Sezaryen doğum, acil durumlarda veya vajinal doğumun mümkün olmadığı durumlarda yapılan cerrahi bir doğum yöntemidir. Sezaryen doğum, bebeği ve annedeki komplikasyon risklerini azaltmak amacıyla tercih edilmektedir. Acil durumlarda sezaryen doğum yapılması gerekmektedir. Ancak, planlı sezaryen doğum da yapılabilmektedir. Sezaryen doğum, genel veya bölgesel anestezi altında gerçekleştirilebilmektedir. Sezaryen doğum kararı verilirken mutlaka uzman doktor tavsiyesi alınmalıdır.
Sezaryen Doğum Nedir?
Sezaryen doğum, bebeğin anne karnına yapılan cerrahi bir kesiyle dünyaya getirilmesidir. Sezaryen doğum, vajinal doğumun mümkün olmadığı durumlarda veya anne veya bebeğin sağlığı açısından daha güvenli olduğu düşünülen durumlarda tercih edilir.
Sezaryen doğum; acil durumlarda, vajinal doğumun mümkün olmadığı, anne ve bebeğin sağlığı açısından daha güvenli olan durumlarda yapılmaktadır. Sezaryen doğum planlı olarak, belirli bir tarihte ve acil olmayan durumlarda gerçekleştirilebileceği gibi, acil durumlarda da yapılabilmektedir. Sezaryen doğum sırasında bebek doktor gözetiminde anne karnına yapılan kesi ile dünyaya getirilmektedir.
Sezaryen Doğum Neden Yapılır?
Sezaryen doğum, çeşitli nedenlerle yapılabilir. Bu nedenler şunlardır:
• Acil durumlar: Bebeğin kalp atışlarının düşmesi, plasentanın erken ayrılması veya annenin ağır şekilde kanaması gibi acil durumlar sezaryen doğumu gerektirebilir.
• Plasenta previa: Plasenta, rahmin alt kısmında ve doğum kanalının üzerinde yer alıyorsa vajinal doğum tehlikeli olabilir ve sezaryen doğumu tercih edilebilir.
• Bebeğin büyüklüğü: Bebeğin kilosu yüksekse vajinal doğum zorlaşabilir ve sezaryen doğumu gerekebilir.
• Anne adayının sağlık durumu: Anne adayı şeker hastalığı veya kalp rahatsızlığı gibi bir sağlık sorununa sahipse sezaryen doğumu önerilebilir.
• Önceki sezaryen: Anne adayı daha önce sezaryen doğum yaptıysa ve vajinal doğum yapma ihtimali varsa bu durumda sezaryen doğum önerilebilir.
Sezaryen Doğum Türleri
Sezaryen doğum türleri genel olarak acil sezaryen ve planlı sezaryen olarak ikiye ayrılmaktadır.
-
Planlı (elektif) sezaryen: Tıbbi bir acil durum olmadan, önceden belirlenen bir tarihte yapılan sezaryen doğumudur. Genellikle bebek ya da anne sağlığı açısından risk yoksa tercih edilir.
-
Acil sezaryen: Vajinal doğumun tıbbi olarak mümkün olmadığı durumlarda veya annenin/bebeğin sağlığını korumak için hızlı müdahale gerektiren acil vakalarda yapılan sezaryendir.
Sezaryenin Faydaları ve Zararları
Sezaryenin faydaları şunlardır:
• Acil durumlarda bebeğin hayatını kurtarabilir.
• Anne adayının sağlık durumu kötü ise, riski azaltmak için tercih edilebilir.
• Planlı sezaryende doğum tarihi önceden belirlenebilir, böylece aile hazırlık yapabilir.
Sezaryenin zararları ise şunlardır:
• Cerrahi bir işlem olduğu için enfeksiyon riski taşır.
• Ameliyat sırasında veya sonrasında kanama yaşanabilir.
• Annenin iyileşme süreci daha uzun olabilir.
• Gelecek hamileliklerde rahim yarası nedeniyle riskler artabilir.
• Bebek sezaryende akciğer sıvısı temizlenemediği için nefes almakta zorluk yaşayabilir.
Sezaryen Doğum Yöntemleri
Sezaryenin birçok farklı yöntemi bulunmaktadır. Bunlar;
-
Transvers (yatay) kesi: Rahmin alt kısmına yatay bir kesi yapılır ve bu yöntem en yaygın olarak kullanılan yöntemdir.
-
Vertikal (dikey) kesi: Rahmin üst kısmına dikine bir kesi yapılır ve genellikle acil durumlarda tercih edilir.
-
Klasik kesi: Rahmin üst kısmına dikine bir kesi yapılır, ancak bu yöntem günümüzde nadiren kullanılmaktadır.
Sezaryen Doğumda Anestezi Uygulaması
Sezaryende genel anestezi uygulanabilir. Genel anestezi ile hasta tamamen uyutulmaktadır. Genel anestezi uygulandığında, hastanın bilinci kapatılmakta ve ağrı hissi ortadan kaldırılmaktadır. Sezaryende genel anestezi uygulanması nadir görülmektedir ve yalnızca özel koşullarda tercih edilmektedir. Bu durumda hastanın ve bebeğin sağlık durumu kontrol edilmelidir.
Sezaryende genel anestezi dışında epidural ve spinal anestezi de uygulanabilmektedir. Epidural anestezi ile belden aşağısı his kaybı yaşamaktadır ve ağrı hissi ortadan kaldırılmaktadır. Epidural anestezi uygulanan hastalar bilinçlerini korumaktadır ve ameliyat sırasında bebeklerini görebilmektedir.
Spinal anestezi de belden aşağısı his kaybı yaşanmasını sağlayarak ağrı hissini ortadan kaldırmaktadır.
Sezaryen Doğuma Hazırlık Süreci
Sezaryene girmeden önce hazırlık süreci başlamaktadır. Sezaryenin yapılacağı gün hastaneye yatış işlemleri gerçekleştirilmektedir. Hastaneye yatış işlemlerinin ardından doktor kontrolü yapılmaktadır.
Hastaya kan tahlili, idrar tahlili ve diğer tetkikler istenmektedir. Tetkiklerin ardından hastaya damar yolundan sıvı verilmekte ve gerekli ilaçlar damar yoluyla hastaya ulaştırılmaktadır.
Sezaryenden önce hastanın midesinin boş olması gerekmektedir. Bu nedenle hastaya genellikle gece yarısından sonra yiyecek ve içecek verilmemektedir.
Sezaryen Doğum Sonrası Bakım
Sezaryen sonrası bakım;
• Annenin ağrılarının kontrol edilmesi: Ağrı kesicilerle annenin konforu sağlanır ve ağrıları kontrol altına alınır.
• Enfeksiyon riskinin izlenmesi: Ameliyat bölgesinin temizliği ve hijyenine dikkat edilir, ateş takibi yapılır.
• Emzirmenin teşvik edilmesi: Anne bebeğini rahatça emzirebilmesi için desteklenir ve emzirme pozisyonları gösterilir.
• İdrar sondasının çıkarılması: Sonda genellikle 24 saat içinde çıkarılır ve annenin idrar yapabilmesi izlenir.
• Damar yolunun bakımı: Damar yolundaki sıvılar düzenli olarak kontrol edilir ve gerekli ilaçlar verilir.
Sezaryen Doğumda İyileşme Süreci
Sezaryen doğum sonrası iyileşme süreci;
-
İlk 24 saat: Annenin yoğun bakımda izlenmesi, ağrılarının kontrol edilmesi ve sıvı alımı sağlanır.
-
İlk hafta: Ameliyat bölgesinin iyileşmesi başlar, annenin hareketliliği artar ve normal yemek yemeye başlar.
-
Birinci ay: Ameliyat yeri tamamen iyileşir, dikişler erir veya alınır ve anne normal aktivitelerine dönebilir.
Sezaryen Doğumda Beslenme
Sezeryan doğum sonrası beslenme;
-
İlk 24 saat: Annenin sıvı alması teşvik edilir, ancak katı gıda verilmez.
-
İlk hafta: Anne hafif yiyecekler tüketmeye başlayabilir, özellikle protein ağırlıklı besinler tercih edilmelidir.
Sezaryen Sonrası Emzirme Ne Zaman Başlar?
Sezeryan sonrası emzirme;
-
Acil durumlarda: Bebeğin sağlığı elveriyorsa, hemen anne sütünün öneminden dolayı emzirme teşvik edilir.
-
Planlı sezaryende: Genellikle anne uyandıktan sonra emzirme başlatılır ve bebek anne karnından alındıktan hemen sonra cilt temasına izin verilir.
Sonuç Olarak;
Sezeryan doğum, bazı sağlık riskleri barındırmakla birlikte gereklilik arz eden durumlarda hayat kurtarıcı bir yöntemdir. Bu nedenle sezeryan doğuma ilişkin tüm süreçlerin uzman kişiler eşliğinde gerçekleştirilmesi oldukça önemlidir.