Duygusal yeme, kişinin duygusal acı veya stresi hafifletmek için yemek yemesi anlamına gelir. İnsana huzur veren yiyecekler yemek yemeyi eğlenceli bir aktivite haline getirirken, bu durum aynı zamanda sağlıksız bir başa çıkma mekanizması olarak da kabul edilir.
Birçok kişi bu davranışı zaman zaman yaparken, bazıları stresli dönemlerinde bunu sıkça tekrarlayabilir. Özellikle son yıllarda pandemi nedeniyle yaşanan stres, kaygı ve belirsizlikler duygusal yemenin daha yaygın hale gelmesine neden oldu. Bu yazımızda, duygusal yemenin ne olduğunu, yaygın nedenlerini ve bununla başa çıkmanın yollarını ele alacağız.
Duygusal Yeme Nedir?
Duygusal yeme, stres, kaygı veya mutsuzluk gibi olumsuz duygularla başa çıkmak için yiyecek tüketme davranışıdır. Bu tür yiyecekler genellikle yüksek yağ ve şeker içeren, kişiyi iyi hissettiren yiyeceklerdir. Bazı insanlar bu durumu “konfor yiyecekleri” yemek olarak adlandırsa da, yapılan araştırmalar bu yiyeceklerin stres hormonlarını artırdığını göstermektedir.
Duygusal yeme, kişinin duygusal durumunu değiştirmek için bilinçli olarak yemek yemesi olarak tanımlanabilir ve bu durum fiziksel açlığa değil, duygusal ihtiyaçlara dayanır. Örneğin, bir kişi kötü bir gün geçirdiğinde ya da partneriyle tartıştıktan sonra dondurma yemeyi tercih edebilir. Bu tür davranışlar kısa vadede rahatlama sağlayabilir ancak uzun vadede kilo almaya ve sağlıksız alışkanlıklara yol açabilir.
Duygusal Yeme Belirtileri
Duygusal yeme belirtileri genellikle kişinin duygusal durumuna bağlı olarak ortaya çıkar ve şunları içerebilir:
-
Sık sık yemek yeme isteği: Özellikle stresli zamanlarda sık sık yemek yeme isteği, duygusal yemenin bir belirtisi olabilir.
-
Açlık hissi olmadan yeme: Duygusal yemede genellikle fiziksel açlık hissi yoktur ama kişi yine de bir şeyler atıştırmak ister.
-
Tatlı veya yağlı yiyeceklere düşkünlük: Duygusal yeme durumunda genellikle tatlı, şekerli veya yağlı yiyecekler tercih edilir.
-
Yemek yedikten sonra suçluluk hissetmek: Duygusal olarak yenilen yiyeceklerin ardından genellikle pişmanlık veya suçluluk hissetme durumu söz konusu olabilir.
-
Yiyecekleri gizleme ihtiyacı: Yenen yiyeceklerin başkaları tarafından görülmesinden çekinme, gizli gizli yemek yeme ihtiyacı duygusal yemenin bir işareti olabilir.
-
Yemekle duygusal bağ kurma: Yemek yerken kendini iyi hissetme veya yemek yedikten sonra rahatlama gibi duygusal bağların kurulması da önemli bir belirtidir.
Duygusal Yemeye Neden Olan Etkenler
Duygusal yemeyi tetikleyen yaygın nedenler şunlardır:
-
Stres: İş veya kişisel yaşamda yaşanan yoğun stres, duygusal yemeyi tetikleyebilir.
-
Kaygı: Sürekli endişe ve kaygı içinde olmak, rahatlama arayışında kişiyi yiyeceklere yönlendirebilir.
-
Mutsuzluk: Hayatın sunduğu olumsuzluklar karşısında mutsuzluk hissi, yiyeceklerde kısa süreli bir tatmin arayışına neden olabilir.
-
Yalnızlık: Sosyal ilişkilerdeki zayıflık veya yalnızlık hissi, kişiyi yemek yiyerek kendini iyi hissetmeye sevk edebilir.
-
Aşırı çalışma: Sürekli yoğun tempoda çalışmak, vücudu ve zihni yoran bir etken olduğundan, kişiyi stresle başa çıkmak için yiyeceklere yönlendirebilir.
-
Pandemi dönemi: 2020 yılında tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs pandemisi, birçok kişide belirsizlik ve korkuya yol açtığı için duygusal yemeyi artırdı.
Duygusal Yemeyi Yönetmenin 14 Yolu
-
Farkındalık geliştirin: Duygusal yemenin farkına varın ve hangi durumlarda bunun gerçekleştiğini anlamaya çalışın. Bu, tetikleyicilerinizi belirlemenize yardımcı olabilir.
-
Duygularınızı tanıyın: Stresli veya zor zamanlarda hangi duyguların sizi etkilediğini anlayın. Bu sayede alternatif başa çıkma yöntemleri geliştirebilirsiniz.
-
Sağlıklı atıştırmalıklar seçin: Yine de atıştırmak istiyorsanız, daha sağlıklı seçeneklere yönelin. Meyve, sebze veya fındık gibi besleyici yiyecekler tercih edin.
-
Bilinçli yemek yiyin: Yemeklerinizi tadına vararak ve keyfini çıkararak yiyin. Bu sayede daha az yiyerek daha fazla tatmin olabilirsiniz.
-
Hareket edin: Egzersiz yaparak endorfin salgılayın ve kendinizi daha iyi hissetmeye çalışın.
-
Alternatif stres azaltıcı yöntemler deneyin: Meditasyon, yoga veya derin nefes egzersizleri gibi yöntemlerle stresinizi azaltmayı deneyin.
-
Su için: Susuzluk bazen açlıkla karıştırılabilir. Su içerek vücudunuzun gerçekten ihtiyaç duyduğu şeyi anlamaya çalışın.
-
Uyku düzeninizi koruyun: Yeterince uyumak hem bedensel hem de zihinsel sağlığınızı olumlu etkiler. Uykusuzluk duygularınızı yönetmenizi zorlaştırabilir.
-
Sosyal bağlantılar kurun: Aile üyeleri veya arkadaşlarınızla zaman geçirin ve duygusal destek alın. Sosyal etkileşimler yalnızlık hissini azaltabilir.
-
Hedefler koyun: Küçük ve ulaşılabilir hedefler belirleyin. Bu sayede başarı hissi elde ederek kendinizi daha iyi hissedebilirsiniz.
-
Yardım isteyin: Bir terapist veya danışmandan profesyonel yardım almayı düşünün. Kimi zaman bir uzmanın desteği, sorunların üstesinden gelmenize yardımcı olabilir.
-
Gevşemeyi öğrenin: Gevşeme tekniklerini öğrenerek stres seviyenizi azaltmayı deneyin. Bu sayede vücudunuzun sakinleşmesine yardımcı olabilirsiniz.
-
Kendinize karşı nazik olun: Hatalar yaptığınızda kendinizi eleştirmek yerine nazik olun. Olumsuz düşünceler yerine olumlu olanlara odaklanın.
-
Araştırmalar yapın: Duygusal yeme hakkında daha fazla bilgi edinerek bilinçlenmeye çalışın. Bilgi sahibi olmak, davranışlarınızı değiştirmede yardımcı olabilir.
Sonuç
Duygusal yeme davranışı, özellikle stresli dönemlerde yaygınlaşan bir başa çıkma mekanizmasıdır. Ancak farkındalık ve uygun stratejilerle bu davranışı yönetmek mümkündür. Belirtileri tanımak ve yönetim yollarını öğrenmek, daha sağlıklı alışkanlıklar geliştirmeye yardımcı olabilir.