Aft, ağrılı, beyaz ya da sarı renkli, genellikle yüzeyi kırmızı sınırlarla çevrili ağız içi yaralarıdır. Aftın nedeni tam olarak bilinmemektedir ancak stres, besin eksiklikleri ve hormonal değişimlerin aft oluşumuna neden olabileceği düşünülmektedir.
Aft tedavisi için ağrı kesici ve lokal anestezik içeren ağız gargaraları ve spreyler, antibakteriyel ve antifungal özellikte içeriğe sahip jel ve merhemler kullanılabilir.
Aft oluşumunu engellemek için ağız hijyenine dikkat edilmeli, asitli ve baharatlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
Aft, kişinin genel sağlığını etkilemese de günlük hayatını olumsuz yönde etkileyebilecek kadar ağrılı olabilir. Aft tedavisi için doktora gidilmesi önerilir.
Aft Nedir?
Aft, ağız içinde yanakların iç yüzeyinde, dilin altında veya üzerinde, diş etlerinde ve damağın arka kısmında meydana gelen ağrılı yaralardır. Beyaz veya sarı renkli, kırmızı sınırlarla çevrili oval ya da yuvarlak şeklinde olan aft yaralarının boyutu 1-10 mm arasında değişmektedir.
Aftlar genellikle birkaç gün içerisinde iyileşir ve tekrar oluşma eğilimindedir.
Aft Çeşitleri Nelerdir?
Aftlar üç ana türe ayrılmaktadır;
Küçük Aft (Minor Aphthous Ulcer)
En yaygın aft çeşididir. Küçük aftlar genellikle 1-5 mm çapında, yuvarlak veya oval şekilli, beyaz veya gri renkte, kırmızı sınırları olan ağrılı ülserlerdir. Küçük aftlar genellikle 1-2 hafta içinde kendiliğinden iyileşir.
Büyük Aft (Major Aphthous Ulcer)
Büyük aftlar nadir görülen ve daha büyük (6 mm’den fazla) olan aftlardır. Küçük aftlara göre daha uzun süre (3-6 hafta) iyileşirler ve daha fazla ağrı ve rahatsızlık verebilirler. Büyük aftlar genellikle daha derin lezyonlara neden olur ve skar (iz) bırakabilir.
Herpetiform Aft (Herpetiform Ulcer)
Herpetiform aftlar, çok sayıda küçük lezyondan oluşan bir tür afttır. Herpetiform aftlar genellikle 1-3 mm boyutunda olup, dilin altında, yanakların iç kısmında veya damağın arkasında ortaya çıkarlar. Herpetiform aftlar, herpetik lezyonlara benzeyebilir ancak bu lezyonların herpes simpleks virüsü ile hiçbir ilgisi yoktur. Herpetiform aftlar da ağrılıdır ve genellikle 1-2 hafta içinde kendiliğinden iyileşirler.
Aft Neden Olur?
Aftın kesin nedeni bilinmemekle birlikte çeşitli faktörlerin aft oluşumuna katkıda bulunduğu düşünülmektedir;
-
Stres: Özellikle yoğun stres dönemlerinde aft oluşma sıklığı artabilir.
-
Besin eksiklikleri: Demir, folat, B12 vitamini ve çinko eksikliği aft oluşumunu tetikleyebilir.
-
Hormonal değişiklikler: Özellikle adet öncesi ve hamilelik dönemlerinde hormonal değişiklikler nedeniyle aft oluşumu görülebilir.
-
Genetik yatkınlık: Aile bireylerinde aft hikayesi olan kişilerde aft oluşumu daha yaygın olabilir.
-
Bağışıklık sistemi: Bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklar veya ilaç kullanımı aft oluşumunu artırabilir.
-
Yaralanmalar: Diş fırçalama sırasında meydana gelen yaralanmalar, dişlerin ağza vurması veya ortodontik tellerin ağız içine zarar vermesi gibi travmalar aft oluşumunu tetikleyebilir.
-
Tütün kullanımı: Sigara gibi tütün ürünlerinin kullanımı aft oluşumunu artırabilir. Ancak sigara içenlerde aft oluşumu daha az görülür çünkü sigaranın içerdiği nikotin ağız içi zarlarını koruyabilmektedir.
-
Asitli yiyecekler: Narenciye, domates gibi asitli yiyeceklerin tüketimi aft oluşumunu tetikleyebilir.
-
Bazı ilaçlar: Lityum, benzonat, sodyum lauril sülfat gibi ilaçlar da aft oluşumunu artırabilir.
-
Tümör nekroz faktörü alfa inhibitörleri: Bu grup ilaçlar romatizma hastalarına verilmektedir. İlaçların kullanımı sonrası yan etki olarak aft oluşumu görülebilir.
Aft Belirtileri Nelerdir?
Aft belirtileri şunları içermektedir;
-
Ağrı: En belirgin belirtidir ve özellikle yemek yeme, içme veya konuşma sırasında artar.
-
Yanma hissi: Aftın olduğu bölgede hafif bir yanma hissi olabilir.
-
Şişlik: Aftın etrafında hafif bir şişlik meydana gelebilir.
-
Ateş: Nadiren de olsa ateş görülebilir.
-
Lenf bezlerinde şişlik: Boyundaki lenf bezlerinde hafif bir şişlik meydana gelebilir.
Aft Nasıl Geçer? Aft Tedavisi Nasıl Yapılır?
Aft tedavisi için herhangi bir ilaç ya da tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Ancak ağrılı yaralar için bazı ilaçlar kullanılabilir;
-
Antiseptik ağız gargaraları: Ağız hijyenini sağlamaya yardımcı olur ve bakteriyel enfeksiyon riskini azaltır.
-
Antiviral ilaçlar: Özellikle herpes virüsü kaynaklı aftlar için kullanılabilirler.
-
Kortikosteroidler: Ağız içindeki iltihabı azaltarak ağrıyı hafifletebilirler. Krem ya da sprey formunda kullanılabilirler.
-
Ağrı kesiciler: Paracetamol veya ibuprofen gibi reçetesiz satılan ağrı kesiciler kullanılabilir. Bu ilaçlar şiddetli ağrıyı hafifletebilir ancak doğrudan afta etki etmezler. Ayrıca topikal formdaki ağız gargaraları da ağrıyı hafifletebilir.
-
Anti-inflamatuar jel veya kremler: Özellikle ağrılı ve iltihaplı lezyonlarda kullanılırlar. Bunlar kortikosteroid içerebilir ve doğrudan aftın üzerine uygulanabilirler.
-
C Vitamini tabletleri: İçeriğindeki asit sayesinde aftın hızla iyileşmesine yardımcı olabilir ancak kullanımı zor olabilir ve acı verebilir. Ayrıca C vitamini eksikliğine bağlı meydana gelen diş eti kanamalarının önüne geçebilirler.
-
B12 vitamini tabletleri: B12 vitamini eksikliğine bağlı oluşan aftların tedavisinde etkilidirler. Dilin üzerine yerleştirilen B12 tabletleri emilerek kullanılabilirler. Bu tabletler ayrıca sinir sistemi sağlığını destekleyerek halsizlik, yorgunluk gibi belirtilerin önüne geçebilirler.
-
Çinko takviyeleri: Çinko eksikliğine bağlı oluşan aftların tedavisinde etkilidirler ancak alımı aşırıya kaçmamalıdır çünkü aşırı çinko alımı mide bulantısı, baş dönmesi, ishal gibi yan etkilere neden olabilmektedir.
Aft Evde Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Ağrı kesici ilaçların yanı sıra çeşitli evde tedavi yöntemleri de aft semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir;
- Tuzlu su gargarası: Tuzun doğal antiseptik özellikleri vardır ve tuzlu su gargarası yapmak enfeksiyon riskini azaltabilir ve iltihabı hafifletebilir.
Tuzlu su gargarası tarifi için tıklayın.
- Sütlaç: İçi süt ve pirinç unundan yapılan sütlaç tatlısı hem mideyi hem de ağız yaralarını yatıştırmaya yardımcı olabilir.
Sütlaç tarifi için tıklayın.
- Aloe vera jeli: Aloe vera’nın doğal yatıştırıcı ve iyileştirici özellikleri vardır.
Aloe vera jeli yaraların üzerine doğrudan uygulanabilir.
Aloe vera bitkisinin faydaları için tıklayın.
- Bal: Balın doğal antibakteriyel ve iyileştirici özellikleri vardır.
Bal, aflı bölgeye doğrudan uygulanabilir.
Ballı süt tarifi için tıklayın.
- Yoğurt: Yoğurdun probiyotik içeriği ağız sağlığını destekleyebilir.
Yoğurt yemek aftın semptomlarını hafifletebilir.
Yoğurtlu kabak salatası tarifi için tıklayın.
Aft İçin Hangi Doktora Gidilir?
Ağız yarası şikayeti ile aile hekimine gidilmesi önerilir ancak aile hekimi gerekli gördüğü takdirde kişiyi ağız-diş sağlığı uzmanına yönlendirebilir.