Kuvvet, bir nesnenin üzerinde oluşturduğu etki ve hareket değişikliğidir. Kuvvetin etkileri, yönü ve büyüklüğüne göre değişir. Kuvvetin büyüklüğüne ‘Newton’ ile ölçülür. Kuvvetin etkisi sonucunda bir cismi hareket ettirmek, durdurmak, yönlendirmek veya şeklini değiştirmek mümkündür.
Kuvvetin etkileri örnekler ile kuvvetin etkisinin görüldüğü durumlar hakkında bilgi vereceğiz. Öncelikle kuvvet nedir, kuvvet türleri nelerdir, kuvvetin etkileri nelerdir gibi soruların yanıtlarını vereceğiz.
Kuvvet Nedir?
Kuvvet, bir cisme etki eden dış etkidir. Bu etki cisimlerin hareket etmesini sağlar. Kuvvet, yönü ve büyüklüğü olan bir vektör niceliğidir. Bütün kuvvetler birbirine eşit değil; etkisi de birbirinden farklıdır.
Kuvvetin Temel Özellikleri Nelerdir?
- Yönü: Kuvvetin yönü farklılık gösterir. Yönlü bir etkidir.
- Büyüklük: Kuvvetin büyüklüğü de farklıdır. Kuvvetin büyüklüğü Newton birimi ile ölçülür.
- Uzaklık: Kuvvetin etkisi mesafeye bağlıdır. Mesafe ne kadar uzaksa kuvvet o kadar azdır.
- Değişkenlik: Kuvvetin etkisi farklı değişkenlere bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.
Kuvvet Türleri Nelerdir?
Kuvvet türleri, oluşturduğu etkiye göre farklılık gösterir. Aşağıdaki listede kuvvet türleri ve özelliklerini bulabilirsiniz.
- Aerodinamik kuvvet: Bir cismin havaya çarpıp geri dönmesiyle oluşur.
- Elektrostatik kuvvet: Pozitif ve negatif elektrik yüklerinin birbirine uyguladığı itme veya çekme kuvvetidir.
- Mekanik kuvvet: Bir cismin dışarıdan uygulanan kuvvete karşı direnç göstermesiyle oluşur.
- Frictional kuvvet: Cisimlerin birbirine sürtünmesinden oluşan kuvvettir.
- Yerçekimi kuvveti: Dünya’nın yer çekiminden kaynaklanır.
Mekanik Kuvvet Nedir?
Mekanik kuvvet, bir cismin dışarıdan uygulanan kuvvete karşı direnç göstermesiyle oluşan kuvvettir. Mekanik kuvvete örnek olarak aşağıdaki durumları verebiliriz:
- Araba fren yaptığında,
- Asansör yukarı çıktığında,
- Çamaşır makinesi çalışırken,
- Sıkı bir şekilde yerleştirilmiş bir kapağın açılmaya çalışılması.
Mekanik kuvveti oluşturan faktörler şunlardır:
- Cismin şekli,
- Cismin içindeki malzeme,
- Cismin uzunluğu ve kalınlığı.
Aerodinamik Kuvvet Nedir?
Aerodinamik kuvvet, bir cismin havaya çarpıp geri dönmesiyle oluşur. Uçakların havada hareket etmesini sağlayan bu kuvvet, uçakların tasarımına göre çeşitlenir.
Aerodinamik kuvvete örnek olarak uçakların kalkış ve iniş anında maruz kaldığı sürüklenme kuvvetidir.
Frictional Kuvvet Nedir?
Frictional kuvvet, cisimlerin birbirine sürtünmesinden oluşan kuvvettir. Frictional kuvvete örnek olarak bir masanın üstünde duran kitaplar arasındaki sürtünmeyi verebiliriz.
Cisimlerin yüzeyinde pürüz varsa frictional kuvvet de artar; yüzey pürüzsüzse frictional kuvvet de azalır.
Elektrostatik Kuvvet Nedir?
Elektrostatik kuvvet, pozitif ve negatif elektrik yüklerinin birbirine uyguladığı itme veya çekme kuvvetidir. Pozitif ve negatif yükler birbirini çeker; aynı yükler ise birbirini iter.
Kuvvetlerin Etkileri Nelerdir?
Kuvvetlerin etkisi, yönü ve büyüklüğüne göre değişir. Kuvvet, cisimlerin şeklinin değişmesine, hareket etmesine veya yön değiştirmesine neden olur. Bunun yanı sıra cismin hızını da artırır ya da azaltır.
Cismin üzerinde birden fazla kuvvet varsa bu kuvvetler birbirini dengeleyebilir ya da net kuvvete bağlı olarak cismin üzerindeki etki değişebilir.
Kuvvetin Etkisi ile Şekil Değişikliği Nasıl Olur?
Kuvvet, cisimlerin şeklinin değişmesine neden olur. Örneğin balonun üzerine uygulanan dış kuvvet balonun şeklini bozar; fakat balona uygulanan kuvvet kalktığında balon eski şekline döner.
Cismin üzerinde uygulanan kuvvet sürekli devam ederse cismin şeklinin değişmesi de sürekli devam eder.
Kuvvetin Etkisi ile Cismin Hızı Nasıl Değişir?
Kuvvet, cismin hızını artırır ya da azaltır. Yani cismin üzerindeki net kuvvet sıfırdan farklıysa cismin hızı değişir; net kuvvet sıfıra yakınsa cismin hızı çok az değişir.
Kuvvetin Etkisi ile Cismin Yönü Nasıl Değişir?
Kuvvet, cismin yönünü de değiştirir. Örneğin yer çekimi nedeniyle düşen cismi durduracak başka bir kuvvet yoksa cisim düşmeye devam eder.
Kuvvetin Etkisi ile Cismin Hareketi Nasıl Değişir?
Kuvvet, cismin hareketini de değiştirir. Cismin üzerine uygulanan dış kuvvet cismin hızını artırabilir; durdurabilir ya da yönünü değiştirebilir.