Alerji testi, alerjik reaksiyonlara neden olabilen belirli maddelere karşı vücudun tepkisini değerlendirmek için yapılan bir testtir. Bu testler, vücudun bağışıklık sisteminin belirli maddelere karşı aşırı tepki verip vermediğini anlamak için kullanılır. Alerji testlerinin amacı, hangi maddelerin vücutta alerjik reaksiyonlara neden olduğunu bulmaktır.
Alerji Testi Neden Yapılır?
Alerji testi, alerjiyi ve alerjik reaksiyonları tanımlamak için kullanılır. Alerji testleri, belirli maddelerin alerjik reaksiyonlara neden olup olmadığını belirlemek için yapılır. Bu maddeler genellikle gıda, polen, ev tozu, hayvan tüyü veya ilaç gibi yaygın alerjenlerdir. Test sonuçları, doktorların alerjiyi doğru bir şekilde tanımlamasına ve tedavi planı oluşturmasına yardımcı olur.
Alerji Testi Çeşitleri Nelerdir?
Alerji testleri, deri testi ve kan testi olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır. Deri testleri, alerjenlerin cilt altına enjekte edilmesi veya cilde sürülmesi yoluyla yapılır. Kan testleri ise vücudun bağışıklık sisteminin alerjenlere karşı tepki olarak ürettiği antikorları ölçer.
1. Deri Testleri (Prick Test)
Deri testi, alerjik bir maddenin cildinize sürülmesi veya cilt altına enjekte edilmesi yoluyla yapılan bir testtir. Bu test, alerjisi olduğu düşünülen maddelerin derinin hemen altında veya üzerinde alerjik bir reaksiyona neden olup olmadığını kontrol eder.
-
Prick testi: Alerjen içeren damlanın cilt yüzeyine konulup cildin iğne ile hafifçe delinmesiyle yapılır.
-
Intradermal test: Cilt altına alerjen madde enjekte edilerek yapılan testtir.
-
Pataç testi: Alerjen madde içeren bandın cilde yapıştırılması ve 48 saat beklenmesiyle yapılan testtir.
Deri testi sonuçları genellikle 15-20 dakika içinde alınır. Eğer deri testinde herhangi bir şişlik veya kızarıklık oluşursa bu, vücudun bu maddeye alerjisi olduğu anlamına gelir.
2. Kan Testleri (RAST ve ELISA)
Kan testleri, alerjik reaksiyonu değerlendirmek için kan örneklerini kullanır. Bu testler, vücudun belirli alerjenlere karşı tepki olarak ürettiği spesifik IgE antikorlarının seviyelerini ölçer. Kan testleri, deri testi yapılamayan durumlarda veya deri testinin güvenilir olmayacağı durumlarda tercih edilir.
Alerji Testi Nasıl Yapılır?
Alerji testinin nasıl yapıldığı, yapılan teste bağlı olarak değişir. Deri testi, genellikle sağlık profesyonelleri tarafından uygulanan basit bir prosedürdür. Kan testinde ise kan örneği alınır ve laboratuvar ortamında incelenir.
1. Deri Testi
Deri testi aşamaları şu şekildedir:
-
Hazırlık: Deri testine başlamadan önce, doktorunuz size bazı talimatlar verebilir. Alerji semptomlarınız varsa antihistaminik içeren ilaçları testten birkaç gün önce kullanmanız istenebilir.
-
Test alanının hazırlanması: Cildinizin temizlenmesi ve alerji testi yapılacak bölgenin hazırlanması gerekir. Genellikle ön kolunuz veya sırtınız bu amaçla kullanılır.
-
Alerjenlerin uygulanması: Belirli alerjenlerin bulunduğu solüsyonlar cildinize uygulanır. Prick testi ile cildinize hafifçe delinir, intradermal testte ise cilt altına enjeksiyon yapılır.
-
Sonuçların değerlendirilmesi: Uygulamadan yaklaşık 20 dakika sonra cildinizi kontrol ederler. Alerjik reaksiyon varsa kızarıklık veya şişlik oluşur.
2. Kan Testi
Kan testi aşamaları şu şekildedir:
-
Hazırlık: Kan testi için özel bir hazırlık gerekmez. Ancak doktorunuz farklı bir tetkik için aç karnına olmanızı isteyebilir.
-
Kan örneği alma: Hemşire veya sağlık uzmanı, kolunuzdan bir kan örneği alır. Kan alma işlemi kısa sürer ve ağrısızdır.
-
Laboratuvar analizi: Kan örneği, laboratuvar ortamında spesifik IgE antikor seviyelerini ölçmek için analiz edilir.
Alerji Testi Ne Zaman Yapılır?
Alerji testi, özellikle alerjiyi doğrulamak ve alerjenleri belirlemek için kullanılır. Alerji testinin ne zaman yapılacağına karar verirken dikkate alınan faktörler şunlardır:
-
Alerjik reaksiyonların geçmişte meydana gelmesi: Daha önce şiddetli anaflaktik reaksiyon geçirmiş olanlarda acil durumlarda alerjen tespitinde kullanılabilir.
-
Reaksiyonun şiddeti ve tipi: Alerjik reaksiyonlar genellikle deriden (kurdeşen), sindirim sisteminden (bulantı-kusma), solunum sisteminden (öksürük-burun akıntısı) veya kardiyovasküler sistemden (düşük tansiyon) kaynaklanabilir.
-
Alerjik semptomların nedenini belirlemek için: Örneğin burun akıntısı ve hapşırma polene mi yoksa ev tozu akarına mı bağlıdır?
-
Vücudun belirli bir maddeye karşı tepki verip vermediğini kontrol etmek için: Örneğin yeni bir ilaç kullanmaya başladıktan sonra ortaya çıkan döküntüler.
Genel olarak, alerjik semptomlar başladığında ve özellikle yukarıda belirtilen durumlarda doktorunuz alerji testi yapılmasını isteyebilir.
Alerji Testi Sonuçları Nasıl Yorumlanır?
Alerji testi sonuçları genellikle pozitif veya negatif olarak değerlendirilir. Pozitif sonuç, vücudun belirli bir maddeye alerjisi olduğunu gösterirken negatif sonuç, vücudun bu maddeye karşı alerjik bir tepki vermediğini gösterir.
-
Pozitif sonuç: Eğer testi yaptığınız bölgede kızarıklık veya şişlik oluşmuşsa bu, vücudunuzun o maddeye alerjisi olduğu anlamına gelir. Pozitif sonuç, vücudunuzun o maddeye karşı aşırı duyarlılığını gösterir ve bu maddenin kesinlikle kaçınılması gereken bir tetikleyici olduğunu belirtir.
-
Negatif sonuç: Eğer kızarıklık veya şişlik oluşmadıysa bu genellikle o maddeye karşı alerjiniz olmadığını gösterir ancak bazı durumlarda yanlış negatif sonuçlar da olabilir.
Alerji Testinin Avantajları ve Dezavantajları
Alerji testlerinin avantajları ve dezavantajları vardır.
Avantajları
-
Tanı doğruluğu: Alerji testleri, belirli maddelere karşı vücudun tepkisini doğrudan ölçerek tanının doğruluğunu artırabilir.
-
Hedefe yönelik tedavi: Doğru tanı ile birlikte uygun tedavi planı oluşturulabilir, bu da daha etkili yönetim sağlar.
-
Kişiselleştirilmiş yaklaşım: Her bireyin alerjileri farklıdır; bu nedenle kişiye özel tedavi seçenekleri geliştirmek mümkündür.
Dezavantajları
-
Yanlış pozitif sonuçlar: Bazı durumlarda, cildin hassasiyetinden dolayı alerjiniz olmayan bir maddeye karşı pozitif sonuç elde edebilirsiniz.
-
Yanlış negatif sonuçlar: Bazı antikor türleri tespit edilemeyebilir, bu da gerçekte mevcut olan bir alerjinin atlanmasına neden olabilir.
-
Reaksiyon riski: Özellikle deri testlerinde hafif reaksiyonlar meydana gelebilir; nadiren ciddi anaflaktik reaksiyonlar oluşabilir.
Alerji Testi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Alerji testi kimlere yapılmaz?
Alerji testi yapılmadan önce mutlaka doktor tavsiyesi alınmalıdır. Kanama bozukluğu olan hastalara dikkatli olunmalı ve deri testi yapılmamalıdır. Hamilelerin de deri testinden kaçınması önerilir çünkü risk taşıyabilir ancak bazı durumlarda kan testine başvurulabilir.
Kan tahlilinde alerji çıkar mı?
Kan tahlilinde spesifik IgE antikorlarının varlığı tespit edilirse bu durum alerjiye işaret eder.
Alerji testi acıtır mı?
Alerji testinde iğne batması hissedilir ancak bu his genellikle hafif düzeydedir.