İlaç yan etkileri, ilacın istenen etkisi dışında meydana gelen olumsuz etkilerdir. Bir ilacın yan etkisi olması, kullanımının durdurulmasını gerektirecek kadar ciddi olmayabilir. Bazı durumlarda, ilacın tedavi edici etkisi ile karşılaşabilecek yan etkiler arasında bir denge kurulması gerekebilir. Örneğin; kan sulandırıcı bir ilaç kullanan bir hastanın kanama riskinin artması beklenirken, bu durumun tedavi edici özelliği ile kabul edilebilir düzeyde olması gerekir. Ancak; aşırı kanama, ilacın beklenen tedavi edici etkisine rağmen ciddi bir yan etki olarak değerlendirilebilir.
İlaç Yan Etkileri Nelerdir?
İlaç yan etkileri, ilacın istenmeyen veya beklenmeyen sonuçlarıdır ve genellikle ilacın vücutta oluşturduğu kimyasal reaksiyonlardan kaynaklanır. Bu yan etkiler, hafif rahatsızlıklardan ciddi sağlık sorunlarına kadar geniş bir yelpazede olabilir. İlaç yan etkilerinin ortaya çıkma sıklığı, ilacın dozajına, kullanım şekline ve kişiye bağlı olarak değişebilir.
İlaç Yan Etkileri Sık Görülenler
-
Bulantı ve kusma
-
Karın ağrısı ve ishal
-
Baş ağrısı
-
Yorgunluk ve halsizlik
-
Baş dönmesi
-
Uyku problemleri
-
Cilt döküntüleri veya kaşıntı
-
Terleme artışı veya azalması
-
İştahta değişiklikler
İlaç Yan Etkileri Ciddi Olanlar
-
Nefes darlığı veya göğüs ağrısı (alerjik reaksiyon belirtisi olabilir)
-
Şiddetli baş ağrısı veya görme değişiklikleri (beyin kanaması belirtisi olabilir)
-
Karaciğer fonksiyon testlerinde yükselme (sarılık belirtisi olabilir)
-
Kanamaların artması veya morarmalar (kan sulandırıcıların yan etkisi olabilir)
-
Şiddetli cilt reaksiyonları (Stevens-Johnson sendromu gibi)
-
Kalp atış hızında değişiklikler veya düzensizlikler (kalp ritim bozukluğu belirtisi olabilir)
İlaç Yan Etkileri Nasıl Oluşur?
İlaç yan etkileri, ilacın vücutta oluşturduğu kimyasal reaksiyonların sonucunda ortaya çıkar. Her ilaç, vücutta belirli etkilere yol açan aktif maddeler içerir. Bu maddeler, hedeflenen bölge veya sistemi etkilemenin yanı sıra, diğer bölgelere veya sistemlere de etki edebilir. Bu durum, istenmeyen sonuçlara yol açar ve ilaç yan etkilerini oluşturur.
İlaç Yan Etkilerinin Oluşumunda Etken Faktörler
İlaç yan etkilerinin oluşumunda şu faktörler etkilidir:
-
İlacın Dozu: Yüksek dozda ilaç kullanımı, vücuttaki kimyasal etkileşimlerin artmasına neden olur ve bu da yan etki riskini artırır.
-
İlacın Formülasyonu: İlacın içeriğindeki katkı maddeleri, koruyucular veya renklendiriciler de yan etkilere neden olabilir.
-
Kişisel Faktörler: Her bireyin vücudu farklı tepki verir. Genetik yapı, yaş, cinsiyet, kronik hastalıklar ve kullanılan diğer ilaçlar, bireyin ilaca verdiği tepkiyi etkileyebilir.
-
Kullanım Şekli: İlacın ağızdan mı yoksa damar yoluyla mı alındığı, emilim hızını ve dolayısıyla yan etki riskini etkileyebilir.
İlaç Yan Etkileri Nasıl Rapor Edilir?
İlaç yan etkilerinin doğru bir şekilde rapor edilmesi, güvenli ilaç kullanımı için hayati öneme sahiptir. Herhangi bir ilaç kullanıyorsanız ve bu ilaçtan dolayı beklenmeyen bir etki hissediyorsanız, aşağıdaki adımları izleyerek bu durumu rapor edebilirsiniz:
-
Yan Etkiyi Tanıyın: İlk adım, yaşadığınız semptomun gerçekten bir yan etki olup olmadığını anlamaktır. Bu nedenle ilacın prospektüsünü dikkatlice okuyun ve olası yan etkilerini öğrenin.
-
Doktorunuza Danışın: Yaşadığınız semptomları mutlaka doktorunuza bildirin. Doktorunuz, semptomlarınızın gerçekten ilaçtan kaynaklanıp kaynaklanmadığını değerlendirebilir ve gerekirse tedavinizi ayarlayabilir.
-
Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’na Bildirimde Bulunun: Türkiye’de ilaç yan etkilerini raporlamak için Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nun (TITCK) web sitesinden ulaşabileceğiniz çevrimiçi bildirim formunu doldurabilirsiniz. Bu formda yaşadığınız yan etkinin detaylarını, kullandığınız ilacın ismini ve diğer gerekli bilgileri paylaşmanız gerekiyor.
-
Adana Bölge İlaç Güvenliği Birimine Ulaşın: Eğer Adana bölgesinde yaşıyorsanız ve doğrudan bir bölge birimi ile iletişime geçmek istiyorsanız Adana Bölge İlaç Güvenliği Birimi’ne ulaşabilirsiniz. Bu birim ile telefon veya e-posta yoluyla iletişime geçebilir ve yaşadığınız yan etki hakkında bilgi verebilirsiniz.
-
Hastane İlaç Güvenliği Birimlerine Başvurun: Yerel hastanelerin ilaç güvenliği birimleri de ilaç yan etkilerini raporlamak için bir diğer seçenektir. Hastanenin ilgili birimine ulaşarak yaşadığınız semptomları bildirebilirsiniz.
-
Eczacınıza Danışın: Kullandığınız ilaç ile ilgili sorularınız veya yaşadığınız semptomlar hakkında bilgi almak için eczacınıza da danışabilirsiniz. Eczacınız, yaşadığınız yan etki hakkında bilgi verebilir ve gerekirse raporlama yapabilir.
-
Halk Sağlığı İl Müdürlükleri ile İletişime Geçin: Yaşadığınız yan etki hakkında ihbarda bulunmak için yerel halk sağlığı müdürlükleri ile iletişime geçebilirsiniz.
-
İlaç Hakkında Bilgi Verin: Rapor ederken yaşadığınız yan etkinin ne olduğunu, ne zaman başladığını, ne kadar sürdüğünü ve kullandığınız ilaçla ilişkili olup olmadığını belirtin.
-
İletişim Bilgilerinizi Paylaşın: Raporunuzda iletişim bilgilerinizi paylaşmayı unutmayın. Böylece yetkililer gerektiğinde sizinle iletişime geçebilirler.
-
Raporunuzu Takip Edin: Raporunuzun ardından yetkililerin size geri dönüş yapmasını bekleyin. Gerekirse ek bilgi veya belgeler talep edebilirler.
-
Raporunuzu Düşünün: Unutmayın ki her rapor, gelecekte benzer durumların önlenmesi için önemlidir. Kendi sağlığınızı korumanun yanı sıra başkalarının da güvenliğini sağlamaya yardımcı olabilirsiniz.
Türkiye Bölge İlaç Güvenliği Birimleri İletişim Bilgileri
Adana Bölge İlaç Güvenliği Birimi:
İletişim Bilgileri:
-
Telefon: 0322 453 52 00 (Dahili: 2430 / 2431)
-
Faks: 0322 453 52 00 (Dahili: 2432)
-
E-posta: [email protected]
İstanbul Bölge İlaç Güvenliği Birimi:
İletişim Bilgileri:
-
Telefon: 0216 545 50 00 (Dahili: 1101 / 1102 / 1106 / 1107)
-
Faks: 0216 545 50 00 (Dahili: 1104 / 1105)
-
E-posta: [email protected]
İzmir Bölge İlaç Güvenliği Birimi:
İletişim Bilgileri:
-
Telefon: 0232 484 40 80 (Dahili: 1121 / 1122 / 1123)
-
Faks: 0232 484 40 80 (Dahili: 1124)
-
E-posta: [email protected]
Ankara Bölge İlaç Güvenliği Birimi:
İletişim Bilgileri:
-
Telefon: 0312 425 90 00 (Dahili: 1220 / 1221 / 1222 / 1223)
-
Faks: 0312 425 90 00 (Dahili: 1224 / 1225)
-
E-posta: [email protected]
Bursa Bölge İlaç Güvenliği Birimi:
İletişim Bilgileri:
-
Telefon: 0224 247 80 00 (Dahili: 2119 / 2120 / 2121)
-
Faks: 0224 247 80 00 (Dahili:2122 / 2123)
-
E-posta: [email protected]