Faranjit Nedir? Faranjitin Belirtileri ve Tedavisi

Faranjit genellikle boğaz ağrısı, kızarıklık, şişlik, yutkunma güçlüğü ve ses kısıklığı ile kendini gösteren üst solunum yolu enfeksiyonudur. Viral ve bakteriyel enfeksiyonlar en yaygın nedenleridir. Faranjit bulaşıcıdır ve tedavi ile genellikle kısa sürede iyileşir.

Faranjit, farinks adı verilen boğazın arka kısmının iltihaplanması ve tahrişi olarak tanımlanabilir. Genellikle viral enfeksiyonlardan kaynaklansa da, bakteriyel enfeksiyonlar, alerjiler, tahriş edici maddelere maruz kalma ve hatta sigara içmek de faranjitin nedenleri arasında yer alır. Faranjitin en yaygın belirtileri boğaz ağrısı, yutkunma güçlüğü, kuru öksürük, ses kısıklığı ve boğazda kaşıntı veya yanma hissidir. Ateş ve baş ağrısı gibi genel enfeksiyon belirtileri de görülebilir. Faranjit viral kaynaklı ise genellikle dinlenme ve bol sıvı tüketimi ile iyileşirken, bakteriyel enfeksiyonlarda antibiyotik tedavisi gerekebilir.

Faranjit Nedir?

Faranjit, boğazın arka kısmı olarak adlandırılan farinksin iltihaplanmasıdır. Genellikle viral enfeksiyonlar (soğuk algınlığı ve grip gibi) veya bakteriyel enfeksiyonlar (strep boğaz gibi) sonucu ortaya çıkar. Farinkste inflamasyona bağlı kızarıklık ve şişlik görülür. Faranjitte genellikle boğaz ağrısı, yutkunma güçlüğü, ses kısıklığı ve kuru öksürük gibi belirtiler yaşanır.

Faranjit Hangi Bölgeyi Etkiler?

Faranjit, boğazın arka kısmı (farinks) ile bademciklerin (tonsiller) etkilendiği bademcik iltihabı olarak da adlandırılabilir. Bademcik iltihabı genellikle faranjiti de kapsayan bir durumdur.

Faranjit Nasıl Bulaşır?

Faranjit virüs veya bakterilerin neden olduğu bir enfeksiyon olduğundan bulaşıcıdır. Özellikle viral faranjitler soğuk algınlığı veya grip benzeri belirtilerle birlikte ortaya çıkabilir ve bu enfeksiyonların bulaşma yolları da benzerdir.

Bulaşma yolları şunları içerir:

Hava yoluyla: Enfekte kişilerin öksürmesi, hapşırması veya konuşması sırasında havaya yayılan damlacıklar sağlıklı kişiler tarafından solunduğunda faranjitin bulaşmasına neden olabilir.
Direkt temas: Enfekte bir kişiyle fiziksel temasta bulunmak veya aynı eşyaları kullanmak (örneğin; yemek kaşığı, diş fırçası) virüs veya bakterilerin bulaşmasına yol açabilir.
Yüzeyler aracılığıyla: Enfekte kişilerin dokunduğu yüzeylere (kapı kolları, masalar vb.) virüs veya bakterilerin bulaşması ve ardından sağlıklı bir kişinin bu yüzeylere dokunduktan sonra elini ağzına veya burnuna götürmesi de bulaşma yollarındandır.

Faranjit Türleri Nelerdir?

Faranjit türleri arasında viral faranjit, bakteriyel faranjit, alerjik faranjit ve tahriş edici faranjit bulunur. Viral faranjitte soğuk algınlığı veya grip virüsleri; bakteriyel faranjitte ise streptokok bakterileri sorumludur. Alerjik faranjitte polen, toz veya evcil hayvan tüyü gibi alerjenler; tahriş edici faranjitte ise sigara dumanı, hava kirliliği veya kimyasal maddeler boğazı etkiler.

Viral Faranjit

Viral faranjit, soğuk algınlığı, grip veya mononükleoz gibi virüslerin neden olduğu en yaygın faranjit türüdür. Viral faranjitte boğaz ağrısı, öksürük, ateş ve ses kısıklığı gibi belirtiler görülür. Genellikle dinlenme, bol sıvı alımı ve ağrı kesicilerle tedavi edilir.

Bakteriyel Faranjit

Bakteriyel faranjit, streptokok bakterileri gibi bakterilerin neden olduğu faranjit türüdür. Bakteriyel faranjitte boğaz ağrısı daha şiddetli olabilir ve ayrıca bademciklerde şişme ve beyaz lekeler görülebilir. Bakteriyel faranjit antibiyotiklerle tedavi edilir.

Alerjik Faranjit

Alerjik reaksiyonlar sonucu ortaya çıkan faranjit türüdür. Polen, toz veya evcil hayvan tüyü gibi alerjenler alerjik faranjite yol açabilir. Alerjik faranjitte boğazda kaşıntı, yanma hissi ve balgam görülür. Alerjik reaksiyonları önleyen ilaçlarla tedavi edilir.

Tahriş Edici Faranjit

Tahriş edici maddelerden kaynaklanan faranjit türüdür. Sigara içmek, hava kirliliği veya kimyasal maddeler boğazı tahriş ederek tahriş edici faranjite yol açabilir. Bu tür faranjitte boğazda yanma hissi ve ağrı oluşur.

Faranjitin Belirtileri Nelerdir?

Faranjitin belirtileri arasında en yaygın olanı boğaz ağrısıdır. Bunun yanı sıra yutkunma güçlüğü, ses kısıklığı, kuru öksürük, ateş, baş ağrısı, titreme ve boyun lenf bezlerinde şişlik de görülebilir.

Boğaz Ağrısı

Faranjitin en karakteristik belirtisi boğaz ağrısıdır. Bu ağrı genellikle batma tarzındadır ve hafif ya da şiddetli olabilir. Boğaz ağrısının nedeni iltihaplanmış farinksin sinirlere olan yakınlığından kaynaklanır.

Yutkunma Güçlüğü

İltihaplı dokuların şişmesi nedeniyle yutkunma güçlüğü yaşanabilir. Bu durum yiyecekleri veya içecekleri yutarken rahatsızlık hissi yaratır.

Ses Kısıklığı

Farenksin şişmesi ses tellerine de baskı yapabileceği için ses kısıklığı görülebilir.

Kuru Öksürük

Boğazın tahriş olması sonucu kuru öksürük meydana gelebilir.

Ateş

Faranjit ateşe neden olabilir, bu da vücudun enfeksiyonla savaştığını gösterir.

Baş Ağrısı

Ateşe bağlı olarak baş ağrısı yaşanabilir.

Titreme

Ateşin bir diğer belirtisi de titremedir.

Boyunda Lenf Bezi Şişmesi

Farenkse yakın lenf bezleri iltihaplanabilir ve bu da boyunda şişlik şeklinde kendini gösterebilir.

Eklem Ağrıları

Faranjit eklem ağrılarına da sebep olabilir; bu durum vücudun enfeksiyonla mücadelesinin bir işareti olabilir.

Faranjit Kimlerde Olur?

Faranjitin kimlerde olacağına dair genel bir kural olmamakla birlikte bulaşıcı olması nedeniyle özellikle çocukluk döneminde sık karşılaşan bir durumdur. Ayrıca bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde de faranjit riski artar.

Çocuklarda Faranjit

Çocuklar arasında özellikle kreş ya da anaokuluna gidenlerde daha sık görülür çünkü bu çocuklar daha çok hasta olabilen sosyal gruplardadır. Çocuklarda faranjit belirtileri arasında yüksek ateş görülebilir ve genellikle daha huysuz olurlar.

Bağışıklık Sistemi Zayıf Olanlarda Faranjit

Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde (kanser tedavisi görenler, HIV pozitif olanlar ya da organ nakli yapılanlar) faranjit daha sık görülebilir çünkü vücut enfeksiyonlara karşı daha savunmasızdır.

Faranjitin Nedenleri Nelerdir?

Faranjitin nedenleri arasında viral ve bakteriyel enfeksiyonlar, sigara içmek gibi tahriş edici maddelere maruz kalma ve alerjik reaksiyonlar yer alır. Viral enfeksiyonlar en yaygın nedenlerdir ve bunlar soğuk algınlığı, grip veya mononükleoz gibi hastalıklardır.

Viral Enfeksiyonlar

Soğuk algınlığı virüsü (rinovirüs), grip virüsü (influenza), mononükleoz virüsü (Epstein-Barr virüsü) ve orofarengeal herpes virüsü (HSV-1) en yaygın viral nedenlerdir. Bu virüsler üst solunum yolu enfeksiyonlarına yol açarak farinksi tahriş eder.

Bakteriyel Enfeksiyonlar

Streptokok bakterileri (strep boğaz olarak bilinir), bakteriyel faranjitin en yaygın nedenidir. Streptokok bakterileri bademciklere de zarar verebilir ve bu da farklı bir rahatsızlık olan tonsillite yol açar.

Alerjiler

Polen, toz veya evcil hayvan tüyü gibi alerjenlere maruz kalmak alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Bu tür reaksiyonlar vücudun histamin salgılamasıyla gerçekleşir ve bu da farinkste iltihaba neden olabilir.

Tahriş Edici Maddeler

Sigara içmek veya hava kirliliği gibi kimyasallara maruz kalmak boğazı tahriş ederek faranjite yol açabilir.

Gastroözofageal Reflü Hastalığı (GÖRH)

Mide asidinin yemek borusuna geri kaçması sonucu oluşan reflü hastalığı mide asidinin faringese ulaşmasına da neden olabilir; bu durum da faringeste tahrişe yol açarak faranjite sebep olur.

Faranjitin Tanısı Nasıl Konulur?

Faranjitin tanısı genellikle doktor muayenesi ile konulur; doktor boğazınızdaki kızarıklığı ve şişmeyi gözlemler ve belirtilerinizi değerlendirir. Eğer streptokok bakterilerinin varlığından şüphelenirse hızlı strep testi veya boğaz kültürü isteyebilir.

Doktor Muayenesi

Doktor muayenesinde doktor öncelikle sağlık geçmişinizi dinler ve belirtilerinizi değerlendirir. Daha sonra boğazınızdaki iltihabı kontrol etmek için bir ayna kullanarak boğazınızı muayene eder. Bu muayene sırasında doktor ayrıca bademciklerinizin ne kadar büyüdüğünü kontrol eder; eğer bademcikleriniz büyükse lenf bezlerinizi de kontrol eder.

Hızlı Strep Testi

Doktorunuz strep boğaz teşhisinde hızlı strep testi yapmayı önerebilir. Bu testte doktorunuz boğazınızdaki iltihaplı bölgeden bir pamuklu çubukla örnek alır; bu örnek daha sonra streptokok bakterilerini tespit edebilen özel bir teste tabi tutulur. Sonuçlar genellikle birkaç dakika içinde ortaya çıkar.

Boğaz Kültürü

Hızlı strep testinin sonucu negatifse ancak yine de strep boğazdan şüpheleniliyorsa doktorunuz bir boğaz kültürü yapmanızı önerebilir. Bu testte doktorunuz yine iltihaplı bölgeden örnek alır; ancak bu sefer örnek özel bir besiyerine yerleştirilir ve laboratuvar ortamında streptokok bakterilerinin büyümesi beklenir. Boğaz kültürü sonuçları genellikle birkaç gün içinde alınabilir.

Kan Testleri

Nadir durumlarda doktorunuz kan testleri isteyebilir; bu testler lenfosit sayısındaki artışı göstererek mononükleoza işaret edebilir.

Faranjitin Tedavisi Nasıl Olur?

Faranjitin tedavisi genellikle semptomları yönetmeye yöneliktir ve dinlenme, bol sıvı alımı ile ağrı kesiciler kullanımı önerilirken bakteriyel enfeksiyonlarda antibiyotik tedavisi uygulanır. İmmün sistemi zayıf olan kişilerde daha agresif bir tedavi uygulanabilir.

İmmün Sistemi Zayıf Olanlarda Tedavi

Eğer bağışıklık sisteminiz zayıfsa (kanser tedavisi görenler, organ nakli yapılanlar ya da HIV pozitif olanlar) faranjit daha tehlikeli olabilir; bu nedenle tedavi süreci daha dikkatli planlanmalıdır. Eğer ateşiniz yükselirse hastaneye yatış gerebilir ve bu süreçte intravenöz sıvılar verilir. Ayrıca ağrı kesiciler de intravenöz yolla alınabilir. Eğer bakteriyel enfeksiyon tespit edilirse antibiyotik tedavisine başlanır; ancak bağışıklık sisteminiz zayıf olduğu için hastanede tedavi görebilirsiniz.

Evde Uygulanabilecek Yöntemler

Faranjit semptomlarını hafifletmek için bazı evde yöntemler de kullanılabilir:

Dinlenme: Vücudun dinlenmeye ihtiyacı vardır; bu nedenle mümkünse kendinize zaman ayırın ve istirahat edin.
Sıcak Sıvılar İçin: Sıcak çay, çorba veya limonlu su içmek boğazınızı rahatlatabilir; aynı zamanda hidrasyonu artırır.
Buhar Soluyun: Buhar solumak burun tıkanıklığını gidermeye yardımcı olabilir; bu nedenle bir kap sıcak suya eğilip üzerine havlu örtmeyi deneyebilirsiniz. Ayrıca sıcak duş almak da benzer etkiyi yaratır.
Tuzlu Su ile Gargara Yapın: Tuzlu suyla gargara yapmak boğazınızdaki iltihabı azaltabilir; bunun için bir bardak suya yarım çay kaşığı tuz ekleyip karıştırarak günde birkaç kez gargara yapabilirsiniz. Tuzlu suyun yanı sıra elma sirkesiyle de gargara yapabilirsiniz.
Pastil Emmek: Boğaz pastilleri emmek ağrınızı hafifletebilir; bu pastiller genellikle eczanelerde bulunur.
Hidrasyonu Koruyun: Vücudun sıvı dengesini korumak önemlidir; bu nedenle bol su içerek hidrasyonunuzu artırın.
Dışarıda Duman Olmadığından Emin Olun: Dumanlı ortamlarda bulunmaktan kaçının; sigara içiyorsanız bırakmaya çalışın.
Hava Nemlendirici Kullanın: Uyurken hava nemlendirici kullanmak geceleri uyanmayı azaltabilir.

Faranjiti Önlemek Mümkün mü?

Faranjiti tamamen önlemek zor olsa da bazı basit önlemlerle riski azaltmak mümkündür: Hijyen kurallarına dikkat etmek, sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek ve bilinçli olmak bulaşıcı hastalıklardan korunmada önemlidir.

Ellerinizi Sık Sık Yıkayın: El hijyeni enfeksiyonlardan korunmanın en etkili yollarından biridir; özellikle yemek yemeden önce ya da dışarıdan geldikten sonra ellerinizi yıkamaya özen gösterin. Sabun ve su yoksa alkol bazlı el antiseptikleri kullanabilirsiniz.
Hasta Olanlarla Temastan Kaçının: Özellikle çocuklardaki bulgular yetişkinlere göre daha hafif olabileceği için çocuklarda hasta olmaktan kaçınmak önemlidir; eğer hasta iseniz başkalarını hasta etmemek için sosyal mesafeye dikkat edin ve gerektiğinde maske takarak önlem alın.
Yeterince Uyuyun: Uykusuzluk bağışıklık sisteminizi zayıflatabilir; her gün yeterince uyumaya dikkat edin.
Stresi Kontrol Altında Tutun: Kronik stres bağışıklık sistemini olumsuz etkileyebilir; stres yönetimi tekniklerini uygulamaya çalışın (meditasyon yapın ya da derin nefes alma egzersizleri deneyin).