Ateroskleroz (Arter Sertleşmesi), kolesterol ve diğer maddelerin damar duvarında birikmesiyle arterlerin sertleşip daralması sonucu kan akışının azalmasıdır. Göğüs ağrısı, nefes darlığı ve yorgunluk gibi belirtiler görülebilir. Aterosklerozu önlemek için sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve sigaradan uzak durmak önemlidir.
Ateroskleroz (Arter Sertleşmesi) Nedir?
Ateroskleroz, arterlerin duvarlarına yağ ve kolesterol birikmesi sonucu arterlerin sertleşip daralmasıdır. Bu süreç, kalp ve diğer organlara oksijenli kan taşıyan atardamarların işlevini bozarak kan akışını azaltır. Ateroskleroz, kalp damar hastalıklarının en yaygın sebebidir.
Ateroskleroz, özellikle 50 yaş üstü kişilerde yaygındır. Erken evrelerde belirti göstermese de, ilerledikçe göğüs ağrısı, nefes darlığı ve yorgunluk gibi belirtilere yol açar. Bu belirtiler kalp krizinin veya inmenin habercisi olabilir.
Aterosklerozun tedavisi, hastalığın seyrine bağlı olarak değişir. Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi veya cerrahi müdahalelerle aterosklerozun etkileri azaltılabilir. Ancak, hastalığın ilerlemesini durdurmak veya geri çevirmek için tedaviye erken başlamak önemlidir.
Ateroskleroz (Arter Sertleşmesi) Belirtileri Nelerdir?
Aterosklerozun belirtileri genellikle hastalık ilerledikçe ortaya çıkar. Erken dönemlerde belirti olmayabilirken, ilerleyen aşamalarda göğüs ağrısı, nefes darlığı ve yorgunluk gibi belirtiler görülebilir. Ayrıca ciltte kan akışının azalmasına bağlı olarak solukluk veya morarma da oluşabilir.
Ateroskleroz ilerlediğinde ve ciddi bir kan akışı azalması yaşandığında şu belirtiler ortaya çıkabilir:
-
Göğüs Ağrısı: Kalp kaslarına yeterince oksijen gitmemesi sonucu oluşan angina pektoris (göğüs ağrısı) görülebilir.
-
Nefes Darlığı: Kalbin fonksiyonlarının bozulması nedeniyle nefes darlığı yaşanabilir.
-
Bacaklarda Ağrı: Bacaklara giden atardamarların daralması sonucu bacaklarda ağrı veya kramplar oluşabilir.
-
Yorgunluk: Kalp kaslarının yeterince oksijen alamaması nedeniyle yorgunluk hissi artabilir.
-
Kalp Krizi veya İnme Belirtileri: Aterosklerozun en ciddi komplikasyonları olan kalp krizi veya inme belirtileri (şiddetli göğüs ağrısı, kol veya bacakta güçsüzlük, konuşma bozukluğu) görülebilir.
Ateroskleroz (Arter Sertleşmesi) Tanısı Nasıl Konur?
Aterosklerozun tanısı, hastanın tıbbi geçmişi, fiziksel muayenesi ve çeşitli görüntüleme yöntemleri ile konulabilir. İlk olarak doktor hastanın semptomlarını ve tıbbi geçmişini değerlendirir. Fiziksel muayene sırasında nabız kontrol edilir ve damar sertleşmesine işaret eden kalp sesleri dinlenir.
Kan testleri ile kan lipid düzeyleri ölçülerek kolesterol yüksekliği olup olmadığı kontrol edilir. Ayrıca şeker hastlığı ve iltihaplanma varlığı araştırılır. Görüntüleme yöntemleri arasında damarların röntgeni olan anjiyografi, manyetik rezonans görüntüleme (MRG), bilgisayarlı tomografi (BT) ve ultrason yer alır. Bu yöntemlerle atardamardaki plak birikimi, damarın çapı ve akım hızı gibi veriler elde edilerek ateroskleroz varlığı araştırılır.
Ayrıca stres testi gibi elektrokardiyografi (EKG) yöntemleri ile kalbin fiziksel aktivite esnasındaki tepkisi incelenebilir. Bu sayede kalp krizi riski değerlendirilerek ateroskleroza bağlı kalp hasarı olup olmadığı araştırılır.
Tüm bu testler sonucunda aterosklez tanısı konulabilir. Ancak tanının kesinliği için bazen birden fazla test yapılması gerekebilir. Erken tanı ve tedavi, aterosklerozun ilerlemesini durdurmak veya geri çevirmek açısından önemlidir.
Ateroskleroz (Arter Sertleşmesi) Tedavisi Nasıl Yapılır?
Aterosklerozun tedavisi, hastalığın seyrine bağlı olarak değişir. Hastalığın erken aşamalarında sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri, ateroskleroza bağlı komplikasyonları önlemek için yeterli olabilir. Ancak hastalık ilerledikçe ilaç tedavisi veya cerrahi müdahale gerekebilir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Aterosklerozun tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri büyük önem taşır. Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz yapmak ve sigarayı bırakmak arterlerin sağlığını korumaya yardımcı olur. Özellikle düşük yağlı, düşük tuzlu ve yüksek lifli besinlerin tüketilmesi kan basıncını ve kolesterol seviyelerini dengeleyerek ateroskleroza iyi gelir.
İlaç Tedavisi
İlaç tedavisi, kolesterol seviyelerini düşürmek ve kan pıhtılaşmasını azaltmak için kullanılır. Statin grubu ilaçlar kolesterolü düşürürken, aspirin gibi antiplatelet ajanlar damar sertleşmesine bağlı pıhtı riskini azaltır. Ayrıca hipertansiyonu kontrol altına almak için çeşitli ilaçlar reçete edilebilir.
Cerrahi Müdahale
Cerrahi müdahale, özellikle ilaç tedavisinin yetersiz kaldığı durumlarda başvurulan bir seçenektir. Anjiyoplasti adı verilen prosedürde daralmış bölgeye balon yerleştirilerek damar açılır ve stent yerleştirilerek açık kalması sağlanır. Bypass ameliyatında ise tıkanan bölgeye alternatif bir damar kullanılarak kan akışı sağlanır.
Ateroskleroz tedavisinde erken tanı ve müdahale büyük önem taşır. Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi ve cerrahi müdahalelerle hastalığın etkileri azaltılabilir. Ancak en önemli adım aterosklerozun gelişimini önlemek için risk faktörlerinin kontrol altına alınmasıdır.