Ülseratif kolit hastalığı ve iltihaplı bağırsak hastalığına karşı beslenme önerileri hastaların yaşam kalitesini artırabilir. Özellikle ülseratif kolit alevlenmeleri sırasında doğru gıdalar tüketmek belirtileri hafifletebilir. Bu yazımızda ülseratif kolit için beslenme önerileri ve hangi yiyeceklerin kaçınılması gerektiği hakkında bilgi vereceğiz.
Ülseratif Kolit Nedir?
Ülseratif kolit, kalın bağırsak (kolon) ve rektumun iltihaplanmasına ve yaralar (ülserler) oluşmasına neden olan kronik bir hastalıktır. Kronik bir inflamatuar bağırsak hastalığı olan ülseratif kolitte bağırsağın iç yüzeyinin iltihaplanması sonucu ağrı, kramp, ishal, kanlı dışkılama, kilo kaybı ve yorgunluk gibi belirtiler görülür. Ülseratif kolitin kesin nedeni bilinmemektedir fakat stres ve yeme alışkanlıkları tetikleyici faktörler arasında sayılabilir. Ülseratif kolitin tedavisinde ilaç tedavisi, diyet değişiklikleri ve nadir durumlarda cerrahi müdahale uygulanabilir.
Ülseratif Kolit İçin Beslenme Önerileri
Ülseratif kolit hastalığına sahip olan kişilerin beslenmelerine dikkat etmesi gerekmektedir. Doğru gıdaların tüketilmesi hastalığın belirtilerini hafifletebilir ve yaşam kalitesini artırabilir. Bu bölümde ülseratif kolit için beslenme önerileri hakkında bilgi vereceğiz.
1. Düşük Lifli Gıdalar Tüketin
Ülseratif kolit hastalığınız varsa özellikle de alevlenme dönemlerinde düşük lifli gıdalar tercih etmelisiniz. Düşük lifli gıdalar bağırsak hareketlerini azaltır ve sindirim sistemine daha az stres uygular. Alevlenme dönemlerinde lifli gıdalar sindirim zorluğuna neden olabilir.
Düşük lifli gıda örnekleri:
-
Beyaz ekmek, beyaz pirinç ve makarna gibi rafine karbonhidratlar
-
Olgun muz, kavun ve beyaz üzüm gibi düşük lifli meyveler
-
Pişirilmiş havuç, patates ve kabaksız çorba gibi sebzeler
-
Yumurta, tavuk ve balık gibi yağsız protein kaynakları
-
Sade krakerler gibi işlenmiş atıştırmalıklar
2. Yüksek Yağlı Gıdalardan Kaçının
Yüksek yağlı gıdalar ülseratif kolit semptomlarını kötüleştirebilir. Bu nedenle kızartmalar, yağlı etler, tam yağlı süt ürünleri ve işlenmiş atıştırmalıklar gibi yüksek yağ içeren yiyecekleri azaltmalısınız. Doymuş yağ alımını azaltmak iltihabı yönetmeye yardımcı olabilir. Bununla birlikte sağlıklı yağ kaynakları, özellikle omega-3 yağ asitleri, iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir.
Sağlıklı yağ kaynakları:
-
Zeytinyağı, avokado yağı gibi tekli doymamış yağlar
-
Somon, sardalya gibi soğuk su balıkları
-
Ceviz, chia tohumu gibi omega-3 zengini kuruyemişler
3. Bol Su İçin
Ülseratif kolit hastalarının bol su içmesi önemlidir. Su, bağırsakların düzgün çalışmasına yardımcı olur ve dehidrasyonu önler. Özellikle ishal alevlenmeleri sırasında sıvı kaybını telafi etmek için su içmeye özen göstermelisiniz. Su haricinde tuzlu ayran, taze meyve suları ve bitki çayları da içebilirsiniz.
4. Küçük Porsiyonlar Tüketin
Büyük öğünler yemek sindirimi zorlaştırabilir ve bağırsaklara daha fazla stres uygulayabilir. Ülseratif kolit hastalığınız varsa gün boyunca daha küçük porsiyonlar tüketmeye özen göstermelisiniz. Küçük ama sık öğünler yemek sindirimi kolaylaştırabilir ve semptomları hafifletebilir.
5. Probiyotik Alımını Artırın
Probiyotikler sağlıklı bağırsak bakterilerini destekleyen faydalı mikroorganizorlardır. Yoğurt, kefir ve fermente gıdalar probiyotik açısından zengindir. Bu yiyecekleri diyetinize ekleyerek bağırsak sağlığınızı iyileştirebilir ve semptomları hafifletebilirsiniz. Eğer süt ürünlerini tüketemiyorsanız probiyotik takviyeleri de kullanabilirsiniz.
6. Kafeini Azaltın
Kafein, bağırsakları uyarabilir ve ishal semptomlarını kötüleştirebilir. Eğer ülseratif kolit hastalığınız varsa çay, kahve ve kafein içeren enerji içeceklerini azaltmalısınız. Kafeinsiz içecekler tercih ederek bu olumsuz etkiden kaçınabilirsiniz.
7. Düşük Sodyum Alımına Dikkat Edin
Alevlenme dönemlerinde bazı ülseratif kolit hastalarının steroid tedavisi görmesi gerekmektedir. Steroid tedavisi alan kişilerde sodyum tutulumuna bağlı ödem görülebilir. Bu nedenle ülseratif kolit hastaları steroid tedavisi aldıklarında düşük sodyum diyetine dikkat etmelidir.
8. Alerjenlere Dikkat Edin
Gluten hassasiyetiniz varsa buğday ve gluten içeren gıdalardan uzak durmalısınız. Laktoz intoleransınız varsa süt ürünlerini azaltarak sindirim sorunlarını önleyebilirsiniz.
9. Diyetisyenle Çalışın
Her bireyin beslenme ihtiyaçları farklıdır. Diyetisyenle çalışarak size özel bir beslenme planı oluşturabilirsiniz.
Hangi Yiyeceklerden Kaçınılmalıdır?
Ülseratif kolit hastalığında beslenmenin önemli olduğu kadar kaçınılması gereken yiyeceklerin de bilinmesi gerekir.
1. Lifli Gıdalar
Lifli gıdalar sindirimi zorlaştırabilir ve bağırsak hareketlerini artırabilir.
-
Tam tahıllar, kepekli ekmek, esmer pirinç gibi tam tahıllar
-
Kuru baklagiller (nohut, mercimek, fasulye gibi)
-
Çiğ sebzeler (marul, brokoli, lahana)
-
Sement (badem, fındık cevher) gibi sert kabuklu kuruyemişler
-
Patates soyulmadan yenildiğinde
-
Mısır ve patlamış mısır
-
Çörek otu tohumu
-
Arpa, çavdar gibi tahıllar
2. Yağlı Gıdalar
Yağlı gıdalar iltihabı artırabilir.
-
Yağlı etler (domuz eti, sığır eti gibi)
-
Tam yağlı süt ürünleri (tam yağlı peynir, yoğurt)
-
Kızartılmış yiyecekler (patates kızartması, kızartılmış tavuk)
-
Dondurma
-
Soslar (mayonez, kremalı soslar)
-
Yağ içeren işlenmiş atıştırmalıklar (patates cipsi gibi)
3. Süt Ürünleri
Laktoz intoleransı olan kişiler süt ürünlerinden kaçınmalıdır.
-
Süt
-
Krema
-
Dondurma
-
Peynir çeşitleri
-
Süt tozu içeren işlenmiş gıdalar
4. Şekerli Gıdalar
Aşırı şeker tüketimi iltihabı artırabilir.
-
Şekerli içecekler (gazlı içecekler, meyve suları)
-
Şekerlemeler (şeker, sakız)
-
Kekler, pastalar gibi tatlı hamur işleri
-
Reçel çeşitleri
-
Bal, pekmez gibi doğal tatlandırıcılar aşırı tüketimde zarar verebilir.
5. İşlenmiş Gıdalar
İşlenmiş gıdalar bağırsak sağlığını olumsuz etkileyebilir.
-
Hazır yemekler (donmuş pizza, hazır çorbalar)
-
İşlenmiş et ürünleri (sosis, salam)
-
Konserve yiyecekler (konserve sebzeler, meyveler)
-
Hazır soslar (ketçap, barbekü sosu)
-
Hazır atıştırmalıklar (kraker çeşitleri)
6. Kafein ve Alkol
Kafein ve alkol bağırsakları uyarabilir ve ishal semptomlarını kötüleştirebilir.
-
Kahve çeşitleri
-
Çay çeşitleri (özellikle yeşil çay)
-
Enerji içecekleri
-
Alkol türleri (bira, şarap)
Sonuç
Ülseratif kolit tedavisinde doğru beslenme büyük önem taşımaktadır. Ülseratif kolit alevlenmeleri sırasında düşük lifli gıdaların tüketilmesi ve sıvı alımına dikkat edilmesi gerekmektedir. Ayrıca küçük porsiyonlar tüketmek de sindirimi kolaylaştıracaktır. Yüksek yağlı gıdalardan kaçınmak iltihabı azaltmaya yardımcı olurken probiyotik alımı bağırsak sağlığını destekleyebilir. Diyetisyenle çalışarak size özel bir beslenme planı oluşturabilirsiniz.