İnsülin Rezistansı Nedir, Belirtileri ve Tedavisi

İnsülin, pankreas tarafından üretilen ve vücudun en önemli hormonlarından biridir. Vücudun enerji için glukozu (şeker) kullanmasına yardımcı olur. Aynı zamanda yağ ve proteinin kullanımını da düzenler. İnsülin rezistansı ise vücudun insüline yanıtının zayıflaması ve glukozun hücrelere girememesi durumudur. Bu durumda pankreasın daha fazla insülin üretmesi gerekir. Eğer pankreas insülin üretimini artırmazsa, kan şekeri düzeyi yükselmeye başlar.

İnsülin Rezistansı Nedir?

İnsülin rezistansı, vücudun insüline tepkisinin zayıflamasıdır. Normalde insülin, kan şekerini düzenlemeye yardımcı olur, ancak insülin rezistansında hücreler insülini yeterince etkili bir şekilde kullanamaz ve bu da kan şekerinin yükselmesine neden olabilir. Sonuç olarak pankreas daha fazla insülin üretmeye başlar. İnsülin rezistansı, pre-diyabet veya tip 2 diyabetin bir işareti olabilir.

İnsülin Rezistansı Neden Olur?

İnsülin rezistansının kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun etkili olduğu düşünülmektedir. Aşağıdakiler de insülin rezistansına neden olabilmektedir:

• Aşırı kilo: Özellikle karın bölgesinde aşırı yağın bulunması.

• Fiziksel aktivite eksikliği: Düzenli egzersiz yapmamak.

• Yüksek karbonhidratlı ve şekerli diyet: Özellikle işlenmiş gıdalar tüketmek.

• Uyku eksikliği: Kronik yetersiz uyku almak.

• Stres: Yüksek seviyelerde kronik stres yaşamak.

• Hormonel değişiklikler: Polikistik over sendromu gibi bazı hastalıklar.

• Yaş: İleri yaşlarda insülin direnci gelişebilir.

• Aile öyküsü: Tip 2 diyabet hastası olan aile bireyleri.

İnsülin Rezistansı Belirtileri Nelerdir?

İnsülin rezistansının belirtileri arasında şunlar bulunabilir:

• Yorgunluk: Enerji düşüklüğü ve bitkinlik hissi.

• Açlık hissi: Öğün aralarında sık acıkma.

• Kilo alma: Özellikle karın çevresinde yağlanma.

• Siyah leke: Boyun, koltuk altı gibi bölgelerde koyu lekeler (Acanthosis nigricans).

• Daha fazla yağ: Göğüs veya karın çevresinde fazla yağ oluşumu.

• Hiperlipidemi: Kandaki yağ oranının yükselmesi.

• Yüksek tansiyon: Kan basıncının normalin üzerinde olması.

• Polikistik over sendromu: Yumurtalıklarda kist oluşumu.

İnsülin Rezistansı Tanısı Nasıl Konur?

İnsülin rezistansını tanımlayan spesifik bir test yoktur. Ancak tanı sürecinde aşağıdaki yöntemler kullanılabilir:

1. Kan Testleri: Açlık kan şekeri testi, glukoz tolerans testi veya HbA1c testi ile insülin direnci belirtileri tespit edilebilir.

2. Oral Glukoz Tolerans Testi (OGTT): 75 gram glukoz içeren bir sıvı içtikten sonra 2 saatlik kan şekeri ölçümü yapılır. 200 mg/dL’nin üstünde kan şekeri insülin direncini gösterebilir.

3. Homeostasis Model Assessment (HOMA): Bu test açlık insülin ve açlık kan şekeri seviyelerinden hesaplanır. 3’ün üzerindeki değerler insülin direncini gösterebilir.

4. Bel çevresi ölçümü: Aile hekimliği veya iç hastalıkları uzmanları tarafından yapılabilir.

İnsülin Rezistansı Tedavisi Nasıl Olur?

İnsülin rezistansı tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri önceliklidir. Düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, kilo vermek ve stres yönetimi önemlidir. Ayrıca doktor önerisiyle metformin gibi ilaçlar da kullanılabilir. Bu ilaçlar kan şekeri seviyelerini dengelemeye yardımcı olur. Tedavi sürecinde düzenli kontrollerle ilerleme takip edilmelidir.

Diyet

Diyetin insülin direnci üzerinde doğrudan etkisi vardır. Sağlıklı beslenme ile insülin direncini kontrol altına almak mümkündür. Aşağıdakiler insülin direncini kontrol etmeye yardımcı besinlerdir:

• Tam tahıllar: Yulaf ezmesi, kinoa, esmer pirinç

• Sağlıklı yağlar: Zeytinyağı, avokado, fındık

• Yağsız proteinler: Tavuk, balık, baklagiller

• Meyve ve sebzeler: Elma, armut, brokoli, havuç

• Süt ürünleri: Yoğurt, kefir, az yağlı peynir

• Lif açısından zengin gıdalar: Fasulye, mercimek, chia tohumu

• Çay: Özellikle yeşil çay antioksidanlar açısından zengindir.

Egzersiz

Egzersiz, insülinin etkilerini artırarak ve kan şekerini düşürerek insülin direncini iyileştirebilir. Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta aerobik egzersiz (yürüyüş, bisiklet sürme) ve haftada en az iki gün direnç antrenmanları (ağırlık kaldırma) önerilir.

İlaç Tedavisi

İnsülin direncinin tedavisinde metformin gibi ilaçlar kullanılabilir. Metformin, genellikle tip 2 diyabet tedavisinde kullanılan bir ilaçtır ancak insülin direncini olan kişilerde de etkili olabilir. Metformin, karaciğerin glukoz üretimini azaltır ve vücudun insülini daha etkili bir şekilde kullanmasına yardımcı olur. Bununla birlikte metforminin bazı yan etkileri vardır; mide bulantısı, kusma ve ishal bunlardan bazılarıdır.

Stres Yönetimi

Stres yönetimi, insülin direncini iyileştirebilir. Stres anında vücudun kortizol ve adrenalin gibi stres hormonları üretmesi insülin seviyelerini etkileyebilir. Bu nedenle yoga, meditasyon, derin nefes alma teknikleri ve doğada vakit geçirmek gibi stres azaltıcı yöntemler uygulanabilir.