Polikistik Over Sendromu Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Polikistik over sendromu (PCOS), kadınların üreme çağında karşılaştıkları en yaygın hormonal bozukluklardan biridir. Genellikle, ergenlik döneminde veya genç yaşlarda ortaya çıkar ve kadınlarda doğurganlık çağındaki en yaygın metabolik ve endokrin bozukluktur. Polikistik over sendromu, “polikistik over hastalığı” olarak da adlandırılır.

Polikistik over sendromunun en sık görülen belirtileri adet düzensizliği, aşırı tüylenme ve aknedir. Bunlara ek olarak, kadınlarda obezite, erkeklerde ise testis kanseri riskini arttırdığı gibi, hem kadınlarda hem de erkeklerde insülin direncinin artmasına sebep olur. PCOS’in kesin nedeni bilinmemektedir ancak genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun neden olduğu düşünülmektedir. PCOS tedavi edilebilir bir hastalıktır ancak semptomları uzun vadede yönetilmesi gerekir.

Polikistik Over Sendromu Neden Olur?

Polikistik over sendromunun kesin nedeni bilinmemekle birlikte, bazı faktörlerin bu durumu tetikleyebileceği düşünülmektedir. Ailede polikistik over sendromu öyküsü olması, insülin direnci, aşırı androjen üretimi ve düşük dereceli inflamasyon polikistik over sendromunun muhtemel nedenleri arasında sayılabilir.

Aile Öyküsü

Polikistik over sendromu, genetik bir bileşene sahip olabilir. Ailede polikistik over sendromu öyküsü olan kadınlarda bu hastalığın görülme olasılığı daha yüksektir.

İnsülin Direnci

Hücrelerin insüline duyarlılığını kaybetmesi sonucu ortaya çıkan insülin direnci, kan şekerini dengelemeye yardımcı olan insülin hormonunun etkisini azaltır. İnsülin direnci olan kadınların büyük bir kısmında polikistik over sendromu görülür.

Aşırı Androjen Üretimi

Polikistik over sendromunda en yaygın görülen semptomlardan biri aşırı tüylenmedir. Bunun nedeni vücudun erkeklik hormonu olan androjenin normalden daha fazla üretilmesidir.

Düşük Dereceli İnflamasyon

Kadınlarda polikistik over sendromu olduğu düşünülen durumlar arasında düşük dereceli inflamasyon da yer alır. Yapılan araştırmalar, inflamasyonun polikistik over sendromunun ortaya çıkmasında rol oynadığını göstermektedir. Düşük dereceli inflamasyon, bağışıklık hücrelerinin aktivasyonuna neden olur ve bu da vücuttaki bazı kimyasal maddelerin seviyelerini değiştirebilir.

Polikistik Over Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Polikistik over sendromu belirtileri kişiden kişiye değişkenlik gösterir. En yaygın görülen belirtiler adet düzensizliği, tüylenme ve aknedir.

Adet Düzensizliği

Polikistik over sendromunun en yaygın belirtilerinden biri adet düzensizliğidir. Kadınlar genellikle ayda bir adet görürken, polikistik over sendromu olan kadınlar 35 günden daha uzun sürelerde adet görürler. Bu durum kadınların yılda 8 veya daha az adet görmesi anlamına gelir. Bazı durumlarda ise kadınlar yıllarca hiç adet görmezler.

Aşırı Tüylenme ve Saç Dökülmesi

Aşırı tüylenme, polikistik over sendromu olan kadınlarda yaygın olarak görülen bir belirtidir. Vücudun erkeklik hormonu olan androjenin normalden daha fazla üretilmesi nedeniyle yüz, göğüs ve sırt bölgesinde erkeklerde olduğu gibi daha fazla kıllanma meydana gelir. Bu duruma hirsutizm adı verilir.

Androjen hormonunun vücutta fazla olması aynı zamanda saç dökülmesine de neden olur. Kadınların saçları incelerek zayıflar ve erkek tipi saç dökülmesi olarak bilinen görüntü oluşur.

Cilt Problemleri

PCOS’li kadınlar, ciltlerinde birçok sorun yaşarlar. Özellikle ergenlik döneminde akne oluşumu görülür. Ayrıca ciltte koyulaşma ve kalınlaşma da meydana gelir. Bu durum genellikle boyun bölgesinde olur ancak koltuk altı, meme altı gibi bölgelerde de görülebilir.

Gebelikte Zorluk

Polikistik over sendromu bulunan kadınlar, gebelik esnasında çeşitli zorluklarla karşılaşabilirler. Polikistik over sendromunda adet düzensizliği olduğu için bu durum gebeliğin zorluğuna neden olabilir. Ayrıca gebelikte düşük riski de polikistik over sendromu bulunan kadınlar için yüksektir.

İnsülin Direnci Semptomları

PCOS’li kadınların %50’sinde insülin direnci görülür. Bu da vücudun insüline yanıt verme şekliyle ilgilidir. İnsülin direncinin belirtileri arasında; * Hızlı bir şekilde kilo almak, * Yüksek tansiyon değerleri, * Yüksek kolesterol değerleri, * Yorgunluk ve halsizlik, * El ve ayak parmaklarında uyuşma veya karıncalanma hissi yer alır.

Diğer Semptomlar

Polikistik over sendromunda görülen diğer semptomlar ise; * Ciltte leke oluşumu (melazma) * Kilo almak veya kilo vermekte zorlanmak * Depresyon ve anksiyete * Uyku apnesi (uyku sırasında nefesin durması) * Baş ağrısı ve migren şeklinde sıralanabilir.

Polikistik Over Sendromu Kimlerde Görülür?

Polikistik over sendromu tüm kadınlarda görülebilir ancak bazı risk faktörleri bu durumu tetikleyebilir. Genetik yatkınlık, obezite, sağlıksız yaşam tarzı ve erken ergenlik polikistik over sendromunun yaygın risk faktörlerindendir.

Genetik Yatkınlık

Polikistik over sendromu aileden geçebilen bir hastalıktır. Aile bireylerinden birinde polikistik over sendromu varsa diğer bireylerde de görülme olasılığı artar.

Obezite

Kadınlarda obezitenin %80’inde polikistik over sendromu görülür. PCOS’li kadınların %50’sinde ise obezite gözlemlenir. Fazla kilonun sebep olduğu insülin direnci nedeniyle polikistik over sendromunun ortaya çıkabileceği düşünülmektedir.

Sağlıksız Yaşam Tarzı

Dengesiz beslenme ve hareketsiz yaşam tarzı obeziteye yol açar. Obezitede polikistik over sendromuna zemin hazırlar.

Erken Ergenlik Dönemi

Erken ergenlik dönemi yaşayan kız çocuklarında da polikistik over sendromunun ortaya çıkması ihtimali artar.

Polikistik Over Sendromu Teşhisi Nasıl Konulur?

Polikistik over sendromunun teşhisi için öncelikle hastanın tıbbi geçmişi detaylıca alınır ve fiziksel muayenesi yapılır. Polikistik over sendromuna bağlı gelişen aşırı tüylenme, obezite, insülin direnci gibi semptomlar muayene esnasında gözlemlenebilir. Hastadan istenen kan testleriyle vücuttaki hormon seviyeleri ölçülerek teşhise katkı sağlanır. Son olarak ultrasonografi testi ile yumurtalıkların görüntülenmesi sağlanır.

Bu üç ana kriterden en az ikisinin varlığıyla polikistik over sendromu tanısı konur. Tıbbi geçmiş, fiziksel muayene ve kan testlerinin ardından ultrasonografi ile teşhis süreci tamamlanır.

Polikistik Over Sendromu Tedavisi Nasıl Yapılır?

Polikistik over sendromunun tedavisi kişiye özeldir ve semptomlara göre belirlenir. Aşırı tüylenme varsa hormon tedavisi, gebelik isteniyorsa ovülasyon indüksiyonu tedavisi uygulanır. Ayrıca yaşam tarzı değişiklikleri de tedavi sürecinin önemli bir parçasını oluşturur.

PCOS’i tedavi etmek için önceki yöntemlerden biri doğum kontrol haplarıdır. Bu haplar aşırı tüylenmeyi azaltmak için testosteron seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir. Ekstra tüylenme için tedavi yöntemleri arasında saç dökülmesi için saç kremleri veya ilaçları da vardır.

Ayrıca gebelik isteniyorsa ovülasyon indüksiyonu tedavisi uygulanabilir. Bu tedavide hormon ilaçları kullanılır ve ilaçların dozu kişiye özel şekilde belirlenir.

Yaşam tarzı değişiklikleri de tedavi sürecinin önemli bir parçasını oluşturur. Düzenli egzersiz yapmak insülin direncini azaltmaya yardımcı olurken dengeli beslenmek de kilo kontrolünü sağlamaya yardımcı olur. Ayrıca stres yönetimi de tedavi sürecinde önemlidir.

Polikistik Over Sendromu Olan Kadınların Gebelik Şansı Ne Kadardır?

Polikistik over sendromu olan kadınların gebe kalma ihtimali doğurganlığı etkileyen diğer faktörlere bağlıdır. Adet düzensizliği nedeniyle ovulasyonun olmaması gebeliği zorlaştırabilir ancak bu sorun tedavi ile düzeltilebilir.

PCOS’li kadınlarda gebelikte düşük riski vardır ancak bu oran tedavi ile azaltılabilir. Ayrıca tüp bebek gibi yardımlı üreme teknikleri ile PCOS’li kadınların gebe kalma şansı artar.

Polikistik Over Sendromuna Ne İyi Gelir? Nasıl Geçer?

Polikistik over sendromu tedavi edilebilen ancak tamamen geçmeyen bir hastalıktır. Yaşam tarzı değişiklikleri semptomların yönetilmesinde etkili olabilir ancak hastalığı tamamen ortadan kaldırmaz.

Dengeli beslenme ve düzenli egzersiz yapmak insülin direncini azaltmaya yardımcı olurken kilo kontrolünü sağlamaya da katkıda bulunur. Ayrıca stres yönetimi de önemli bir rol oynar.

Semptomların şiddeti kişiden kişiye farklılık gösterebilir ancak tüm kadınlarda hormonal dengenin sağlanması gerekir. Hormonal dengeyi sağlamak için doğum kontrol hapları kullanılabilir.

Polikistik Over Sendromunun Riskleri Nelerdir?

Tedavi edilmezse riskleri artan polikistik over sendromunda adet düzensizliği nedeniyle rahim kanseri riski yükselir. Ayrıca gebelikte yüksek tansiyon, düşük veya erken doğum riski de artar.

Tedavi edilmediği takdirde hormonal dengenin sağlanmaması nedeniyle vücutta fazla testosteron oluşur ve bu da rahim içini kalınlaşmasına neden olur.

Yapılan çalışmalarda polikistik over sendromunu olan kadınların %50’sinin insülin direnci olduğu görülmüştür. Bu da tip 2 diyabetin ön koşuludur.

Polikistik Over Sendromunda Hangi Testler Yapılır?

Polikistik over sendromunda tanı koymaya yönelik yapılan testler arasında; * Fiziksel muayene (özellikle aşırı tüylenmenin varlığı), * Tıbbi öykünün alınması, * Kan testleri (hormon seviyelerinin ölçülmesi için), * Ultrasonografi (yumurtalıkların görüntülenmesi için), * Glukoz tolerans testi (insülin direncini ölçmek için) yer alır.