Hukuk sisteminin karmaşık yapısı ve sürekli değişen yasaları nedeniyle herkes zaman zaman bir avukatın yardımına ihtiyaç duyabilir. Davanın niteliğine göre, avukat müvekkiline yalnızca bir dava açması veya bir davadan korunması konusunda değil, aynı zamanda yargılama sırasında da yardım edebilir. Avukatın görevi müvekkilinin menfaatini korumaktır. Ancak, müvekkilin işbirliği yapmaması durumunda avukatın bu görevi yerine getirmesi mümkün olmayacaktır. Bu nedenle, müvekkilin avukatı ile işbirliği yapması gerekir. Bu işbirliğinin sağlanabilmesi için müvekkilin kendi davasına ilişkin temel bilgilere sahip olması önemlidir. Bu yazıda, müvekkillerin kendi davaları hakkında bilmesi gereken temel bilgileri sunarak onların bilinçli kararlar vermesine yardımcı olmayı amaçlıyoruz.
1. Davanın Nitelik ve Unsurlarını Bilin
Davanın niteliği ve unsurları, her davada farklılık gösterir. Davanın niteliği, hukukun hangi alanına girdiğiyle ilgilidir; örneğin, bir boşanma davası aile hukukuna girerken, bir alacak davası icra hukukuna girer. Davanın unsurları ise davanın oluşabilmesi için gereken şartları ifade eder. Davanın unsurlarını bilmek, hem davanın nasıl ilerleyeceği hem de hangi mahkemede görüleceği gibi konularda müvekkili aydınlatır. Müvekkilin, açacağı veya açtıracağı bir davanın niteliğini ve unsurlarını bilmesi, hem kendi hakları hem de karşı tarafın hakları konusunda bilinçli kararlar vermesini sağlar.
2. Taraflar ve Yetkiyi Bilin
Her davada, dava konusu olayla ilgili olarak yetkili mahkeme bulunur. Yetki, mahkemenin hangi olaylarla ilgili olarak yargılama yapabileceğini belirler. Davanın tarafları arasında yetkisiz mahkemeye başvurulması durumunda, yetkisiz mahkemece verilen kararlar geçerli olmayacaktır. Bu nedenle, davanın taraflarının kimler olduğu ve hangi mahkemelerin yetkili olduğu konusunda bilgi sahibi olmak son derece önemlidir. Davanın tarafları; dava açan, yani davacı olan taraf ile aleyhine dava açılan, yani davalı olan taraftır. Davanın tarafları ile ilgili yapılan işlemler; yetki, ehliyet ve taraf teşkili ile ilgili işlemlerdir. Bu işlemlerin doğru yapılması, davanın sağlıklı bir şekilde ilerlemesi açısından kritik öneme sahiptir.
3. Davaya İtiraz Sürelerini Bilin
Her davada itiraz süreleri bulunmaktadır. İtiraz süreleri, karşı tarafın itirazının kabul edilmesi için gereken süreyi ifade eder. İtiraz süresi geçtikten sonra itirazda bulunulması durumunda, itiraz kabul edilmeyecektir. Bu nedenle, her davada itiraz sürelerinin bilinmesi ve bu süreler içinde itirazda bulunulması son derece önemlidir. İtiraz süreleri, her davada farklılık gösterebilir ve mahkemeler tarafından belirlenir. İtiraz süresinin ne kadar olduğu ve hangi tarihe kadar itirazda bulunulması gerektiği konusunda bilgi sahibi olmak, davanın seyrini etkileyebilir.
4. Dava Açma Harçlarını Bilin
Her davada, mahkemeye başvurmak için harç ödenmesi gerekmektedir. Harçlar, davanın türüne ve mahkemenin yetkisine göre değişiklik gösterebilir. Davanın harcının ne kadar olduğu ve harcın ne zaman ödenmesi gerektiği konusunda bilgi sahibi olmak, davanın maliyetini önceden tahmin etmeye yardımcı olur. Ayrıca, harçların zamanında ödenmesi, davanın sağlıklı bir şekilde ilerlemesi açısından kritik öneme sahiptir.
5. Delilleri Bilin
Her davada, iddiaların ispatı için deliller sunulması gerekmektedir. Deliller, iddiaların doğruluğunu kanıtlamak için kullanılan somut ve nesnel kanıtlardır. Her davada hangi delillerin kabul edileceği ve hangi delillerin ispat gücüne sahip olduğu konusunda bilgi sahibi olmak, davanın seyrini etkileyebilir. Delillerin türleri; tanık beyanları, belgeler, uzman raporları ve keşif gibi çeşitli şekillerde olabilir. Davanın seyrini etkileyen en önemli unsurlardan biri delillerdir; bu nedenle delillerin doğru seçilmesi ve sunulması son derece önemlidir.
6. Avukat Ücretlerini Bilin
Her davada avukatın ücreti, yapılan işleme ve harcamalara göre değişiklik gösterebilir. Avukat ücreti; saat ücreti, iş ücreti veya vekalet ücreti şeklinde olabilir. Her davada avukat ücreti hakkında önceden bilgi sahibi olmak, davanın maliyetini tahmin etmeye yardımcı olur. Ayrıca, avukat ücreti hakkında yazılı sözleşme yapılması, ileride çıkabilecek uyuşmazlıkların önüne geçebilir.
7. Hüküm ve Kararın Uygulanmasını Bilin
Her davada verilen hüküm ve kararların uygulanması son derece önemlidir. Hüküm; mahkemenin verdiği karar olup kesinleştiğinde icra edilir; karar ise icra makamlarınca uygulanan hükümdür. Her davada hükmün ne zaman kesinleşeceği ve kararın nasıl uygulanacağı konusunda bilgi sahibi olmak, davanın seyrini etkileyebilir. Ayrıca, hükmün icrası veya kararın uygulanması için gerekli adımların atılması, davanın sonuçlanması açısından kritik öneme sahiptir.
8. Sulh Olma İhtimalini Bilin
Her davada sulh; yani anlaşma olasılığı bulunur. Sulh; tarafların kendi aralarında anlaşıp dava konusu uyuşmazlığı çözmesi anlamına gelir. Her davada sulh olasılığının bulunması, tarafların anlaşma kültürünü benimsemesi açısından önemlidir. Sulh olasılığının değerlendirilmesi ve tarafların uzlaşmaya yönelik adımlar atması, davanın daha hızlı ve masrafsız bir şekilde sonuçlanmasına yardımcı olabilir.
9. Davayı Kapatma İhtimalini Bilin
Her davada, tarafların diledikleri zaman davayı kapatma veya feragat etme hakları bulunur. Davayı kapatma; açılan bir davayı geri çekmek anlamına gelirken, feragat etme; karşı tarafa karşı bir hakkından vazgeçmek anlamına gelir. Her davada feragat etme ve davayı kapatma olasılığının bulunması, taraflara esneklik sağlar. Tarafların kendi aralarında anlaşmaya varması veya başka bir nedenle davayı kapatma kararı alması, hukuki sürecin daha hızlı sonuçlanmasına yardımcı olabilir.
10. Yargıtay’ın İçtihatlarını Bilin
Yargıtay; Türkiye’de üst mahkeme olarak faaliyet gösterir ve verdiği kararlarla içtihat oluşturur. Her davada Yargıtay’ın ilgili içtihatlarına ulaşmak ve bunları incelemek son derece önemlidir. Yargıtay’ın içtihatlarına ulaşmak için Yargıtay’ın resmi web sitesinden veya hukuk dergilerinden faydalanılabilir. Yargıtay’ın içtihatlarına hakim olmak, benzer uyuşmazlıklarda daha önce verilen kararları anlamak ve hukuki çerçeveyi netleştirmek açısından kritik öneme sahiptir.
Bu on maddeyi bilmek ve anlamak, müvekkillerin kendi davalarına ilişkin daha bilinçli kararlar vermesine yardımcı olacaktır.