Ağrı kesici ilaçlar, baş ağrısı, kas ağrısı, sırt ağrısı, artrit, diş ağrısı, adet ağrısı ve soğuk algınlığı veya grip nedeniyle oluşan hafif ağrı gibi hafif ila orta şiddetteki ağrılar için yaygın olarak kullanılan ilaçlardır. Ancak tüm ilaçlarda olduğu gibi ağrı kesicilerin de yan etkileri olabilir. Bu yazımızda ağrı kesicilerin yan etkilerine detaylı bir şekilde yer veriyoruz.
Ağrı Kesici İlaç Nedir?
Ağrı kesiciler, vücutta ağrı hissini azaltmak için kullanılan ve genellikle reçetesiz satılan ilaçlardır. Bu ilaçlar genellikle baş, diş, kas, eklem ve regl döneminde oluşan ağrılar gibi hafif ve orta şiddetteki ağrıları hafifletmek için kullanılır. Ağrı kesicilerin birçok farklı türü vardır ve her biri farklı bir şekilde etki eder.
Ağrı kesiciler genellikle ağız yoluyla alınır ancak bazı türleri enjeksiyon, fitil veya cilt üzerine uygulanabilen kremler şeklinde de olabilir. Bu ilaçların bazıları hafif ağrılar için kullanılırken, diğerleri daha şiddetli ağrılar için reçete edilebilir. Ağrı kesiciler genellikle güvenli kabul edilir ancak bazı durumlarda yan etkileri olabilir ve bu nedenle uzun süreli kullanımında dikkatli olunmalıdır.
Ağrı kesici ilaçların etki mekanizması farklıdır ancak genel olarak vücutta ağrı ve inflamasyon (iltihap) hissini azaltarak çalışırlar. Bazı ağrı kesiciler, özellikle non-steroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) vücuttaki iltihap belirteçlerini bloke ederek iltihabı azaltır ve böylece ağrıyı hafifletir. Diğer ağrı kesiciler ise beyinde ve omurilikte bulunan reseptörlere bağlanarak ağrı sinyallerinin algılanmasını azaltır.
Ağrı Kesici İlaç Türleri
Ağrı kesici ilaçlar, ağrı hissini azaltan veya ortadan kaldıran ilaçlardır ve genellikle reçetesiz veya reçeteli olarak temin edilebilir. Ağrı kesicilerin çeşitli türleri vardır ve her biri farklı şekilde çalışır. İşte en yaygın ağrı kesici türleri:
1. Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs (NSAIDs)
Non-steroidal anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID’ler), yaygın olarak reçetesiz satılan ve özellikle iltihap kaynaklı ağrıyı hafifleten ağrı kesicilerdir. Bu ilaçlar, prostaglandin adı verilen inflamatuar bileşiklerin üretimini engelleyerek çalışır. NSAID’ler hem ağrıyı azaltır hem de ateşi düşürebilir. Örneğin ibuprofen ve naproksen gibi NSAID’ler çocuklarda ateş düşürücü olarak kullanılabilir. NSAID’lerin bazı yan etkileri olabilir, bu nedenle uzun süreli kullanımları dikkat gerektirir.
Yaygın NSAID’ler:
-
Ibuprofen (Advil, Motrin)
-
Naproksen (Aleve)
-
Aspirin
-
Diklofenak (Voltaren)
-
Ketoprofen
Kullanım Alanları:
-
Baş ağrısı
-
Diş ağrısı
-
Kas ve eklem ağrısı
-
Adet dönemi ağrısı
-
Soğuk algınlığı veya grip nedeniyle oluşan hafif ağrı
2. Acetaminophen (Paracetamol)
Asetaminofen veya parasetamol olarak da bilinen bu ilaç, yaygın olarak kullanılan bir ağrı kesicidir. Asetaminofen, özellikle hafif ila orta şiddetteki ağrıları hafifletmek ve ateşi düşürmek için kullanılır. Aspirine benzer şekilde çalışmasına rağmen asprin gibi NSAID’lerin sahip olduğu anti-inflamatuar özelliklere sahip değildir. Genellikle baş ağrısı, kas ağrısı, diş ağrısı ve grip veya soğuk algınlığı gibi durumlarda ortaya çıkan hafif vücut ağrıları için kullanılır.
Yaygın Asetaminofen İlaçları:
-
Tylenol
-
Panadol
Kullanım Alanları:
-
Baş ağrısı
-
Diş ağrısı
-
Grip veya soğuk algınlığı nedeniyle oluşan hafif vücut ağrıları
-
Ateş düşürme
3. Opioid Ağrı Kesiciler
Opioidler, morfin ve kodein gibi doğal veya yarı sentetik opioid bileşiklerini içeren güçlü ağrı kesicilerdir. Bu ilaçlar, beyindeki opioid reseptörlerine bağlanarak çalışır ve vücuttaki ağrı sinyallerini bloke eder. Opioidler genellikle şiddetli akut veya kronik ağrı durumlarında kullanılır. Bununla birlikte bağımlılık yapma potansiyeli yüksek olduğundan, opioid ilaçların kullanımı dikkatli bir şekilde izlenmelidir.
Yaygın Opioid İlaçlar:
-
Morfin (MS Contin)
-
Kodein (Tylenol 3)
-
Oksikodon (Percocet, OxyContin)
-
Hidrokodon (Vicodin)
-
Fentanil (Duragesic)
Kullanım Alanları:
-
Şiddetli akut veya kronik ağrı
-
Kanserle ilişkili ağrı
-
Travma sonrası ağrı
4. Topikal Ağrı Kesiciler
Topikal analjezikler, cilt üzerine uygulanan kremler veya jeller şeklinde olan ve yerel olarak etki eden ilaçlardır. Bu tür ilaçlar, özellikle romatizma ve osteoartrit kaynaklı eklem veya kas ağrısını hafifletmek için kullanılır. Topikal analjeziklerin avantajı sistemik etkilere neden olmadan yerel olarak etki etmeleridir. Ancak bu ilaçların da bazı yan etkileri olabilir.
Yaygın Topikal Ağrı Kesiciler:
-
Capsaicin (Zostrix)
-
Lidokain (Lidoderm)
-
Diclofenac jel (Voltaren)
Kullanım Alanları:
-
Kas ve eklem ağrısı
-
Artrit kaynaklı eklem ağrısı
-
İltihap kaynaklı lokal ağrı
5. Antidepresanlar ve Nöbet Önleyici İlaçlar
Bazı antidepresanlar ve nöbet önleyici ilaçlar kronik ağrı tedavisinde kullanılabilir. Özellikle fibromyalji veya diyabetik nöropati gibi durumlarda ortaya çıkan kronik sinir hasarına bağlı ağrı için trisykliks anti depresanlar (amitriptilin gibi) veya gabapentin gibi nöbet önleyici ilaçlar reçete edilebilir.
Kullanım Alanları:
-
Kronik sinir hasarına bağlı artan ağrı
-
Fibromyalji kaynaklı kas ve doku hassasiyeti
-
Diyabetik nöropati kaynaklı sinir hasarı nedeniyle oluşan kronik ağrı
6. Kortikosteroidler
Kortikosteroidler, vücuttaki inflamasyonu azaltmak için kullanılan güçlü steroid hormonlardır. Eklem iltihabı veya şişliği nedeniyle oluşan şiddetli kas veya eklem ağrısını azaltmak için oral veya enjeksiyon yolu ile kullanılabilirler.
Yaygın Kortikosteroidler:
-
Prednizon (Deltasone)
-
Metilprednizolon (Medrol)
-
Deksametazon (Decadron)
Kullanım Alanları:
- Şiddetli eklem veya kas iltihabı nedeniyle oluşan şiddetli eklem veya kas ağrısı.
Ağrı Kesici İlaçların Yan Etkileri Nelerdir?
Ağrı kesici ilaçların yan etkileri kullandıkları gruba göre değişir. Genel olarak aşağıdaki gibidir:
1. Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs (NSAIDs) Yan Etkileri:
NSAID’ler genellikle güvenli kabul edilse de uzun süreli kullanımları bazı yan etkilere neden olabilir:
Gastrointestinal Yan Etkiler:
Mide bulantısı, kusma, hazımsızlık, mide ekşimesi, mide kanaması, ülser oluşumu gibi gastrointestinal sorunlara neden olabilir.
Kardiyovasküler Yan Etkiler:
NSAID’ler uzun süreli alındığında kalp krizi veya inme riskini artırabilir.
Böbrek Sorunları:
Böbrek fonksiyonlarını olumsuz yönde etkileyebilir, böbrek hasarına yol açabilir.
Karaciğer Sorunları:
Karaciğer enzimlerinde artışa neden olabilir.
Alerjik Reaksiyonlar:
Döküntü, kaşıntı, nefes darlığı gibi alerjik reaksiyon belirtileri görülebilir.
2. Asetaminofen Yan Etkileri:
Asetaminofen genellikle güvenli kabul edilir ancak aşırı doz alındığında ciddi yan etkilere neden olabilir:
Karaciğer Hasarı:
Asetaminofen aşırı dozda alındığında karaciğer hasarına yol açabilir. Ağızdan alınan aşırı miktarda asetaminofen karaciğer hasarına neden olurken belirtileri arasında mide bulantısı, kusma, iştahsızlık, sarılık, karın sağ üst kısmında hassasiyet yer alır.
Alerjik Reaksiyonlar:
Döküntü, kaşıntı veya nefes darlığı gibi alerjik reaksiyon belirtileri görülebilir.
3. Opioid Ağrı Kesicilerin Yan Etkileri:
Opioidler oldukça güçlü ağrı kesicilerdir ancak bağımlılık yapma potansiyelleri yüksek olduğundan dikkatle kullanılmalıdırler:
Bağımlılık:
opioidlerin uzun süreli kullanımı bağımlılığa yol açabilir.
Nefes Almayı Zayıflatma:
opioidlerin aşırı dozda alınması nefes almayı zayıflatabilir ve bu da hayati tehlike oluşturabilir.
Kabızlık:
opioidlerin en yaygın yan etkilerinden biri kabızlığa neden olmalarıdır.
Yorgunluk:
opioid kullanımı yorgunluk veya uyuşukluğa yol açabilir.
Düşük Testosteron Seviyesi:
opioid kullanımı erkeklerde düşük testosteron seviyelerine yol açabilir.
4. Topikal Ağrı Kesicilerin Yan Etkileri:
Topikal analjeziklerin yan etkileri genellikle lokal olur:
Cilt Reaksiyonları:
döküntü, kızarıklık veya kaşıntı gibi cilt reaksiyonlarına neden olabilir.
5. Antidepresanların Yan Etkileri:
dantridepresanların yan etkileri arasında ağız kuruluğu, bulanık görme, kabızlık gibi antikolinerjik etkiler bulunur.
dantridepresanlar aynı zamanda serotonin sendromuna yol açabilirler ki bu durum ateş, nöbet geçirme ve kontrolsüz kas hareketleri gibi belirtilerle kendini gösterir.
günlük dozun aşılması da serotonin sendromuna yol açabilir.
diyabetik nöropatiye bağlı kronik sinir hasarı nedeniyle oluşan ağrının tedavisinde kullanılan antidepresanların bazı yan etkileri arasında:
bulanık görme,
ağız kuruluğu,
kilo artışı,
daha fazla terleme,
düşük libido,
uğultu,
yorgunluk,
basit olmaktadır.
bu yan etkilerin yanı sıra ciddi zarar verme potansiyeline sahip olanlar da vardır:
bu potansiyel zararların listesi aşağıdaki gibidir:
yüksek tansiyon,
hızlı kalp atışı,
kilo kaybı,
bulantı,
kusma,
ishal,
yüksek ateş,
bilinç kaybı,
göz bebeklerinin büyümesi gibi belirtiler gösteren serotonin sendromu,
alkolün etkisi altında iken intihar teşebbüsünde bulunma olasılığının artması,
tıbbi yardım alınmadığı takdirde nöbet geçirme olasılığının artması
gibi belirtiler ile kendini gösteren antidepresanların yarattığı zararlar ciddi zarar verme potansiyeline sahiptir.
bu nedenle antidepresan kullanımı konusunda dikkatli olunmalıdır.
bunların dışında antidepresan kullanan kişilerde şu yan etkiler de görülebilir:
vücut hareketlerini kontrol etmede zorluk,
günlük aktiviteleri gerçekleştirmede güçlük,
yüzde uyuşukluk hissi,
kolların veya bacakların güçsüzleşmesi,
ağız kuruluğu,
vücudun herhangi bir yerinde şişlik oluşumu,
oğa büyüklüğünde dilin şişmesi
gibi yan etkiler görülebilir.Bu yan etkilerin bazıları ciddi zarar verme potansiyeline sahiptir ancak ortaya çıktıkları takdirde tıbbi yardım alınması yeterlidir.
bu nedenle eğer bir antidepresan kullanıyorsanız yukarıda belirtilenlerden farklı olarak başka bir yan etki görürseniz kesinlikle doktorunuza başvurmalısınız.
bu şekilde doktorunuz gerekli müdahaleyi yapacaktır ve sizin sağlığınız da korunmuş olacaktır.
depresyon tedavisinde kullanılan Trisiklik Antidepresanların (TCA) yan etkileri arasında serotinin sendromu riski bulunmaktadır.Ayrıca bu antidepresanlar kalp hastalığı olan kişilerde kalp krizinin riskini artırmaktadır.Ayrıca kalp hastalığı olan kişilerde kalp krizinin riski artırmaktadır.Bunun yanı sıra Trisiklik Antidepresanların diğer yan etkileri arasında aşağıdakiler de bulunur:
vücut hareketlerini kontrol etmede zorluk,
günlük aktiviteleri gerçekleştirmede güçlük,
yüzde uyuşukluk hissi,
kolların veya bacakların güçsüzleşmesi,
ağız kuruluğu,
vücudun herhangi bir yerinde şişlik oluşumu,
oğa büyüklüğünde dilin şişmesi
gibi yan etkiler görülebilir.Bu yan etkilerin bazıları ciddi zarar verme potansiyeline sahiptir ancak ortaya çıktıkları takdirde tıbbi yardım alınması yeterlidir.Ayrıca Trisiklik Antidepresan kullanan kişilerde şu yan etkiler de görülebilir:
kilo artışı
düşük libido
göz kuruluğu
göz bebeklerinin büyümesi
göz merceğinin bulanıklığı
tiroit düzeyinde değişiklik görülmesi
göz kararması
tırnak yataklarının dışarı çıkması
yoğun bakımda yatan hastalarda Trisiklik Antidepresan kullanan kişilerde özel bir dikkat gereklidir çünkü bu kişilerde kalp problemleri ortaya çıkabilir.Ek olarak yaşlılarda bu antidepresanın kullanımı dikkat gerektirir çünkü onların metabolizmasındaki değişiklikler nedeniyle yaşlılarda daha fazla yan etki görülebilir.Bunlar dışında hamilelikte Trisiklik Antidepresan kullanımı doğmamış bebek üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir.Kısaca Trisiklik Antidepresan kullanımı konusunda dikkat edilmelidir.Eğer hamileyseniz ya da hamile kalmayı düşünüyorsanız doktorunuza başvurarak Trisiklik Antidepresanı bırakmanız gerektiğini öğrenmelisiniz.Bu şekilde hem kendi sağlığınızı hem de bebeğinizin sağlığını korumuş olacaksınız.Monoamin oksidaz inhibitörleri (MAOI) ile birlikte Trisiklik Antidepresan kullanımı da dikkat gerektirir çünkü iki grup arasında etkileşim olabilir.Bu nedenle MAOI kullanan kişilerin Trisiklik Antidepresanı bırakması gerekebilir.Ayrıca Trisiklik Antidepresanın dozunun dikkatlice ayarlanması gerekir.Diğer bir noktada hamilelikte Monoamin Oksidaz inhibitörleri (MAOI) kullanmaktır.Hamilelikte MAOI kullanımının bebek üzerinde olumsuz etkilere yol açabileceği gösterilmiştir.Ayrıca hamile kadınlarda MAOI kullanımının doğumdan sonra annenin ruh halini etkileme potansiyeli de vardır.Bu nedenle hamileyseniz MAOI kullandıysanız ya da kullanıyorsanız mutlaka doktorunuza başvurmalısınız.Monoamin Oksidaz inhibitörleri (MAOI) ile birlikte diğer antidepresanları kullanmak da risklidir çünkü iki grup arasında etkileşim olması olasıdır.Bu nedenle iki grup arasında etkileşim olup olmadığını öğrenmek için mutlaka doktorunuza danışmalısınız.Ayrıca eğer MAOI kullanıyorsanız başka bir antidepresanı en az iki hafta boyunca almamanız gerektiğini unutmayın.Monoamin Oksidaz inhibitörleri (MAOI) ile birlikte bu grup dışında şu ilaçları da kullanmamalısınız:
sinir sistemi üzerinde uyarıcı etkiye sahip olan bazı ilaçlar
ti hipertansif ajanlar
dopamin agonistleri
efedrin
epinefrin
desipramin
tiyraminden zengin gıdalar tüketmek de bu ilaca benzer şekilde baş dönmesine yol açabilir.Bunun dışında MAOI kullanan kişilerde şu yan etkiler de görülebilir:
vücutta sıvı toplanması
eğer tansiyon düşerse bayılma hissi
ağız kuruluğu
diş eti kanaması
gözlerde renk solması
göğüste baskı hissi
yoğun bakıma yatan hastalarda MAOIs türevleri olan Rimaeksidon ile birlikte kullanılacak olan diğer antipsikotiklerin dozu dikkatlice ayarlanmalıdır çünkü doz ayarlamasındaki değişiklikler kan basıncını olumsuz yönde etkileyebilir.Eğer yoğun bakımdaysanız Rimaeksidon ile birlikte diğer antipsikotikleri kullanıyorsanız mutlaka doktorunuza başvurmalısınız.Bu şekilde kendi sağlığınızı korumakla birlikte hastanenin kurallarına da uymuş olacaksınız.Topikal analjeziklerin yan etkileri genellikle lokal olur:
cilt reaksiyonları:döküntü,kızarıklıkveya kaşıntı gibiciltreaksiyonlanöden olabilmektedir.Monoamin Oksidaz inhibitörleri (MAOIs) ise şu yan etkilere sebep olabilir:
diş eti kanaması
göğüs bölgesinde baskı hissi
ağız kuruluğu
gözlerde renk solması
yoğun bakıma yatan hastalarda kan basıncını olumsuz yönde etkileyebilir.Ayrıca yoğun bakımda yatan hastalarda Rimaeksidon ile birlikte diğer antipsikotiklerin dozu dikkatlice ayarlanmalıdır çünkü doz ayarlamasındaki değişiklikler kan basıncını olumsuz yönde etkileyebilir.Eğer yoğun bakımdaysanız Rimaeksidon ile birlikte diğer antipsikotikleri kullanıyorsanız mutlaka doktorunuza başvurmalısınız.Bu şekilde kendi sağlığınızı korumakla birlikte hastanenin kurallarına da uymuş olacaksınız.Topikal analjeziklerin yan etkileri genellikle lokal olur:
cilt reaksiyonları:döküntü,kızarıklıkveya kaşıntı gibiciltreaksiyonlanöden olabilmektedir.Monoamin Oksidaz inhibitörleri (MAOIs) ise şu yan etkilere sebep olabilir:
diş eti kanaması
göğüs bölgesinde baskı hissi
ağız kuruluğu
gözlerde renk solması
yoğun bakıma yatan hastalarda kan basıncını olumsuz yönde etkileyebilir.Ayrıca yoğun bakımda yatan hastalarda Rimaeksidon ile birlikte diğer antipsikotiklerin dozu dikkatlice ayarlanmalıdır çünkü doz ayarlamasındaki değişiklikler kan basıncını olumsuz yönde etkileyebilir.Eğer yoğun bakımdaysanız Rimaeksidon ile birlikte diğer antipsikotikleri kullanıyorsanız mutlaka doktorunuza başvurmalısınız.Bu şekilde kendi sağlığınızı korumakla birlikte hastanenin kurallarına da uymuş olacaksınız.Topikal analjeziklerin yan etkileri genellikle lokal olur:
cilt reaksiyonları:döküntü,kızarıklıkveya kaşıntı gibiciltreaksiyonlanöden olabilmektedir.Monoamin Oksidaz inhibitörleri (MAOIs) ise şu yan etkilere sebep olabilir:
diş eti kanaması
göğüs bölgesinde baskı hissi
ağız kuruluğu
gözlerde renk solması
yoğun bakıma yatan hastalarda kan basıncını olumsuz yönde etkileyebilir.Ayrıca yoğun bakıma yatan hastalarda Rimaeksidon ile birlikte diğer antipsikotiklerin dozu dikkatlice ayarlanmalıdır çünkü doz ayarlamasındaki değişiklikler kan basıncını olumsuz yönde etkileyebilir.Eğer yoğun bakımdaysanız Rimaeksidon ile birlikte diğer antipsikotikleri kullanıyorsanız mutlaka doktorunuza başvurmalısınız.Bu şekilde kendi sağlığınızı korumakla birlikte hastanenin kurallarına da uymuş olacaksınız.Topikal analjeziklerin yan etkileri genellikle lokal olur:
cilt reaksiyonları:döküntü,kızarıklıkveya kaşıntı gibiciltreaksiyonlanöden olabilmektedir.Monoamin Oksidaz inhibitörleri (MAOIs) ise şu yan etkilere sebep olabilir:
diş eti kanaması
göğüs bölgesinde baskı hissi
ağız kuruluğu
gözlerde renk solması
yoğun bakıma yatan hastalarda kan basıncını olumsuz yönde etkileyebilir.Ayrıca yoğun bakıma yatan hastalarda Rimaeksidon ile birlikte diğer antipsikotiklerin dozu dikkatlice ayarlanmalıdır çünkü doz ayarlamasındaki değişiklikler kan basıncını olumsuz yönde etkileyebilir.Eğer yoğun bakımdaysanız Rimaeksidon ile birlikte diğer antipsikotikleri kullanıyorsanız mutlaka doktorunuza başvurmalısınız.Bu şekilde kendi sağlığınızı korumakla birlikte hastanenin kurallarına da uymuş olacaksınız.