İklim değişikliği, sadece çevreyi değil insan sağlığını da derinden etkiliyor. Hava kirliliği, kuraklık, su ve gıda güvenliğinin bozulması ve yeni bulaşıcı hastalıkların ortaya çıkması gibi birçok sorunu beraberinde getiren iklim değişikliğine karşı alınan tedbirler de hayati önem taşıyor.
İklim Değişikliği Nedir?
İklim değişikliği; Dünya’nın ikliminin, uzunca bir süre (en az 30 yıl) ortalama sıcaklık, rüzgâr, yağışlar ve diğer atmosferik koşullar gibi iklim unsurlarındaki değişiklikler sonucunda meydana gelen bir değişim sürecidir. İklim değişikliği doğal süreçlerin bir sonucudur; ancak insan faaliyetleri sebebiyle bu değişimler çok daha hızlanmış ve şiddetli hale gelmiştir.
Küresel İklim Değişikliği Nedir?
Küresel iklim değişikliği, gezegenimizin ikliminin değiştiği anlamına gelir. Bu, ortalama sıcaklıkların artması veya azalması gibi çeşitli yollarla gerçekleşir. Küresel iklim değişikliği; büyük ölçüde insan faaliyetleri nedeniyle meydana gelir. Özellikle sanayi devrimi sonrası fosil yakıtların yakılmasıyla atmosfere salınan sera gazları, küresel ısınmaya yol açar.
İklim Değişikliğinin Sebepleri Nelerdir?
İklim değişikliğinin en önemli sebebi sera gazlarının artmasıdır. Sera gazları; ısıyı hapseden ve gazların atmosferdeki oranını artıran doğal bileşiklerdir. Karbondioksit (CO2), metan (CH4), azot oksit (N2O) gibi gazlar sera gazı etkisi yapan gazlardır. Fosil yakıtların yakılmasıyla bu gazların oranı atmosferde artar ve küresel ısınmaya neden olur.
Fosil yakıtlar dışında ormansızlaşma, tarım ve hayvancılığın sera gazı emisyonlarındaki payı da önemlidir. Örneğin, tarımda kullanılan kimyasallar ve gübreler sera gazı emisyonlarının önemli bir kısmını oluşturur. Hayvancılık sektörü de CO2 emisyonlarının yaklaşık %14-18’inden sorumlu olup, bu oran tüm ulaşım sektörlerinin toplamından daha fazladır.
Küresel İklim Değişikliğinin İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri Nelerdir?
İklim değişikliği çok ciddi sağlık sorunlarını beraberinde getirir. Bunun başlıca sebepleri şunlardır:
- Yeni hastalıkların ortaya çıkması,
- Mevcut hastalıkların etkisinin artması ve yayılması,
- Besin güvenliğinin bozulması,
- Hava kalitesinin düşmesi ve kirliliğin artması,
- Kuraklık gibi iklim olaylarının artışı,
- Su kaynaklarının azalması,
- Isı dalgalarının meydana gelmesi.
Yeni Hastalıklar
İklim değişikliği sonucu yeni hastalıklar ortaya çıkar. Küresel ısınma nedeniyle böcek popülasyonundaki artış, mevsimlerin uzaması ve yeni bölgelerde hastalıklara sebep olan böceklerin yayılmasına neden olur. Yüksek sıcaklıklar nedeniyle su kaynaklarının azalması da sanitasyon şartlarını etkileyip hastalıkların yayılmasına neden olur.
Alerjik Hastalıkların Artışı
İklim değişikliği; alerjilerin yaygınlığını ve şiddetini artırır. Havada polen miktarının artmasına ve uzun süre kalmasına neden olan yüksek sıcaklıklar, alerjik hastalıkları tetikler.
Hava Kalitesinin Düşmesi
Yüksek sıcaklıklar ve düşük yağış miktarı; hava kalitesinin düşmesine neden olur. Bu da astım ve KOAH gibi solunum yolu rahatsızlıklarını tetikler. Aynı zamanda kalp rahatsızlıkları riskini artırır.
Besin Güvenliğinin Bozulması
Küresel ısınma nedeniyle artan sıcaklıklar ve azalan yağış miktarı, gıda üretimini doğrudan etkiler. Sıcaklık ve nemin artması nedeniyle yeni hastalıklara sebep olan böcek türlerinin ortaya çıkması da besin güvenliğini tehlikeye atar. İklim değişikliği aynı zamanda gıda üretiminde kullanılan su miktarını azaltır.
Kuraklık
İklim değişikliğine bağlı olarak artan sıcaklıklar ve azalan yağış miktarı; kuraklık gibi iklim olaylarının artmasına sebep olur. Tarım ürünlerinin yetişmesinde önemli rol oynayan suyun azalması sonucu besin güvenliği de tehlikeye girer.
Sıcak Hava Dalgaları
Sıcak hava dalgaları; hava sıcaklıklarının anormal derecede yükselmesiyle oluşur. İklim değişikliğine bağlı olarak artan sıcak hava dalgaları; kalp rahatsızlıkları, inme, nefes darlığı ve solunum yolu hastalıkları gibi sağlık sorunlarına yol açar.
Su Kaynaklarının Azalması
Sıcak hava dalgaları ve kuraklık gibi iklim olayları; su kaynaklarının azalmasına sebep olur. Azalan su kaynakları sanitasyon şartlarını etkileyip hastalıkların yayılmasına neden olur.
İklim değişikliğinin insan sağlığı üzerindeki etkileri hemen hemen her sağlık alanında kendisini gösterir. Bu nedenle iklim değişikliğinin etkilerini azaltacak önlemler almak hayati önem taşır.