Döngüsel kusma sendromu, genellikle çocukluk çağında ortaya çıkan, ancak her yaştaki bireyi etkileyebilen bir hastalıktır. Bu sendrom, tekrarlayan yoğun kusma atakları ile karakterizedir ve bu ataklar saatlerce hatta günlerce sürebilir. Döngüsel kusma sendromu, migrene benzer belirtiler gösterebilir ve migrenli çocukların % 2 ile % 5’inde görülebilir. Bu sendromda görülen kusmalar genellikle tekrarlayıcıdır ve çoğu zaman ateş, ishal veya karın ağrısı gibi diğer semptomlarla birlikte görülür. Bu sendromun kesin nedeni bilinmemektedir ancak genetik faktörlerin etkili olabileceği düşünülmektedir. Ayrıca; stres, migren, bazı yiyecekler ve tetikleyici unsurlar da döngüsel kusma sendromunu tetikleyebilir. Tedavisi ise belirtileri hafifletmeye yöneliktir ve önleyici ilaçlar, antiemetikler ve hidrasyon sağlanması gibi yöntemlerle yönetilir.
Döngüsel Kusma Sendromu (CVS) Nedir?
Döngüsel kusma sendromu (CVS), sıklıkla çocukluk döneminde ortaya çıkan ve her yaştan bireyi etkileyebilen, tekrarlayan yoğun kusma atakları ile karakterize edilen bir hastalıktır. CVS’deki kusma atakları, saatlerce hatta günlerce sürebilir ve bu ataklar tekrarlayıcı bir şekilde meydana gelir. Döngüsel kusma sendromunun altında yatan kesin nedenler bilinmemektedir ancak genetik faktörlerin rol oynayabileceği düşünülmektedir. Migrenli çocukların %2 ile %5’inde CVS görülür.
Döngüsel Kusma Sendromunun Belirtileri Nelerdir?
Döngüsel kusma sendromunun en yaygın belirtisi şiddetli kusmadır. Bunun yanı sıra hastalarda şu belirtiler de görülebilir:
-
Ateş: Vücudun enfeksiyonla savaşmaya çalıştığı durumlarda görülen ateş, döngüsel kusma sendromunun belirtilerinden biridir.
-
İshal: Sindirim sisteminin hızlanması sonucu ortaya çıkan ishal, döngüsel kusma sendromu yaşayan kişilerde görülebilir.
-
Karın Ağrısı: Karın bölgesinde hissedilen rahatsızlık veya ağrı, döngüsel kusma sendromunun belirtilerinden biridir.
-
Migren: Şiddetli baş ağrısı olarak tanımlanan migren, döngüsel kusma sendromuyla ilişkili olabilir.
-
Hassasiyet (ışık, ses, koku): Çevresel faktörlere karşı artan duyarlılık, döngüsel kusma sendromunun belirtilerinden biridir.
-
Yorgunluk: Enerji eksikliği ve halsizlik hissi, döngüsel kusma sendromu yaşayan kişilerde sıkça rastlanan bir belirtidir.
-
Ağızda Asit Tadı: Kusma sırasında ağızda oluşan asit tadı, döngüsel kusma sendromunun bir belirtisi olarak kabul edilir.
-
Tükürük Salgısında Artış: Aşırı tükürük üretimi, döngüsel kusma sendromunun belirtilerinden biridir.
-
Mide Bulantısı: Kusmaya eğilimli olma hissi olan mide bulantısı, döngüsel kusma sendromunun en bilinen belirtilerindendir.
-
Mide Ağrısı: Mide bölgesinde hissedilen rahatsızlık veya ağrı, döngüsel kusma sendromunun belirtilerinden biri olarak kabul edilir.
Döngüsel Kusma Sendromu Neden Olur?
Döngüsel kusma sendromunun kesin nedeni bilinmemektedir ancak bazı faktörlerin bu durumu tetikleyebileceği düşünülmektedir. Genel olarak döngüsel kusma sendromu, migrene bağlı olarak ortaya çıkan bir durumdur. Migren hastalarında olduğu gibi döngüsel kusma sendromunda da beynin belirli bölgelerinde anormallikler gözlemlenmiştir. Ayrıca; genetik yatkınlık da bu sendromun oluşmasında etken bir rol oynayabilir.
Döngüsel kusma sendromunu tetikleyen unsurlar şunlardır:
-
Stres: Günlük yaşamın getirdiği stres faktörleri, döngüsel kusma sendromunu tetikleyebilir.
-
Migren: Migren ağrısı yaşayan kişilerde dönemsellik gösteren yoğun baş ağrısı ile birlikte döngüsel kusma sendromu da ortaya çıkabilir.
-
Bazı Yiyecekler: Çeşitli gıdalar, kişiden kişiye farklılık gösterse de döngüsel kusma sendromunu tetikleyebilir. Özellikle çikolata, peynir ve alkol gibi yiyecekler dikkatli tüketilmelidir.
-
Hava Değişiklikleri: Havanın ani değişimi veya farklı hava koşulları da döngüsel kusma sendromunu tetikleyebilir.
-
Uyku Düzeni: Uyku eksikliği veya düzensiz uyku alışkanlıkları, döngüsel kusma sendromunu tetikleyebilir.
-
Hareket Hastalığı: Araç tutması gibi hareket hastalıkları, bazı bireylerde döngüsel kusma sendromunu tetikleyen faktörlerden biri olabilir.
-
Aile Geçmişi: Ailede benzer semptomlar gösteren kişilerin olması, bireyde döngüsel kusma sendromu gelişme olasılığını artırabilir.
-
Enfeksiyonlar: Özellikle viral enfeksiyonlar, mide-bağırsak enfeksiyonları gibi durumlar da döngüsel kusma sendromunu tetikleyebilir.
Döngüsel Kusma Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?
Döngüsel kusma sendromunun teşhisi genellikle bir sağlık uzmanına başvurulmasıyla başlar. İlk adım olarak doktor, hastanın tıbbi geçmişini ve aile öyküsünü alır. Ayrıca; ailede benzer semptomlar gösteren bireylerin olup olmadığı da sorgulanır. Teşhis sürecinde yapılan fizik muayene, hastalığın seyrini anlamaya yardımcı olur. Özellikle nörolojik muayene, migrenle benzerlik gösteren belirtilerin ayırt edilmesine katkı sağlar. Teşhis sürecinin bir diğer önemli parçası da kan testleridir. Kan testleri, vücuttaki iltihaplanmanın ve enfeksiyonun belirlenmesine yardımcı olur.
Ayrıca; karın bölgesinin görüntülenmesi için ultrason taraması yapılabilir. Ultrason taraması, karın içindeki organların sağlığını değerlendirmeye yardımcı olur. Teşhis sürecinde mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasını kontrol etmek amacıyla 24 saatlik pH monitörizasyonu veya yemek borusu manometrisi gibi özel testler de uygulanabilir. Bu testler, mide asidinin yemek borusunu tahriş edip etmediğini belirlemeye yardımcı olur.
Teşhisin kesinleşmesi için doktorların ortak görüş bildirmesi önemlidir. Teşhis konulabilmesi için şu üç kriterin karşılanması gerekir:
-
Tekrarlayan Kusma Atakları: Hastada en az üç kez tekrarlayan şiddetli kusma ataklarının meydana gelmesi gerekmektedir.
-
Kusmanın Şiddeti: Kusmanın günlük aktiviteleri bozacak kadar şiddetli olması önemlidir.
-
Belirtilerin Sürekliliği: Teşhis sürecinde geçmişe yönelik belirtilerin sürekliliği de göz önünde bulundurulur.
Döngüsel Kusma Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?
Döngüsel kusma sendromunun tedavisi doğrudan semptomları hedef alır ve tedavi süreci kişiye özel olarak planlanır. Genel olarak tedavi yöntemleri şunlardır:
-
İlaç Tedavisi: Antiemetikler adı verilen ilaçlar kullanılarak bulantı ve kusmanın kontrol altına alınması sağlanır. Bu ilaçlar mide hareketlerini düzenleyerek bulantıyı hafifletir ve kişilerin günlük yaşamlarına daha rahat devam etmelerini sağlar. Ayrıca; migren tedavisinde kullanılan triptan grubu ilaçlar da döngüsel kusma sendromu olan kişilerde migrene bağlı bulantı ve kusmayı azaltabilir.
-
Preventif İlaçlar: Döngüsel kusma sendromunda atakları önlemek amacıyla antidepresanlar veya antiepileptik ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar atakların sıklığını azaltarak kişinin yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olur.
-
Hidrasyon: Ataklar sırasında vücuttan su kaybı meydana gelebilir bu nedenle intravenöz sıvılar kullanılarak vücudun sıvı dengesinin korunması sağlanır. Hidrasyon, vücudun elektrolit dengesini de korur ve kişinin daha hızlı iyileşmesine katkıda bulunur.
-
Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Düzenli uyku alışkanlıkları edinmek, stres yönetimi tekniklerini uygulamak ve dengeli beslenmek gibi yaşam tarzı değişiklikleri döngüsel kusma sendromunun yönetiminde önemli rol oynar. Ayrıca; tetikleyici gıdalardan kaçınmak da atakların sıklığını azaltmaya yardımcı olur.
-
Psikolojik Destek: Psikolojik destek almak, stresle başa çıkmaya yardımcı olabilir ve döngüsel kusma sendromunun yönetimini kolaylaştırabilir. Terapi seansları stres yönetimi tekniklerini öğrenmeyi sağlar ve kişinin genel ruh halini iyileştirir.
Tedavi süreci bireyden bireye farklılık gösterir ve doktorun önerdiği tedavi planına uyulması önemlidir.