünkü bu onun için bir tehdit algısı yaratabilir. Elinizi onunla aranıza koyarak kendinizi koruyormuş gibi davranın. Mümkünse ona uzaktan hitap edin ve sakin ses tonunuzla onu rahatlatmaya çalışın.
Agresifleşen bir kediye yaklaşmaya çalışmak veya onu yakalamak daha da agresifleştirebilir.
Oyunlarla onu meşgul etmeye çalışabilirsiniz ama bunu yaparken onun sizinle oynamak isteyip istemediğini gözlemleyin.
Kokulu oyuncaklar kullanarak onun dikkatini dağıtmayı deneyebilirsiniz.
Agresiflik gösteren bir kediyi asla cezalandırmayın.
Farklı yüzeylerde (halı, tahta vb.) ayak izlerini takip etmesini sağlayacak kokulu markörler kullanarak onu eğlendirin.
Kokulu çiğ et türlerinden (karides, tavuk göğsü vb.) oluşan ara öğünlerle onu ödüllendirin.
Farklı oyuncaklarla onunla oynamaya çalışın (top vs.)
kedinizin davranışını gözlemleyin ve onun sevdiği şeyleri yapmaya çalışın.
yeni bir oyuncak onun ilgisini çekebilir.
gerekli olduğunda profesyonel bir eğitmenle çalışmaktan çekinmeyin.
daha fazla zamana ihtiyaç duyabilir ancak sonuç olarak sizi daha çok seven ve daha sakin olan bir kediye sahip olabilirsiniz.
yaşam alanındaki nesne sayısını artırmak onun daha az stres yaşamasını sağlayabilir (tünek, mama kabı, su kabı vb.).
cinsine göre farklılık gösteren yaklaşık 8-12 haftalık bir eğitim süreci gereklidir.
Kedi Kuduzu Yaygın Sorular
Kedinin Ağzı Kokusuna Dikkat!
Kuduz belirtileri arasındaki yerini her zaman alamayabilir ama yine de mümkün olan en kısa sürede veteriner hekime başvurmanızda fayda var.