Alerji testi, alerjilerin nedenlerini belirlemek ve kişinin hangi maddelere karşı alerjisi olduğunu öğrenmek için yapılan bir testtir. Bu testlerin en yaygın olanları deriye alerjenlerin temas ettirilerek alerjik reaksiyon olup olmadığının kontrol edildiği deri prick (çentik) testi ve kan testi yöntemidir. Bu testlerin sonucunda alerjiye neden olan maddelerin tespit edilmesiyle birlikte bu maddelerden uzak durulması, tedavi ve korunma yöntemlerinin belirlenmesi sağlanır. Alerji testinin önemini daha iyi anlayabilmek için öncelikle alerjinin ne olduğu hakkında bilgi sahibi olmak gerekir.
Alerji Nedir?
Vücudun bağışıklık sisteminin normalde zararlı olmayan bir maddeye karşı aşırı tepki vermesi durumuna alerji denir. Alerjik reaksiyonlar hafif semptomlardan hayatı tehdit eden durumlara kadar değişebilir. Alerjik reaksiyonlara en yaygın sebep olan maddelere alerjen denir ve bu maddeler; besinler, polen, ev tozu, bazı kumaş türleri, böcek sokmaları, ilaçlar ve lateks gibi maddelerdir. Alerjenler vücuda solunum, temas veya ağız yoluyla girebilir.
Alerji Belirtileri Nelerdir?
Alerji belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve alerjinin türüne göre de farklılık gösterir. En yaygın görülen alerji belirtileri şunlardır:
-
Kaşıntı
-
Ciltte döküntü veya kurdeşen
-
Burun akıntısı veya tıkanıklığı
-
Gözlerde sulanma veya kızarıklık
-
Öksürük veya nefes darlığı gibi solunum problemleri
-
Karın ağrısı veya ishal gibi sindirim sorunları
-
Baş dönmesi veya bayılma
-
Yüzde, dudaklarda veya dilde şişlik
Hayatı tehdit eden ani alerjik reaksiyonlar anaflaksi olarak adlandırılır. Anaflaksi durumunda acil müdahale gerekir ve belirtileri şunlardır:
-
Nefes almada zorluk
-
Boğazda şişme hissi
-
Kalp atışında hızlanma
-
Şiddetli baş dönmesi veya bayılma
-
Mide bulantısı veya kusma
-
Deride yaygın döküntüler veya kurdeşen
Alerji Testi Nedir?
Alerji testi; kişinin alerjik reaksiyon göstermesine neden olan etkenleri belirlemek için yapılan testlerdir. Testlerin sonuçları doğrultusunda alerjisi olan kişinin bu maddelerden ne şekilde uzak durması gerektiği, tedavi yöntemlerinin neler olabileceği tespit edilir.
Alerji Testi Ne Zaman Yapılır?
Genellikle burun akıntısı, hapşırma, gözlerde sulanma, öksürük, nefes darlığı, ciltte kaşıntılı döküntüler ve karın ağrısı gibi alerjiye işaret eden semptomların ortaya çıkması ile birlikte alerji testi yapılması gerekir. Bu testlerin yapılmasının sebebi semptomların sebebini bulmak ve tedavi planlamaktır.
Alerji Testi Çeşitleri Nelerdir?
Alerji testleri; deri prick testi, deri yama testi, deri intradermal testi, serum alerji testi (kan testi), solunum fonksiyon testleri, provokasyon testleri (ağızdan, burundan ve gözden) olarak farklı şekillerde uygulanabilir. En yaygın kullanılan test yöntemi deri prick testidir.
Deri Prick Testi (Çentik Testi)
Deri prick testi; kişinin ön koluna veya sırtına çeşitli alerjenlerin damlatılması ve ardından bu bölgelerin çentiklenerek alerjenlerin derinin içine girmesinin sağlanmasıdır. Çentiklenen bölgelerde kaşıntı ve şişlik oluşursa bu belirtilerin olduğu bölgedeki alerjene karşı vücudun bağışıklık sisteminin tepki verdiği anlamına gelir.
Deri Yama Testi (Yama Testi)
Deri yama testinde; alerjen maddeler içeren plastik yamalar cildin üzerine yapıştırılır ve 48 saat kadar ciltte kalır. Yamaların altında kırmızı bir kabartı oluşması deri yama testinin pozitif olduğunu gösterir.
Serum Alerji Testi (Kan Testi)
Serum alerji testinde; koldan alınan kan örneği ile kişinin vücudunun alerjenlere karşı ne kadar antikor ürettiği ölçülür. Kan testinin en yaygın olanı spesifik IgE testidir. Serum alerji testi deri prick testine göre daha güvenli olsa da daha az doğru sonuç verme ihtimali vardır.
Provokasyon Testleri
Provokasyon testlerinde; bireyin alerjenle karşılaşmadan vücudunun o maddeye tepkisini ölçmek için belli bir miktarda maddenin ağızdan, burundan veya gözden alınmasıdır. Bu test türü genellikle diğer testlerden net bir sonuç elde edilemediğinde uygulanır.
Solunum Fonksiyon Testleri (SFT)
Solunum fonksiyon testleri; alerjik astım teşhisi koymak ve astımın şiddetini belirlemek için yapılan testlerdir. Bu testlerle birlikte bireyin akciğer kapasitesi ölçülür ve hava akımındaki kısıtlamanın ne kadar olduğu anlaşılır.
Alerji Testinde Kullanılan Alerjenler Nelerdir?
Deri prick testinde kullanılan alerjenler çeşitli polen türleri, ev tozu akarları, küf mantarları, hayvan tüyü ve salgıları gibi solunuma bağlı alerjenlerin yanı sıra lateks, bazı gıda maddeleri (kuruyemişler, süt), böcek sokmaları, ilaçlar gibi temas veya tüketim ile tetiklenen alerjenlerden oluşur.
Alerji Testi Nasıl Yapılır?
Alerji testi yapılacak birey öncelikle alerjik reaksiyon gösterdiği düşünülen maddelere karşı bir hassasiyet olup olmadığının anlaşılması için muayene edilir. Muayene sonrasında deri prick testi yapılmasına karar verilirse kişi sırt üstü yatar pozisyona getirilir. Öncelikle cildin üst katmanını etkileyen bir sıyrık oluşturulur. Bu işlem deriyi çentikleme adı verilen küçük yaralar açma şeklindedir. Çentikleme işlemi gerçekleştikten sonra cildin üzerine damlatılan sıvılar çentiklenen bölgelere sürülür. Bu işlemlerin ardından 15 dakika beklenir ve bu süre zarfında kaşınma hissedilmesi normaldir. Sürenin sonunda kaşınmanın olduğu bölgelere bakılarak şişlik oluşmuşsa o maddeye karşı alerjik reaksiyon olduğu anlaşılır.
Alerji Testi Acıtır mı?
Alerji testi olan deri prick testi acılıkla eş değer bir ağrı hissedilmesine sebep olur ancak bu ağrı kısa süreli olur. Kimi bireylerde çentikleme bölgesinde hafif bir kaşınma hissedilirken bazılarında da bu his daha yoğun olabilir. Çentikleme işlemi sonrasında herhangi bir ağrı hissedilmez ancak kaşınma hissedilmesi normaldir.
Alerji Testi Sonucu Ne Zaman Belli Olur?
Alerji testi sonucu 15 dakika içerisinde belli olur. Bu süre zarfında kaşınma hissedilmesi normaldir ancak kaşınmanın yoğun olması sonucu pozitif olarak değerlendirmek için yeterli olmayabilir. Şişen bölgeler değerlendirilerek kesin sonuç 15 dakika sonunda ortaya çıkar.
Alerji Testi Sonuçları Nasıl Değerlendirilir?
Deri prick testi sonuçları değerlendirilirken şişen bölgelerin çapları milimetre olarak ölçülür. Elde edilen ölçümlerin karşılığı olan değerlerin yer aldığı tabloya göre sonuç değerlendirmesi yapılır. Çentiklenen alanlarda 1 mm şişkinlik ölçülmesi negatif değer kabul edilirken 3 mm ve üzeri şişlik ölçümü pozitif değer kabul edilir.
Alerji Testinde Dikkat Edilmesi Gerekenler Nedir?
Alerji testi öncesinde dikkat edilmesi gereken bazı hususlar bulunur:
-
Kan sulandırıcı ilaçlar (aspirin, ibuprofen gibi) kullanılmamalıdır.
-
Histamin içeren ilaçlar kullanılmamalıdır.
-
Test yapılmadan önce doktor tarafından verilen direktiflere uyulmalıdır.
-
Test öncesindeki gün bol su içilmeli ve iyi uyunmalıdır.
-
Test günü kahvaltı yapılmamalıdır.
Alerji Testi Sonrası Süreç Nasıl Olur?
Alerji testi sonrası süreç oldukça basittir. Test sonrası çentiklenen bölgelere pansuman yapılmasına gerek yoktur ve aynı gün duş alınabilir. Ancak yoğun kaşıntı hissedilirse doktor tavsiyesi olmadan kaşınmamak gerekir. Alkol ve sigara kullanımına devam edilebilir ancak sürekli kullanılıyorsa bu kullanımlar azaltılmalıdır.
Alerji Testinin Yan Etkileri Var Mıdır?
Alerji testinin yan etkileri oldukça nadirdir ancak oluşabilecek yan etkiler de genellikle hafif düzeydedir. Yan etkiler arasında şunlar bulunur:
-
Kaşıntı veya hafif rahatsızlık hissi
-
Şişen bölgelerde kızarıklık oluşumu
-
Hafif baş dönmesi veya mide bulantısı gibi genel rahatsızlıklar
Nadir durumlarda anaflaktik şoka sebep olabilen ciddi yan etkileri de olabilir ancak bu durum genellikle kan testlerinde görülür. Kan testinde herhangi bir yan etki görüldüğünde kişinin hemen acil servise kaldırılması gerekir.