Sefalosporinler, bakteriyel enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılan bir grup antibiyotiktir. İlk olarak 1940’larda keşfedilen ve günümüzde de çeşitli formlarda mevcut olan bu ilaçlar, genellikle ağız yoluyla alınabilir veya enjeksiyon şeklinde uygulanabilir. Sefalosporinler, bakterilerin hücre duvarlarını zayıflatarak ve böylece onları öldürerek çalışırlar. Bu özellikleri sayesinde cilt, idrar yolu ve solunum yolu enfeksiyonları gibi birçok bakteriyel enfeksiyonun tedavisinde etkilidirler. Ancak, bazı bakteriler sefalosporinlere karşı direnç geliştirmiştir, bu yüzden doktorlar bu ilaçları dikkatli bir şekilde reçete ederler.
Sefalosporin Nedir?
Sefalosporin, bakteriyel enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılan bir antibiyotik sınıfıdır. Bu ilaçlar, bakterilerin hücre duvarlarını zayıflatarak ve böylece onları öldürerek çalışırlar. Sefalosporinler, çeşitli enfeksiyon türlerine karşı etkilidir, ancak bazı bakteriler bu ilaçlara karşı direnç geliştirmiştir.
Sefalosporin Ne İşe Yarar?
Sefalosporinler, cilt enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları, solunum yolu enfeksiyonları ve bazı kulak enfeksiyonları gibi çeşitli bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde kullanılır. Ayrıca, bazı cerrahi işlemler öncesinde enfeksiyon riskini azaltmak için de kullanılabilirler.
Sefalosporin Türleri Nelerdir?
Sefalosporinler, etki spektrumuna ve kimyasal yapısına göre farklı gruplara ayrılırlar. Bu gruplar arasında birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü nesil sefalosporinler bulunur. Birinci nesil sefalosporinler, gram pozitif bakterilere karşı daha etkilidir; ikinci nesil sefalosporinler ise hem gram pozitif hem de gram negatif bakterilere karşı etkilidir. Üçüncü nesil sefalosporinler daha geniş bir gram negatif etki spektrumuna sahiptir ve bazı gram pozitif bakterilere karşı daha az etkilidir. Dördüncü nesil sefalosporinler ise geniş bir etki spektrumuna sahip olup, hem gram pozitif hem de gram negatif bakterilere karşı etkilidir.
1. Nesil Sefalosporinler
- nesil sefalosporinler, gram pozitif bakterilere karşı etkili olup, gram negatif bakterlere karşı da sınırlı etki gösterir. Bu sefalosporinler genellikle cilt enfeksiyonları ve cerrahi müdahale öncesi profilaksi amacıyla kullanılır.
1.1. Seftazidim
Seftazidim, bir 3. nesil sefalosporindir ve özellikle Pseudomonas aeruginosa dahil olmak üzere çeşitli gram negatif bakterilere karşı etkilidir. Ayrıca bazı gram pozitif bakterilere karşı da etkisi vardır.
1.2. Cefazolin
Cefazolin, 1. nesil sefalosporindir ve genellikle cilt enfeksiyonları, cerrahi müdahale öncesi profilaksi ve idrar yolu enfeksiyonları gibi durumlarda kullanılır.
2. Nesil Sefalosporinler
- nesil sefalosporinler, hem gram pozitif hem de gram negatif bakterilere karşı etkinlik gösterirler. Bu sefalosporinler genellikle abdominal enfeksiyonlar ve pelvik enfeksiyonlar gibi durumlarda kullanılır.
2.1. Cefaclor
Cefaclor, 2. nesil sefalosporindir ve hem gram pozitif hem de bazı gram negatif bakterilere karşı etkilidir. Genellikle solunum yolu enfeksiyonları ve orta kulak enfeksiyonlarında kullanılır.
2.2. Cefuroksim
Cefuroksim, 2. nesil sefalosporindir ve gram pozitif ile gram negatif bakterilere karşı etkilidir. Özellikle solunum yolu enfeksiyonları, cilt enfeksiyonları ve menenjitte kullanılır.
3. Nesil Sefalosporinler
- nesil sefalosporinler, daha geniş bir gram negatif etki spektrumuna sahiptir ve bazı gram pozitif bakterilere karşı daha az etkilidirler. Bu sefalosporinler genellikle ağır enfeksiyonlarda kullanılır.
3.1. Ceftriaxon (Rocephin)
Ceftriaxon, 3. nesil sefalosporindir ve geniş bir etki spektrumuna sahiptir. Özellikle meningitiste, pnömonide ve ağır idrar yolu enfeksiyonlarında kullanılır.
3.2. Ceftazidim (Fortaz)
Ceftazidim, 3. nesil sefalosporindir ve özellikle Pseudomonas aeruginosa dahil olmak üzere çeşitli gram negatif bakterilere karşı etkilidir.
4. Nesil Sefalosporinler
- nesil sefalosporinler geniş bir etki spektrumuna sahip olup, hem gram pozitif hem de gram negatif bakterilere karşı etkilidirler. Bu sefalosporinler genellikle ağır veya dirençli bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde kullanılır.
4.1. Cefepime (Maxipime)
Cefepim, 4. nesil sefalosporindir ve geniş bir etki spektrumuna sahiptir. Hem gram pozitif hem de gram negatif bakterilere karşı etkilidir ve özellikle Pseudomonas aeruginosa’ya karşı güçlüdür.
5.Nesil Sefalosporinler
5.nesil sefalosporinler özellikle MRSA (metisilin dirençli Staphylococcus aureus) gibi dirençli gram pozitif bakterilere karşı etkinlik gösterir.
5.1.Ceftobiprol (Zeftare)
Ceftobiprol, 5.nesil sefalosporindir ve MRSA dahil olmak üzere dirençli gram pozitif bakterilere karşı etkili olan tek sefalosporindir.
Sefalosporin Kullanım Alanları
Sefalosporin antibiyotikleri şu durumlar için kullanılır:
-
İdrar yolu enfeksiyonları (İYE)
-
Solunum yolu enfeksiyonları (pnömoni gibi)
-
Cilt ve yumuşak doku enfeksiyonları
-
Orta kulak iltihabı (otitis media)
-
Kemik ve eklem enfeksiyonları (osteomiyelit)
-
Menenjit gibi merkezi sinir sistemi enfeksiyonları
-
Cerrahi işlemler öncesinde enfeksiyon riskini azaltmak için profilaktik amaçla kullanımı.
Sefalosporinin Yan Etkileri Nelerdir?
Her ilaçta olduğu gibi sefalosporinin de bazı yan etkileri olabilir fakat yan etkiler kişiden kişiye farklılık gösterebilir. En sık görülen yan etkileri şunlardır:
-
Mide bulantısı,
-
İshal,
-
Baş ağrısı,
-
Baş dönmesi,
-
Ağızda yara oluşumu,
-
Kaşıntı,
-
Döküntü,
-
Yüzde şişme,
-
Göğüste ağrı veya rahatsızlık hissi,
-
Ateş veya titreme,
-
Eklem ağrısı veya kas ağrısı,
-
Nefes darlığı veya hırıltılı solunum,
-
Sarılık (cildin veya gözlerin sararması),
-
Kanlı veya bulanık idrar yapma.
Bu yan etkilerden birini yaşamanız durumunda doktorunuza başvurmayı unutmayın.
Hangi Hastalıklara İyi Gelir?
Sefalosporin antibiyotikleri şu hastalıklara iyi gelir:
-
İdrar yolu enfeksiyonları (İYE)
-
Solunum yolu enfeksiyonları (pnömoni gibi)
-
Cilt ve yumuşak doku enfeksiyonları
-
Orta kulak iltihabı (otitis media)
-
Kemik ve eklem enfeksiyonları (osteomiyelit)
-
Beyin zarı iltihabı (menenjit)
-
Cerrahi işlemler sırasında veya sonrasında ortaya çıkabilecek enfeksiyonlar.
Hangi Bakterilere Etkili?
Sefalosporin antibiyotikleri şu bakterilere etkilidir:
-
Streptococcus pneumoniae (bir tür zatürre mikrobu)
-
Haemophilus influenzae (grip mikrobu)
-
Escherichia coli (E.coli)
-
Klebsiella pneumoniae (zatürre mikrobu)
-
Proteus mirabilis (idrar yolu mikrobu)
-
Staphylococcus aureus (cilt mikrobu)
-
Neisseria gonorrhoeae (bel soğukluğu mikrobu).
Bu antibiyotiklerin hangi tür bakterilere karşı etkili olduğunu öğrenmek için doktorunuza danışabilirsiniz.
Kimler Kullanamaz?
Aşağıdaki durumlarda sefalosporinin kullanılmaması önerilir:
-
Sefalosporinlere veya penisilinlere alerjisi olan kişiler bu ilaçları kullanmamalıdır.
-
Gebelikte doktor tavsiyesi olmadan kullanılmaması gerekir çünkü doğmamış bebeğe zarar verebilir.
-
Emzirme döneminde dikkatli kullanılmalıdır çünkü anne sütüne geçebilir ve bebeğe zarar verebilir.
-
Karaciğer veya böbrek hastalığı olan kişilerde doz ayarlaması gerekebilir.
-
Kanama bozukluğu veya kan sulandırıcı ilaç kullanan kişilerde yan etki riski artabilir.
Bu durumların dışında kullanan hastaların doktor tavsiyesine uyması gerekir.
Sefalosporinin Faydaları Nelerdir?
Sefalosporinin şu faydaları vardır:
-
Bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde etkili olması,
-
Geniş bir etki spektrumuna sahip olması,
-
Çeşitli formlarda mevcut olması (ağızdan alınan tablet veya şurup şeklinde ya da enjeksiyon olarak),
-
Genellikle iyi tolere edilmesi ve düşük yan etki riski taşıması,
-
Çocuklar için güvenli dozajlarının belirlenmiş olmasıdır.
Bu faydaları sayesinde sefalosporinin kullanımı yaygındır.