Akçakale’de bir kişinin kuduz kedi tarafından tırmalanması sonucu, 7 kişi hastaneye götürülerek kuduz aşısı vuruldu. Kedi, 5 gün gözlem altında tutulduktan sonra kuduz olarak tespit edildi. Bu durum, birçok kişinin aklında ‘Kedinin tırmalaması kuduz yapar mı?’ sorusunu gündeme getirdi. Veteriner Klinik Başkanı Prof. Dr. Levent Öztürk, konuyla ilgili merak edilenleri anlattı.
Kuduz, insandan insana bulaşmayan, hayvan ısırması veya tükürüğünün açık yara veya mukozaya temasıyla bulaşabilen, tedavisi mümkün olmayan viral bir hastalıktır. Dünya genelinde yaklaşık 59 bin kişinin, endemik bölgelerde ise 25 bin kadarı kuduzdan hayatını kaybetmektedir. Kuduzun yayılma oranı ülkemizde de oldukça yüksektir ve 2008 yılından beri de belirtili kuduz vakası görülen bir bölge olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle tüm illerimizde ve özellikle hayvan popülasyonunun yüksek olduğu kırsal kesimlerde dikkatli olunması gerekmektedir.
Kuduz, her zaman ölümcül bir hastalıktır; ancak erken teşhis ve uygun tedavi ile önlenebilir. Bir hayvan tarafından tırmalanan veya ısırılan kişilerin, öncelikle paniğe kapılmadan hareket etmeleri ve vakit kaybetmeden şu adımları izlemeleri gerekmektedir:
- Yara temizliği: Isırılma veya tırmalanma sonrası yara, akan su ve sabun ile en az 15 dakika temizlenmelidir. Bu, virüsün bulaşma riskini azaltmada etkili bir ilk adımdır.
- Tıbbi müdahale: Yara temizliğinden sonra, yaraların kurumasına izin verilmeli ve steril bir şekilde pansuman yapılmalıdır.
- Aşı Merkezi: Temizlenmiş yaralar için dahi Kuduz Risk Değerlendirmesi yapılarak gerekiyorsa Kuduz Aşısı ve Kuduz Antikorları (HRIG) uygulanmalıdır.
Kuduz, genellikle vahşi hayvanlar tarafından insanlara bulaşsa da evcil hayvanlar arasında da bulaşma riski bulunmaktadır. Özellikle kırsal kesimlerde yaşayan kişiler için bu risk daha belirgindir. Türkiye genelinde 2018-2022 yılları arasında Kuduz Hayvan Vaka Takibi Programı verilerine göre, ortalama 2 bin 600 kuduz hayvan vakası yıllık bazda bildirilmektedir. Vaka sayıları özellikle yaz aylarında artış gösterir. Yıllık ortalama vakaların yüzde 75’i Temmuz-Eylül ayları arasında görülür ve en çok kuduz vaka bildirilen yıl 2021’dir.
Evcil hayvan sahiplerinin dikkat etmesi gereken noktalar şunlardır:
- Hayvanların sağlık durumları düzenli olarak kontrol edilmeli ve kuduz aşı takvimine uygun şekilde aşılanmaları sağlanmalıdır.
- Kuduz vaka bildirim dönemlerinde (özellikle yaz aylarında) hayvanların dışarı salınmaması önemlidir.
- Evcil hayvanlar, bilinmeyen kökenli veya sağlık durumundan emin olunmayan hayvanlarla temas etmemelidir.
- Evcil hayvanlara, özellikle kuduz riskinin yüksek olduğu bölgelerde, düzenli olarak kuduz aşısı yapılmalıdır.
Kedinin Tırmalaması Kuduz Yapar Mı?
Kuduz, hayvan tırmalamaları veya ısırmaları sonucu insana bulaşabilen bir hastalıktır. Öncelikle tırmalayan kedinin kuduz olup olmadığını anlamak gerekir. Eğer kedi kuduz değilse herhangi bir risk bulunmamaktadır.
Kedinin Tırmalaması Sonrası Yapılması Gerekenler
- Kedinin tırmalaması durumunda yaranın hemen temizlenmesi önemlidir. Sabun ve su ile en az 15 dakika yıkama yapılmalıdır.
- Tıbbi bir müdahale gereksinimi olup olmadığına karar vermek için bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
- Eğer kedi kuduz riski taşıyan bir hayvan ise, kuduz aşısı yapılması gerekebilir. Bu nedenle veteriner hekim tavsiyesine uyulmalıdır.
Kuduz Belirtileri Nelerdir?
Kuduz virüsü kapıldıktan sonra hızla belirtiler ortaya çıkmaz. Genellikle 1-3 ay içinde belirtiler görülebilir ama bu süre birkaç haftadan birkaç yıla kadar da uzayabilir. Kuduzun en yaygın belirtileri şunlardır:
- Ateş
- Baş ağrısı
- Sinirlilik ve saldırganlık
- Kaslarda sertlik ve ağrı
- İştahsızlık ve kilo kaybı
- Ağızda yaralar veya ülserler
- Tükürük akması (salyangoz hastalığı)
- Boğaz kaslarının spazmı
Kuduz Nasıl Bulaşır?
Kuduz, enfekte bir hayvanın tükürüğünün doğrudan temas etmesiyle ya da enfekte hayvanın ısırmasıyla bulaşır. Ayrıca nadir durumlarda hava yoluyla veya kontamine nesneler üzerinden de bulaşma riski bulunmaktadır.