Medya; televizyon, sosyal medya, gazete ve radyo gibi araçların tümüdür. Medyanın olumlu etkileri olduğu gibi olumsuz etkileri de vardır. Olumlu etkileri arasında bilgi edinmeyi kolaylaştırması, sosyal iletişimi artırması, farkındalık yaratması, toplumsal değişimi sağlaması ve eğitici rol üstlenmesi sayılabilir.
Medyanın Olumsuz Etkileri Nelerdir?
Medyanın olumsuz etkileri arasında şiddete özendirme, istismar ve suiistimale maruz bırakma, suç algısını artırma, insan ilişkilerini olumsuz etkileme, sanal dünyanın gerçek dünyaya karışması, yanlış bilgi yayma, sosyal medyadan düşmanlık yayılması, siber zorbalık gibi kötü davranışlara sebep olması, mahremiyeti ihlal etme, kişilerde güven kaybı yaratma ve bağımlılık oluşturması sayılabilir.
Medyanın olumsuz etkileri özellikle çocuklar üzerinde büyük bir etki yaratır. Çocukların medyadaki içerikleri filtreleme yeteneği gelişmediğinden izledikleri içeriklerin etkisi altında kalabilirler. Medyanın kötü etkileri karşısında daha bilinçli olmak gerekir. Bireylerin kendi hayatları üzerinde medya değil kendileri kontrol sahibi olmalıdır. Medya kullanımı çocuklarda sınırlı olmalı ve izlenen içerikler denetlenmelidir. Eğitimli bireyler yetiştirmek, medya okur yazarlığını artırmak ve ailelerin bilinçli medya kullanımı konusunda eğitim alması medyanın kötü etkilerinin azaltılmasında önemli bir rol oynar.
1. Şiddete Özendirme
Medya şiddet içeren içerikler yayınladığında, bu içeriklerin izleyiciler üzerinde büyük bir etkisi olur. Çocuklar gördükleri şeyleri taklit etme eğilimindedirler. Yetişkinlerde de bu etki görülür ancak çocuklara göre daha azdır. Bu durumun nedeni çocukların medyayı daha az deneyimlemiş olmaları ve dünyayı keşfederken daha çok görsel unsurları kullanmalarıdır. Bu nedenle medyada gördükleri şiddet içeren sahneleri gerçek hayatta da uygulamaya çalışırlar.
2. İstismar ve Suiistimale Maruz Bırakma
Medya aracılığıyla çocuklar istismar ve suiistimale maruz bırakılabilirler. Sosyal medya platformlarında bu davranışlara maruz kalan çocukların bunu filtreleme yetenekleri yoktur. Özellikle tehlikeli karşılaşmaların yaşandığı online oyunlar istismara açık bir alandır. Ayrıca sosyal medyada tanımadığı kişilerle sohbet eden çocuklar daha kolay istismara uğrayabilirler. Bu nedenle çocuklar izledikleri içeriklerin gerçek hayatta nasıl uygulanacağına dair bilgi sahibi değillerdir.
3. Suç Algısını Artırma
Medya tarafından haberleştirilen suç olaylarının sayısı fazla olduğunda bu durum toplumda suç algısının artmasına sebep olabilir. Özellikle kötü olayların detaylı bir şekilde işlendiği gazeteler veya televizyonda sürekli suç haberleri yayınlandığında toplumda suç oranının yüksek olduğu algısı oluşur. Bu durum toplumda korkunun artmasına ve bireylerin güvenlik algısının zayıflamasına sebep olabilir.
4. İnsan İlişkilerini Olumsuz Etkileme
Sosyal medya kullanımının artmasıyla bireyler arasındaki iletişim yüz yüze değil sanal ortamda gerçekleşir hale gelmiştir. Sosyal medyada geçirilen süre gün geçtikçe artmaktadır. Bireyler sosyal medya platformlarında tanışıp arkadaşlıklar kurar ancak bu tanışıklıklar bireylerin gerçek arkadaşlıkları değildir. Bu nedenle sosyal medyada kurulan arkadaşlıklar insan ilişkilerini olumsuz etkileyebilir.
5. Sanal Dünyanın Gerçek Dünyaya Karışması
Medyanın sanal dünyadaki içerikleri gerçek hayata taşıdığı zaman sanal dünyanın gerçek dünyaya karışması durumu ortaya çıkar. Özellikle sanal dünyada popüler olan şeyler gerçek hayatta da popüler olmaya başlar. Bu durum da bireylerin gerçek hayatta neye ulaşmak istediğini bilmemesine sebep olabilir. Örneğin sosyal medyada aşırı zayıf bir vücuda sahip bir kişi popüler olduğunda bu özellik gerçek hayatta da aranan bir özellik olmaya başlar. Örneğin “Siyah Tayt Giyen Kız” adlı kitapta olduğu gibi medyada popüler olan şeyler her yaştan insanı etkileyebilir.
6. Yanlış Bilgi Yayma
Medyanın yanlış bilgi yayması da olumsuz bir durumdur. Medya aracılığıyla yayılan yanlış bilgiler özellikle sosyal medyada çok fazla kişiye ulaşır ve hızla yayılır. Bu yanlış bilgilerin içinde sahte haberler de bulunur. Doğru olmayan bilgilerde paylaşan kişiler yanlış bilgiye sahip olduklarından bunu yaymayı fark etmezler.
7. Sosyal Medyadan Düşmanlık Yayılması
Son yıllarda sosyal medya platformları aracılığıyla yayılan düşmanlık söylemleri de medyanın olumsuz etkilerindendir. Özellikle toplumun bazı kesimlerini hedef alan paylaşımlar sonrasında düşmanlık söylemleri daha da artmıştır.
8. Siber Zorbalık Gibi Kötü Davranışlara Sebep Olması
Sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla birlikte siber zorbalık da hayatımıza girmiştir. Siber zorbalık; sanal ortamda yapılan zorbalık olarak tanımlanabilir. Siber zorbalık yapma ihtimali olan kişiler normal hayatta zorbalık yapan kişilerdir ancak normal hayatında zorbalık yapmayan kişilerin siber ortamda zorbalık yapma ihtimali daha fazladır. Bunun nedeni normal hayatta kişilerin yaptığı eylemleri karşısındaki kişi net bir şekilde görebilmesidir ancak siber ortamda kişiler arasındaki mesafe uzundur ve çoğu zaman yapılan davranışlar kişilerin algısında değişikliklere yol açar.
9. Mahremiyeti İhlal Etme
Sosyal medya platformları aracılığıyla paylaşılan fotoğraflar ve bilgiler mahremiyeti ihlal etme durumuna sebep olabilir. Kişiler özel hayatta paylaştıkları bilgileri diğer kişilerin görmeyeceğini düşündüğü için paylaşır ancak paylaştıkları bilgilerin başka kişiler tarafından görülme ihtimali vardır.
10. Kişilerde Güven Kaybı Yaratma
Medya aracılığıyla yayılan birçok içerik gerçeği yansıtmaz veya çarpıtılmıştır. Örneğin Twitter’da yaşanan olaylarda kişi gerçeği yansıtmayan bir görüntüyü paylaşarak çok fazla kişiye ulaşabilir ve bunun etkisi altında kalan kişiler gerçeği yansıtmayan bir şeyle karşılaştıkları için güven kaybı yaşarlar.
11. Bağımlılık Oluşturma
Medya bağımlılığı da oldukça yaygın bir durumdur. Kişiler özellikle dijital medya aracılığıyla çeşitli içeriklere ulaşabilirler ancak bu içeriklere her an ulaşılabiliyor olması kişilerin bu içeriklere daha çok yönelmesine sebep olur ve zamanla kişi bu içeriklere bağımlı hale gelir.
Medyanın Olumlu Etkileri Nelerdir?
Medyanın olumlu etkileri de bulunmaktadır. Medyanın olumlu etkileri arasında bilgi edinmeyi kolaylaştırması, sosyal iletişimi artırması, farkındalık yaratması, toplumsal değişimi sağlaması ve eğitici rol üstlenmesi sayılabilir.
1. Bilgi Edinmeyi Kolaylaştırma
Medya sayesinde bireyler çok uzak yerlerde yaşanan olaylardan anlık olarak haberdar olabilirler. Ayrıca medyada yer alan yazılı içerikler sayesinde bireyler bilgi edinmeyi kolaylaştırmış olurlar.
2. Sosyal İletişimi Artırma
Sosyal medya platformları aracılığıyla bireyler çok uzak mesafelerde yaşayan kişilerle iletişim kurabilirler. Özellikle normal hayatta iletişim kurulamayan kişilerle sosyal medyada iletişim kurulması sosyal iletişimi artırmıştır.
3. Farkındalık Yaratma
Medya aracılığıyla çeşitli konulara dikkat çekilmesi sağlanır ve bu durum toplumsal farkındalık yaratır. Farkındalık yaratılan konulardan bazıları toplumsal cinsiyet eşitliği, kadın hakları, LGBTİ+ hakları gibi konulardır.
4. Toplumsal Değişimi Sağlama
Sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla birlikte toplumsal değişim de sağlanmıştır. Örneğin kadın cinayetlerinin önüne geçilmesi için çeşitli kampanyalar düzenlenmesi sosyal medya sayesinde mümkün olmuştur.
5. Eğitici Rol Üstlenme
Bireyler medya aracılığıyla çeşitli konularda bilgi sahibi olabilirler ve eğitici programları izleyerek kendilerini geliştirebilirler.