Aksiyel Spinal Artrit (Bekterev) Nedir?
Aksiyel spinal artrit (bekterev hastalığı), omurganın iltihaplanması ile karakterize, ağrıya ve sertliğe yol açan kronik bir romatizmal hastalıktır. Genellikle genç erişkinleri etkiler ve yaşam boyu devam edebilir. Aksiyel spinal artritte omurganın birlikte hareket eden kemiklerini etkileyen iltihaplanma (spondiloartropati) görülür. Bu iltihaplanma zamanla omurganın doğal hareketini kısıtlayacak şekilde eğilmesine neden olur.
Hastalığın ilerlemesiyle birlikte kalça ve omuz gibi vücudun diğer bölümlerini etkileyebilir. Aksiyel spinal artrit hastalarının yaklaşık yarısında sedef hastalığı adı verilen cilt hastalığı görülür. Sedef hastalığı olan kişilerde de aksiyel spinal artrite rastlanabilir. Aksiyel spinal artrit hastalarının yaklaşık beşte birinde iltihaplı bağırsak hastalıklarından biri olan Crohn hastalığı görülür. Crohn hastalığı olan kişilerde de aksiyel spinal artrite rastlanabilir.
Aksiyel Spinal Artritin Belirtileri Nelerdir?
Aksiyel spinal artrit belirtileri arasında en yaygın görüleni bel ağrısıdır. Genellikle sabahları uyanıldığında kendini belli eder ve uzun süreli oturma ya da yatma sonrası yeniden ortaya çıkabilir. Bel ağrısı genellikle hareketle azalır fakat çoğu zaman tekrarlayıcıdır.
Aksiyel spinal artritte bel ağrısına ek olarak görülen belirtiler şunlardır:
-
Sırt ağrısı: Özellikle göğüs bölgesinde oluşan ağrılardır.
-
Sertlik: Sabahları veya uzun süre hareketsiz kalındığında belin ve sırtın sertleşmesidir.
-
Yorgunluk: Vücudun kendini sürekli yorgun hissetmesidir.
-
Daha az esneklik: Özellikle omurgada hareket aralığının azalmasıdır.
-
Ağrılı ve şişmiş eklemler: Genellikle kalça ve dizlerde oluşan ağrılı şişliktir.
-
Tendon iltihabı: Tendon adı verilen kasları kemiğe bağlayan dokuların iltihaplanmasıdır.
-
Göz iltihabı: Gözün beyaz kısmında veya göz kapağında iltihaplanmadır. Gözler kırmızılaşır ve sulanır.
-
Hareket kısıtlılığı: Belin ileri doğru bükülmesini engellemesi gibi hareketlerde kısıtlamadır.
-
Cilt lezyonları: Deride pullu kırmızı döküntüler çıkmasıdır.
-
Bacaklarda ağrı veya uyuşma: Bacaklara giden sinirlere baskı yapılması sonucu oluşan belirtidir.
Aksiyel Spinal Artritte Görülen Eklemler
Aksiyel spinal artritte en çok etkilenen eklemler şunlardır:
-
Kalçalar
-
Dizler
-
Omuzlar
-
Ayak bilekleri
-
El parmakları
-
Ayak parmakları
-
Gövde ile ilgili omurga eklemleri
-
Sakroiliyak eklemler yani pelvis ile omurga arasındaki eklemler
Aksiyel Spinal Artritin Nedenleri Nelerdir?
Aksiyel spinal artritin kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak bağışıklık sisteminin normalden fazla çalışarak vücudun kendi dokularına saldırmasına neden olan genetik faktörlerin aksiyel spinal artriti tetiklediği düşünülmektedir. Aile üyelerinde aksiyel spinal artrit bulunan kişilerin hastalığa yakalanma riski daha fazladır.
Aksiyel spinal artritin %90’ında görülen HLA-B27 geninin de hastalığın oluşumunda etkili olduğu düşünülmektedir. HLA-B27 geni, bağışıklık sisteminin enfeksiyonlarla savaşmasına yardımcı olan bir proteini kodlamaktadır. Ancak bu genin varlığı aksiyel spinal artrite sebep olmamaktadır. HLA-B27’ye sahip kişilerin yalnızca %5-10’unda aksiyel spinal artrite rastlanmaktadır.
Aksiyel Spinal Artrit Tanısı Nasıl Konur?
Aksiyel spinal artrit tanısı için önce fiziki muayene yapılır ve belirtiler sorgulanır. Ardından tanı koymak için çeşitli testler uygulanır:
-
Kan Testleri: Kan testleri ile HLA-B27 geninin varlığı kontrol edilir. Ayrıca kan testleri ile vücutta iltihap olup olmadığını gösteren CRP (C-Reaktif Protein) ve ESR (Eritrosit Sedimentasyon Oranı) değerlerine de bakılır.
-
Görüntüleme Testleri: Hastalığın tanısı için görüntüleme testleri yapılması gerekmektedir. Bu testlerden en yaygın olanı röntgendir. Röntgen ile sakroiliak eklemlerde sertleşme olup olmadığı kontrol edilir. BT (Bilgisayarlı Tomografi) ve MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme) gibi görüntüleme testleri de sakroiliak eklemlerde ve omurgada iltihap olup olmadığını kontrol etmek için kullanılır.
-
Ultrason: Ultrason ile vücudun iç yapıları görüntülenerek sakroiliak eklem bölgesindeki iltihap kontrol edilir.
-
Ekokardiyografi: Kalp ultrasonu olarak da bilinen ekokardiyografide kalp kapakları kontrol edilir.
-
Deri Muayenesi: Ciltte sedef hastalığının belirtileri olup olmadığı kontrol edilir.
-
Dışkı Testi: Dışkıda kan olup olmadığına bakılarak iltihaplı bağırsak hastalığı olup olmadığı kontrol edilir.
Aksiyel Spinal Artritin Tedavisi Nasıl Yapılır?
Aksiyel spinal artritin kesin bir tedavisi yoktur ancak belirtilerinin hafifletilmesi için çeşitli tedavi yöntemleri uygulanabilir. Tedavi yöntemleri:
-
İlaçlar: Enflamasyonu azaltmaya yardımcı olan nonsteroid antienflamatuar ilaçlar (NSAID) aksiyel spinal artritte yaygın olarak kullanılır. Hastalığın ilerlemesini yavaşlatan biyolojik ilaçlar da kullanılabilir. Bunlar TNF inhibitörleri ve IL-17 inhibitörleridir. Ağrı kesici ilaçlar da kullanılarak bel ağrısı hafifletilebilir.
-
Fizik Tedavi: Egzersizler ile kaslar güçlendirilerek esneklik artırılır. Fizik tedavi ile duruş bozukluğu önlenebilir.
-
Cerrahi: İleri vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi müdahale ile hasar gören eklem onarılabilir veya çıkarılabilir.
-
Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Düzenli egzersiz yapmak, sigara içmemek, sağlıklı beslenmek, stres yönetimi yapmak aksiyel spinal artritte belirtilerin hafifletilmesine yardımcı olabilir.
Aksiyel Spinal Artritin Komplikasyonları Nelerdir?
Aksiyel spinal artritte hastalığın ilerlemesi sonucu omurga kemiği eğriliği, osteoporoz veya vertebra kırıkları görülebilir. Hastalarda ayrıca kalp, akciğer ve böbrek sorunları da gelişebilir. Akciğer sorunları akciğerin alt kısmında oluşan fibrozis yani akciğer dokusunun sertleşmesidir. Ayrıca bazı hastalarda görme bozukluklarına yol açan göz iltihabı da meydana gelebilir.
Aksiyel Spinal Artriti Önlemek Mümkün Mü?
Aksiyel spinal artritin kesin nedeni bilinmediği için önlenmesi de mümkün değildir ancak bazı yaşam tarzı değişiklikleri belirtilerin daha az hissedilmesine yardımcı olabilir. Düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, sigara içmemek, stresi yönetmek aksiyel spinal artritte belirtilerin azaltılmasına yardımcı olabilir.