Mantar hastalıkları, doğada sıklıkla karşılaşılan ve genellikle hayvanların veya insanların çevresinde bulunan fungus adı verilen mantar türleri tarafından meydana gelen enfeksiyonlardır. Kedinizin cildinde, tüylerinde veya tırnaklarında ortaya çıkabilen bu enfeksiyonlar, bulaşıcı olmaları sebebiyle dikkat edilmesi gereken sağlık sorunları arasında yer alır. Bu yazımızda, kedilerde mantar hastalığı ile ilgili bilmeniz gereken tüm ayrıntılara ve belirtilerine ulaşabilirsiniz.
Bağışıklık sistemi zayıf olan kedi ırklarında veya vücut ısısı 39 derecenin altında olan sterilize kedilerde mantar enfeksiyonuna daha sık rastlanmaktadır. Bunun yanı sıra, kedi-popülasyonunun yüksek olduğu barınaklar, bakım evleri ve sokaklar da mantar hastalıkları açısından riskli bölgeler arasında kabul edilir.
Kedilerde Mantar Hastalığı Nedir?
Kedilerde mantar hastalığı, genellikle cilt ve tüylerde ortaya çıkan, bazen de iç organları etkileyebilen mantar enfeksiyonudur. Bu hastalığın en yaygın görülen şekli ringworm olarak da bilinen dermatofitozdur. Dermatofitoz, kedilerin, diğer hayvanların veya insanların ciltlerinde bulunan ve kısıtlı besinlere ulaşabilen canlı dermatofit adlı mantar türü yüzünden meydana gelir.
Kedilerde mantar hastalığı, genellikle küçük yaralar veya kızarıklıklarla başlayarak, zamanla tüy dökülmesine ve kaşıntıya neden olur. Mantar, kedinin vücudunun dış kısmında bulunduğu için bu hastalığın tedavisi bir süre zarfında devam eden dışsal uygulamalarla gerçekleştirilir.
Kedilerde Mantar Hastalığının Nedenleri
Kedilerde mantar hastalığının en yaygın nedeni, ortamda bolca bulunan ve genellikle hayvan veya insan cildinin sağlıklı bölgelerinde yer alan canlı dermatofit adlı mantar türleridir. Bazen da kıllarda veya tırnaklarda uyuyan bu mantar türleri, bağışıklık sistemini zayıflatan herhangi bir etken (stres, yorgunluk, hastalık vb.) meydana geldiğinde aktif hale gelerek enfeksiyona neden olur.
Nadir durumlarda kedinin kendi cildinde veya tüylerinde daha önce var olan ama fark edilmeyen bir mantar türü, kedinin bağışıklık sisteminin zayıflaması sonucu kendini göstererek hastalığa neden olabilir.
Kedilerde Mantar Hastalığının Belirtileri
Kedinizin cildinde veya tüylerinde herhangi bir yerde mantar enfeksiyonu meydana geldiğinde aşağıdaki belirtileri göstermeye başlayabilir:
- Kaşıntı ve rahatsızlık hissi
- Kedinin özellikle yüzünde ve kulaklarında tüysüz, kırmızımsı lezyonlar
- Vücudun herhangi bir yerinde küçük yuvarlak beslenemeyen yaralar
- Ciltte pullanma ve kabuklaşma
- Cildin altındaki kılların siyah renkte dökülmesi
- Tüylerde matlaşma ve kırılma
- Oyun oynarken veya etrafı keşfederken daha temkinli olma
- İştahsızlık ve halsizlik
- Göz çevresinde iltihaplanma
Bu belirtilerin hiçbiri kedinizin kesin olarak mantar hastalığına sahip olduğunu göstermez. Yani bu belirtiler başka sağlık sorunlarından da kaynaklanabilir. Bu nedenle kedinizin bu belirtileri göstermesi durumunda mutlaka bir veteriner hekime başvurmalısınız.
Kedilerde Mantar Hastalığının Teşhisi
Kedilerde mantar hastalığının teşhisi, veteriner hekim tarafından fiziksel muayene ile lezyonların gözlemlenmesi ve laboratuvar test sonuçları doğrultusunda konulur. Öncelikle veteriner hekim, kedinizin sağlık geçmişi hakkında bilgi alır ve fiziksel muayene ile kedinizde herhangi bir mantar lezyonu olup olmadığını kontrol eder.
Mantar hastalığının kesin teşhisi için aşağıdaki yöntemlerden birkaçı kullanılarak laboratuvar ortamında kedi saçı örneği toplama işlemi gerçekleştirilir:
- Plaka Yöntemi: Kedi saçlarından elde edilen kıl anagen saçları, DTM (Difüzyon Tabanlı Difüzyon Testi) adlı besiyerine sahip petri kaplarına yerleştirilir. Kıl örneklerinin üzerine kapan konularak kontaminasyondan korunması sağlanır. 24 – 48 saat içerisinde renk değişimi gözlemlenirse bu, dermatofit mantarının varlığına işaret eder.
- Mikroskopik İnceleme: Kedi saç örnekleri, mikroskopta incelemek üzere potasyum hidroksit (KOH) solüsyonu içinde bekletilir. KOH çözeltisi mantarın dış etkenlerini parçalayarak iç yapısının görünür hale gelmesini sağlar. Ardından lam ve lamel glass kullanılarak hazırlanan örneklerin mikroskopta incelenmesiyle mantarın varlığı ve tipi belirlenir.
- UV Işık Kaynağı ile İnceleme: Kedi saç örnekleri UV ışık kaynağının (lamba) önüne getirilerek ışık altında incelenir. Bazı mantarlar UV ışığı altında fluoresan özelliğe sahip olduğundan ışık altında renk değişimi görülmesi varlığını gösterir.
- Kültür Yöntemi: Kedi saç örneği DTM besiyeri içeren petri kaplarında inkübasyona bırakılır. Mantara uygun inkübasyon koşulları sağlandığında kültür kolonileri oluşur. Bu kolonilerin incelenmesiyle mantar türü belirlenebilir.
Tüm bu yöntemlerin bir arada kullanılmasıyla kedinizdeki mantar hastalığının kesin teşhisi konulabilir.
Kedilerde Mantar Hastalığının Tedavisi
Kedilerde mantar hastalığının tedavisi, öncelikle veteriner hekimin önerdiği şekilde hijyen kurallarına uyulmasını ve ardından dıştan uygulanan tedavi yöntemlerini içerir. Mantar enfeksiyonunun yayılımını engellemek için tedavi süresince kedinizin bulunduğu ortamın düzenli olarak temizlenmesi ve kediye ait eşyaların dezenfekte edilmesi gerekir. Ayrıca kediye ait bazı eşyaların (yatak, tarak, fırça vb.) değiştirilmesi de enfeksiyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Veteriner hekimin önerdiği şampuan veya spreyler ile düzenli olarak banyo yaptırmak, tedavinin en önemli parçalarından biridir. Bu şampuan veya spreylerin direkt olarak mantarlı bölgelere uygulanması ve hekimin önerdiği süre boyunca bekletilmesi gerekir. Banyolar dışında, veteriner hekimin önerdiği oral ilaçlar da antimikotik (mantar engelleyici) etki göstererek tedaviye katkı sağlayabilir.
Tüm bunların yanında kedinizin bağışıklık sistemini güçlendirmek de tedavinin başarılı bir şekilde tamamlanmasına katkı sağlayabilir. Bu nedenle düzenli olarak veteriner hekime götürmeli ve aşılarının eksiksiz yapıldığından emin olmalısınız.
Kedilerde Mantar Hastalığına Dair Sıkça Sorulan Sorular
Kedilerde Mantar Hastalığı Kaç Gün Bulaşıcıdır?
Kedilerde mantar hastalığının başlangıç döneminde yani ilk 7 – 10 gün oldukça bulaşıcıdır. Bu süre zarfında enfekte olan kediye temas eden diğer hayvanlar ve hatta insanlar dahi enfeksiyonu kapabilir. Bu nedenle ilk belirtileri gördüğünüz anda mutlaka bir veteriner hekime başvurmalı ve tedaviye hızla başlamalısınız.
Kedilerde Mantar Hastalığı İnsana Geçer mi?
Kedilerdeki bazı mantar türlerinin insanlara geçiş yapabilme ihtimali vardır. Özellikle çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler daha yüksek risk altındadır. Mantar hastalığına yakalanmamak için enfekte hayvanlarla doğrudan temas etmekten kaçınmalı, hasta olan hayvanların bakımını yapan kişilerse el hijyenine dikkat etmelidir.