Tiroit, boynun ön kısmında yer alan ve metabolizmayı etkileyen hormonlar üreten bir bezdir. Tiroit beziyle ilgili yaşanan sorunlar sonucu vücudun çeşitli bölgelerinde farklı etkilere neden olabilir. Tiroit sorunlarına bağlı yaşanan bu durumlara tiroit hastalığı denir. Tiroit hastalığının yan etkileri genellikle tiroit hastalığının kendisiyle örtüşür. Yani, tiroit hastalığının ortaya çıkardığı bulgular aynı zamanda yan etki olarak da değerlendirilebilir. Bu hastalığın farklı türleri bulunmaktadır ve her birinin kendine has belirtileri vardır. Örneğin, hipertiroidi olarak adlandırılan tiroit sorununda vücutta aşırı metabolizma hızına bağlı olarak endişe, sinirlilik ve uyku sorunları yaşanabilir. Hipotiroidide ise metabolizma hızının yavaşlaması sonucu halsizlik, depresyon ve unutkanlık gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bu yazımızda tiroit hastalığı hakkında merak edilen tüm detaylara ulaşabilirsiniz.
Tiroit Hastalığı Nedir?
Tiroit bezi, vücudun metabolizma hızını ayarlayan T3 ve T4 adlı hormonlar üretir. Tiroit beziyle ilgili yaşanan sorunlar sonucu bu hormonların normal seviyelerde üretilmemesi tiroit hastalığını ortaya çıkarır. Tiroid bezi fazla çalışıyorsa hipertiroidi, az çalışıyorsa hipotiroidi söz konusudur. Hipertiroidi tiroit bezinin aşırı aktif olması nedeniyle fazla miktarda tiroit hormonu salgılamasıdır. Tiroid bezinin aşırı aktif olmasına neden olan durumlar; Graves hastalığı, tiroidit ya da tiroid kanseri olarak bilinen sorunlardır. Hipotiroidi ise tiroit bezinin normalden daha az aktif olması ve yeterince hormon üretememesi durumudur. Tiroid bezinin yavaşlamasına neden olan durumlar; Hashimoto hastalığı, tiroidit ya da tiroid kanseri gibi rahatsızlıklardır. Bu durumların yanı sıra tiroit hastalığında boyun bölgesinde guatr adı verilen bir şişlik de görülebilir.
Tiroit Hastalığının Nedenleri Nelerdir?
Tiroit hastalıklarının nedenleri; tiroit bezini doğrudan etkileyen fizyopatolojik durumlar ve sistemik hastalıklar olarak iki gruba ayrılabilir. Sistemik hastalıklar; hemokromatoz, wilson hastalığı, porfiri, sistemik lupus eritematozus, romatoid artrit, sjögren sendromu ve vitiligo gibi durumları kapsar. Doğrudan tiroit bezini etkileyen fizyopatolojik durumlar ise şöyledir:
- iyot eksikliği
- iyot fazlalığı
- tiroid otoantijenlerine karşı oluşturulan otoantikorların varlığı (Hashimoto ve Graves hastalıkları)
- tiroit bezinin enfekte olması (viral, bakteriyel ya da fungal)
- tiroit bezinde oluşan benign ya da malign tümörler
- radyasyon maruziyeti
- iyot tutulumunu bozabilen bazı ilaçlar (lityum, karbamazepin, amiodaron vb.)
Tiroit Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Tirot hastalığı belirtileri, tiroit bezinin normalden fazla (hipertiroidi) veya normalden az (hipotiroidi) çalışmasından kaynaklı ortaya çıkar. Hipertiroidi belirtileri şu şekildedir:
- Sinirlilik
- Endişe
- İstahsalsızlık
- Uyku sorunları
- El ve ayaklarda titreme
- Sık sık ateşlenme
- Kilo kaybı
- İştahta artış
- Adet dönemlerinde düzensizlik
- Tiroit bezinde büyüme
- Gözlerde dışa doğru boncuklaşma
Hipotiroidi belirtileri ise şu şekildedir:
- Kilo alma
- Depresyon
- Unutkanlık
- Halsizlik
- Soğuğa karşı duyarlılık
- Kabızlık
- Cilt kuruluğu
- Kaslarda sertlik ve ağrı
- Saç dökülmesi
- Adet dönemlerinde düzensizlik
Tiroit Hastalığının Yan Etkileri
Tiroit hastalığının kendisi ve yan etkileri genellikle örtüşür. Yani, tiroit sorunu nedeniyle ortaya çıkan bulgular aynı zamanda yan etki olarak da değerlendirilebilir. Tiroidin fazla çalıştığı hipertiroidi durumunda yaşanan yaygın yan etkiler şunlardır:
- Sık ateşlenme
- Sinirlilik ve endişe
- İstahsalsızlık ve uyku sorunları
- Elde ve ayaklarda titreme
- Kilo kaybı
- Adet düzensizliği
- Tiroit bezinde büyüme
Hipotiroidide görülen yan etkiler ise şunlardır:
- Kilo alma
- Depresyon
- Unutkanlık
- Halsizlik
- Kabızlık
- Cilt kuruluğu
- Soğuğa karşı duyarlılık
- Düşük libidolu
Tiroit Hastalığının Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tiroit tedavisine geçmeden önce hastanın öyküsü dinlenmeli ve fiziksel muayenesi yapılmalıdır. Ardından tanı için gerekli tetkiklere geçilir. Hipertiroidi tedavisinde üç yöntem uygulanabilir: ilaç tedavisi, radyoiyot tedavisi ve cerrahi yöntemler.
- İlaç tedavisi: Metimazol ve propiltiourasil ilaçları verilebilir. Bu ilaçlar tiroit hormonu üretimini engeller. Tedavi süresi genellikle bir yıldır ancak bazı hastalarda uzun süre ilaç kullanmak gerekebilir. İlaç tedavisinin yan etkileri olabilir; karaciğer fonksiyon bozukluğu, deri döküntüsü ve eklem ağrısı bu yan etkiler arasında yer alır. İlaç tedavisiyle tiroit bezinin tamamen yok olması beklenmez. Ancak hipertiroidi bulguları kontrol altına alınabilir.
- Radyoiyot tedavisi: Tiroid hücrelerinin yok edilmesinde radyoaktif iyot içeren ağızdan bir kapsül verilir. Bu yöntem hem ekonomik hem de cerrahiye kıyasla daha konforludur. Ancak radyoiyot tedavisi uygulandıktan sonra bir süre dışarıya yayılan ışınlar olabilir. Bu nedenle bazı önlemleri alması gerekir. Ayrıca bu yöntemle de tüm tiroid hücreleri yok olmaz; bazı hastalarda hipotiroidi gelişebilir.
Cerrahi yöntemler ise şu durumlarda tercih edilir:
- Graves hastalığında radyoiyot tedavisinin kontrendike olması (hamilelik gibi)
- Tiroit kanserinin varlığı
- Büyük guatrın varlığı
Cerrahi yöntemlerin de kendi içinde riskleri vardır; cerrahiden sonra hipotiroidi gelişebilir, paratiroid bezleri zarar görebilir ve ses tellerine de hasar oluşabilir.