Akciğer kanseri tedavisinde kullanılan yöntemlerden biri de radyoterapidir. Akciğer kanseri radyoterapisi yan etkileri, hastanın genel sağlık durumu ve tedavi sürecine bağlı olarak farklılık gösterir. Radyoterapi akciğer kanserinde nasıl uygulanır, hangi yan etkileri görülür gibi akla gelen soruları bu yazımızda derledik.
Akciğer Kanseri Radyoterapisi Nedir?
Akciğer kanseri radyoterapisi, akciğer kanserini hedefleyen yüksek enerjili ışınlar kullanarak kanser hücrelerini öldürmeye veya büyümelerini engellemeye yönelik bir tedavi yöntemidir. Radyoterapi, genellikle cerrahi müdahale veya kemoterapi ile birlikte kullanılır ancak bazı durumlarda tek başına da uygulanabilir. Amacı, kanserli hücreleri yok etmek ve tümörün büyümesini durdurmaktır.
Radyasyon tedavisi, ameliyat öncesi tümörü küçültmek için (neoadjuvan tedavi) veya ameliyat sonrasında kalan kanser hücrelerini öldürmek için (adjuvan tedavi) kullanılabilir. Ayrıca, kanserin ilerlemesi durumunda semptomları hafifletmek ve yaşam kalitesini artırmak amacıyla da uygulanabilir.
Radyoterapi, dışarıdan vücuda uygulanan radyasyon (dış radyoterapi) ve vücut içine yerleştirilen radyoaktif maddeler (iç radyoterapi veya braki terapi) olmak üzere iki ana yönteme ayrılır. Akciğer kanseri tedavisinde daha çok dış radyoterapi yöntemi tercih edilir.
Akciğer Kanseri Radyoterapisi Nasıl Uygulanır?
Akciğer kanseri radyoterapisi, genellikle poliklinik ortamında gerçekleştirilen bir tedavidir. Tedavi öncesinde hastanın detaylı bir muayenesi yapılır ve gerekli görüntüleme yöntemleri ile radyoterapi planlaması gerçekleştirilir.
Radyoterapi seansları sırasında hasta genellikle sırt üstü yatar pozisyondadır. Tedavi alanı özel işaretleyicilerle belirlenir ve hastanın hareket etmemesi için gerekli önlemler alınır. Seanslar genellikle 10-30 dakika arasında sürer ve hasta seans sırasında herhangi bir ağrı hissetmez.
Akciğer kanseri radyoterapisi seansları haftada 5 gün, toplamda 3-7 hafta boyunca sürer. Her seans arasında birkaç dakikalık bekleme süresi bulunur. Hastanın seanslar arasındaki süre zarfında normal aktivitelerine devam etmesi beklenir ancak yorgunluk gibi yan etkiler görülebilir.
Akciğer Kanseri Radyoterapisinin Yan Etkileri Nelerdir?
Akciğer kanseri radyoterapisinin yan etkileri, ışın tedavisinin dozu ve uygulama alanına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Genellikle tedavi sürecinde ve sonrasında yorgunluk, iştahsızlık ve ciltte kızarıklık gibi yan etkiler görülür. Ayrıca, akciğerlerin ışın alması durumunda solunum yollarında tahrişe bağlı öksürük, nefes darlığı ve balgamda kan gibi semptomlar ortaya çıkabilir.
Akciğer kanseri tedavisinde kullanılan ışın terapisi yöntemlerinden biri olan stereotaktik ablasyonel radyocerrahinin yan etkileri arasında ise yorgunluk, cilt tahrişi, öksürük ve nefes darlığı gibi solunum sorunları yer alır. Bu tedavi yöntemi, yüksek dozda radyasyon vererek tümörün küçültülmesini hedefler ve genellikle kısa sürede tamamlanır.
Genel Yan Etkiler
Radyoterapinin genel yan etkileri arasında yorgunluk, iştahsızlık, saç dökülmesi, ciltte değişiklikler (kızarıklık, kuruluk), bulantı, kusma ve ağrı yer alır. Bu yan etkiler kişiden kişiye değişebilir ve tedavinin seyrine göre artıp azalabilir.
Cilt Değişiklikleri
Akciğer kanseri radyoterapisinin en yaygın görülen yan etkilerinden biri ciltte değişikliklerdir. Işın uygulanan bölgede kızarıklık, kuruluk ve hassasiyet meydana gelebilir. Cildin soyulması veya kabuk bağlaması gibi daha ileri düzeyde reaksiyonlar da oluşabilir.
Yoğun Yorgunluk
Radyasyonun vücutta yarattığı etki nedeniyle hastaların çoğunda yoğun yorgunluk hissi oluşabilir. Bu yorgunluk tedavi süresince devam edebilir hatta seanslar bittikten sonra da bir süre daha hissedilebilir.
Öksürük ve Solunum Şikayeti
Akciğerlerin ışın alması nedeniyle solunum yollarında tahriş meydana gelebilir. Bu durum öksürük, nefes darlığı ve göğüs ağrısına neden olabilir. Ayrıca balgamda kan görülebilir.
Sağlık Problemleri
Radyasyon tedavisi kalbi etkileyebilir ve kalp sağlığında problemlere yol açabilir. Ayrıca ışınların yemek borusunu etkilemesi sonucu yutkunma güçlüğü yaşanabilir.
Kemik İltihabı Problemi
Bazı hastalarda ışın tedavisinin kemiğe yakın bölgelerde uygulanması sonucu kemik iltihabı (osteoit) gelişebilir. Bu durum ağrı ve şişlik gibi belirtilerle kendini gösterebilir.
Radyoterapi Sonrası Tümör Büyümesi Olur Mu?
Evet, akciğer kanseri radyoterapisi sonrasında tümör büyümesi yaşanabilir. Bu durum genellikle ışın tedavisinin yeterince etkili olmaması veya hastalığın ilerleyici seyretmesinden kaynaklanır. Tedavi sonrası yapılan takiplerde tümör büyümesi tespit edilirse ek tedavi yöntemleriyle müdahale edilebilir.
Radyasyon Tedavisi Sonrası Neler Yenmelidir?
Ağız içi yaraları oluşan hastaların daha kolay yutulabilen püre şeklindeki besinleri tercih etmeleri önerilir. Ayrıca sıvı alımının artırılması da önemlidir. Radyasyona bağlı bulantı ve kusma yaşayan hastalar ise hafif yiyecekler tüketmeli, yağlı ve baharatlı yiyeceklerden uzak durmalıdır.
Sonuç
Akciğer kanseri radyoterapisi yan etkileri kişiden kişiye farklılık gösterir ve genellikle geçici niteliktedir. Tedavi sürecinde ortaya çıkan bu yan etkilerle başa çıkmak için doktorun önerilerine uymak ve destekleyici bakım almak önemlidir. Akciğer kanseri tedavisinde multidisipliner yaklaşım benimsenmeli; cerrahi müdahale, kemoterapi, immünoterapiler gibi sistemik tedavilerle birlikte radyoterapinin uygun şekilde kullanılması sağlanmalıdır.
Tüm bu süreçlerde hastaların psikolojik destek almaları da önemlidir çünkü kanser teşhisi ve tedavisi süreci duygusal olarak zorlayıcı olabilir. Ailelerin de bu süreçte bilinçli olmaları, hem hastalar hem de sağlık profesyonelleri için büyük kolaylık sağlayacaktır.