Prostat ameliyatı, prostat kanseri ya da iyi huylu prostat büyümesi (benign prostat hiperplazisi) tanılı erkek hastalarda sıklıkla tercih edilen bir tedavi yöntemidir. Bu ameliyatın prostat kanserinin yaygınlık durumuna, prostat büyüklüğüne ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişik türleri vardır.
Prostat ameliyatları genel olarak riskli işlemler değildir. Ancak, her cerrahi müdahale gibi prostat ameliyatlarının da bazı riskleri ve komplikasyonları olabilir. Ameliyat sonrası hastalarda en sık görülen yan etkiler şunlardır:
Prostat Ameliyatı Yan Etkileri
Prostat ameliyatları, minimal invaziv yaklaşımlar ile gerçekleştirildiğinde daha az yan etkiye yol açabilir. Ancak klasik prostat ameliyatlarının yan etkileri arasında şunlar bulunur:
- İdrar kaçırma
- Cinsel fonksiyon bozukluğu
- Sıvı kaybı ve elektrolit dengesizlikleri
- Enfeksiyon riski
- Böbrek fonksiyon bozukluğu
- Trombüs (pıhtı) oluşumu
- Pain syndrome (ağrı sendromu)
Prostat kanseri için yapılan radikal prostatektomi işlemi, yüksek oranda idrar kaçırması ve cinsel işlev bozukluğu gibi yan etkilere yol açabilmektedir. Ancak bu yan etkilerin oranı, hastanın yaşı, genel sağlık durumu ve cerrahın deneyimine bağlı olarak değişebilir.
Radikal Prostatektomi Yan Etkileri
Radikal prostatektomi işlemi sırasında prostat bezi ve çevresindeki lenf düğümleri çıkarılır. Bu işlemin idrar kontrolü ve cinsel fonksiyon üzerindeki etkileri hakkında yeterli bilgiye sahip olmadan karar verilmesi önerilmez.
Radikal prostatektomi işlemi sonrasında, normalden farklı olarak aşağıdaki yan etkiler görülebilir:
- İdrar kaçırma: Prostat bezinin çevresinde yer alan sinirlerin hasar görmesi nedeniyle idrar kaçırma riski bulunmaktadır. Bu risk, hastanın yaşı ve genel sağlık durumu ile ilişkilidir. İdrar kaçırma genellikle 12 ay içinde düzelir. Ancak bazı vakalarda kalıcı olabilir. Özellikle de genç yaşta prostat kanseri tanısı alıp cerrahi müdahale geçiren erkeklerde bu durum daha sık görülmektedir.
- Cinsel fonksiyon bozukluğu: Cinsel isteksizlik ve sertleşme bozukluğu gibi yan etkiler ortaya çıkabilir. Cerrahın deneyimi ve kullanılan cerrahi teknikler, bu riskin azalmasına yardımcı olabilir. Söz konusu sertleşme bozukluğu ise erkeklerde belirgin şekilde daha sık görülmektedir. Cinsel işlev bozukluğunun nedeni ise sinirlerin hasar görmesidir. Bu hasar, özellikle de sinir koruyucu cerrahi tekniklerinin kullanılmamasıyla ilişkilidir. Sinir koruyucu cerrahi teknikleri kullanıldığında bile cinsel işlev bozukluğu gelişebilir; ancak oranları genel olarak daha düşüktür.
Laparoskopik Prostatektomi Yan Etkileri
Laparoskopik prostatektomi, prostatın çıkarılması için yapılan bir cerrahi tekniktir. Bu teknikte, karın duvarına birkaç küçük kesik açılarak vücuda laparoskop adı verilen ince uzun bir tüp yerleştirilir. Bu sayede, prostatın çıkarılması için gerekli olan diğer aletler de tüpe bağlı olan portlar aracılığıyla vücuda sokulur.
Laparoskopik prostatektomi esnasında açılan bu küçük yaralar enfeksiyon riskini artırabilir. Ayrıca, bu teknikle birlikte gaz embolisi (kan dolaşımına gaz girmesi), felç ve iç kanama gibi ciddi komplikasyonlar da görülebilir. Ayrıca, bu yöntemde kullanılan endovasküler teknoloji ile ilgili komplikasyonlar da yaşanabilir.
Robot Yardımlı Prostatektomi Yan Etkileri
Robot yardımlı prostatektomi, prostat kanseri tanısı almış hastalarda robotik cerrahinin kullanıldığı bir yöntemdir. Bu cerrahi işlem sırasında robotik kollar, prostat bezinin çıkarılması için kullanılır.
Robot yardımlı prostatektomi işlemi esnasında yaşanabilecek yan etkiler şunlardır:
- İdrar kaçırma: Prostat bezinin çevresindeki sinirlerin hasar görmesi nedeniyle idrar kaçırma riski vardır. Bu risk, hastanın yaşı ve genel sağlık durumu ile ilişkilidir. İdrar kaçırma genellikle 12 ay içinde düzelir. Ancak bazı vakalarda kalıcı olabilir. Özellikle de genç yaşta prostat kanseri tanısı alıp cerrahi müdahale geçiren erkeklerde bu durum daha sık görülmektedir.
- Cinsel fonksiyon bozukluğu: Cinsel isteksizlik ve sertleşme bozukluğu gibi yan etkiler ortaya çıkabilir. Cerrahın deneyimi ve kullanılan cerrahi teknikler, bu riskin azalmasına yardımcı olabilir. Söz konusu sertleşme bozukluğu ise erkeklerde belirgin şekilde daha sık görülmektedir. Cinsel işlev bozukluğunun nedeni ise sinirlerin hasar görmesidir. Bu hasar, özellikle de sinir koruyucu cerrahi tekniklerinin kullanılmamasıyla ilişkilidir. Sinir koruyucu cerrahi teknikleri kullanıldığında bile cinsel işlev bozukluğu gelişebilir; ancak oranları genel olarak daha düşüktür.
TUR Prostatektomi Yan Etkileri
TUR (Transüretral Rezeksiyon) prostatektomi, prostat bezi içinden özel bir kamera ve cihaz yardımıyla prostat dokusunun çıkarılmasıdır.
TUR prostatektomi sırasında meydana gelen yan etkiler şunlardır:
- Tamsi sendromu: TUR prostatektomi işlemi sırasında sıvı emilimi sonucunda kan basıncında ani yükselme, nabızda yavaşlama ve solunumda güçlük gibi belirtilerin ortaya çıkmasıdır. Bu durum; mide bulantısı, kusma ve baş ağrısı gibi semptomlara neden olabilir.
- Sıvı elektrolit dengesizliği: TUR prostatektomi sırasında sıvı emilimi nedeniyle elektrolit dengesizlikleri ortaya çıkabilir. Bu durum; kasılmalara neden olabilecek sodyum düzeyinin yükselmesine yol açabilir.
- İdrar yolu enfeksiyonları: TUR prostatektomi sonrası idrar yolu enfeksiyonu riski artabilir.
- Damar yaralanmaları: TUR prostatektomi sırasında damarların yaralanması nedeniyle kanama meydana gelebilir.
Lazer Prostatektomi Yan Etkileri
Lazer prostatektomi, prostat bezinin lazer ışığı yardımıyla çıkarılmasıdır.
Lazer prostatektomi sırasında meydana gelen yan etkiler şunlardır:
- Kanama riskinde artış: Lazer ışığı, damarların pıhtılaşmasını sağlayarak kanamanın önlenmesine yardımcı olur. Ancak bazı hastalarda bu risk devam edebilir.
Prostat Ameliyatından Sonra İyileşme Süreci
Prostat ameliyatından sonra hastaların iyileşme süreci çeşitli faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Hastanede Kalış Süresi
Hastaların hastanede kalış süreleri yapılan prostat ameliyatının türüne bağlıdır:
- Açık cerrahi: Hasta genellikle 2-4 gün hastanede kalır.
- Laparoskopik cerrahi: Hastalar genellikle 1-2 gün hastanede kalır.
- Robotik cerrahi: Robotik cerrahiden sonra da hastaların genellikle 1-2 gün hastanede kalması beklenir.
Ağrı Yönetimi
Ağrı yönetimi prostat ameliyatından sonraki iyileşme sürecinde oldukça önemlidir. Hastaların ağrı seviyeleri değerlendirilerek uygun ağrı kesiciler verilmelidir. Özellikle açık cerrahi geçiren hastalarda ağrı daha belirgin olabilir ve buna yönelik tedavi planlanmalıdır.
İdrar Kontrolü
İdrar kontrolü, prostat ameliyatından sonra hastaların yaşadığı en yaygın yan etkilere biridir. Ameliyat sonrası hemen hemen tüm hastalarda geçici idrar kaçırma görülebilir. İdrar kontrolü genellikle birkaç hafta içinde düzelir. Ancak bazı hastalarda idrar kaçırma problemi uzun vadeli olabilir ve pelvik taban egzersizleri veya biyofeedback terapisi gibi tedaviler gerekebilir.
Cinsel İşlevin İyileşmesi
Cinsel işlevin iyileşmesi, prostat ameliyatından sonra zaman alabilir ve değişiklik gösterebilir. Cinsel isteksizlik ve sertleşme bozukluğu gibi yan etkiler görülebilir.
- Cinsel işlevin iyileşmesi birkaç hafta ile birkaç yıl arasında sürebilir.
- Cinsel işlevin iyileşmesini desteklemek için PDE5 inhibitörleri (sildenafil veya tadalafil), vakum erektil cihazları veya penis implantları gibi tedavi yöntemleri kullanılabilir.
Ayrıca hormonal terapi de cinsel işlevi iyileştirebilir; ancak bu tedavi yönteminin yan etkileri de bulunabilir.