BCG aşısı, tüberküloz (verem) hastalığına karşı bağışıklık sistemini güçlendirmek amacıyla uygulanan canlı zayıflatılmış bir aşıdır. Bacillus Calmette-Guérin ismi, aşıyı geliştiren Fransız bilim insanlarının adının baş harflerinden oluşur.
Tüberküloz, özellikle gelişmekte olan ülkelerde yaygın olan ve akciğerleri etkileyen bulaşıcı bir hastalıktır. BCG aşısı, tüberkülozun yaygın olduğu bölgelerde doğan bebeklere ve riskli gruplara uygulanarak hastalığın önlenmesine katkı sağlar.
BCG Aşısının Kullanım Alanları
BCG aşısı, tüberküloz hastalığına karşı bağışıklık sistemini güçlendirmek için kullanılır. Aşağıda BCG aşısının kullanım alanları ve sağladığı koruma hakkında daha fazla bilgi bulabilirsiniz:
1. Tüberküloz (Verem) Hastalığına Karşı Koruma
BCG aşısı, tüberküloza neden olan Mycobacterium tuberculosis bakterisinin zayıflatılmış versiyonunu içerir. Bu aşının temel amacı, vücudun bağışıklık sistemini tüberküloz bakterisine karşı eğitmektir. Aşının etkinliği, vücudun tüberküloz bakterisiyle karşılaştığında hızlı ve etkili bir bağışıklık tepkisi geliştirmesini sağlamasıdır.
2. Tüberkülozun Yaygın Olduğu Bölgelerde Riskli Gruplara Uygulama
Tüberkülozun yaygın olduğu ülkelerde, bebekler ve çocuklar bu hastalığın en çok etkilenen grupları arasındadır. Bu nedenle, tüberkülozun yaygın olarak görüldüğü bölgelerde doğan bebeklere BCG aşısı uygulanır. Ayrıca, sağlık çalışanları gibi yüksek riskli gruplar da BCG aşısıyla korunabilir.
3. Tüberküloz Hastalığı ile Temas Durumunda Uygulama
Bir kişinin aktif tüberküloz hastalığı taşıdığı biliniyorsa ve bu kişiyle yakın temas halinde bulunulduysa, BCG aşısı enfeksiyon riskini azaltmak amacıyla kullanılabilir. Bu durum, özellikle çocuklar için önemlidir çünkü çocuklar aktif tüberküloz hastalarıyla daha fazla yakın temas halinde bulunabilirler.
4. Bağışıklık Sistemi Zayıf Olan Bireylere Koruma Sağlama
HIV pozitif bireyler veya doğuştan gelen bazı bağışıklık sistemi bozuklukları olan kişiler, tüberküloz enfeksiyonuna karşı daha savunmasız olabilirler. Bu tür bireylere BCG aşısı uygulanarak tüberküloza karşı ek koruma sağlanabilir.
5. Geçmişte Tüberküloz Geçiren Bireylere Koruma Sağlama
Geçmişte aktif tüberküloz hastalığı geçirmiş olan bireylerde, hastalığın yeniden ortaya çıkma riski bulunabilir. Bu kişilere BCG aşısı uygulanarak yeniden enfekte olma riskinin azaltılması amaçlanır.
6. Ülkemizde BCG Aşısının Uygulama Amacı
Ülkemizde tüberkülozun endemik olarak bulunduğu bölgelerde bebekler için koruyucu tedbir olarak BCG aşısı uygulanmaktadır. Bu uygulama, bebekleri tüberkülozdan kaynaklanan ağır hastalık ve ölüm riskine karşı korumayı hedefler.
BCG Aşısının Yan Etkileri Nelerdir?
BCG aşısının yan etkileri genellikle hafif ve geçicidir. Ancak her bireyde farklı reaksiyonlar ortaya çıkabilir. Aşağıda BCG aşısının olası yan etkileri hakkında daha fazla bilgi bulabilirsiniz:
1. Aşının Uygulandığı Yerde Reaksiyonlar
BCG aşısı uygulandıktan sonra en yaygın görülen yan etki, aşının yapıldığı bölgede hafif bir reaksiyon olmaktır. Bu reaksiyonlar şunları içerebilir:
-
Kızarıklık: Aşının yapıldığı bölgede hafif kızarıklık oluşabilir.
-
Şişlik: Enfekte olmuş bölge biraz şişebilir.
-
Sertlik: Aşının yapıldığı alanda sert bir doku oluşabilir.
-
İçi sıvı dolu kabarcık: Aşının yapıldığı bölgede içi sıvı dolu küçük bir kabarcık oluşabilir.
-
İçi boş kabarcık: Daha büyük kabarcık oluşması durumunda içi boşalan kabarcığın yerinde küçük bir yara izi kalabilir.
-
Lenf bezlerinde büyüme: Aşının yapıldığı kolda ve dirsekteki lenf bezlerinde büyüme görülebilir.
Bu reaksiyonlar genellikle hafif olup 2-6 hafta arasında kendiliğinden düzelir.
2. Ateş
Ateş, BCG aşısının yan etkilerinden biri olabilir. Ancak genellikle hafif ve geçici bir ateş görülür.
3. Cilt Reaksiyonları
Aşının uygulandığı yerde cilt reaksiyonları meydana gelebilir. Bu reaksiyonlar genellikle hafif olup kızarıklık, şişlik veya sertlik şeklinde ortaya çıkabilir.
4. İleri Yaş Grubundaki Bireylerde Görülen Yan Etkiler
İleri yaş grubundaki bireylerde BCG aşısının daha ciddi yan etkileri ortaya çıkabilir. Bu yan etkiler nadir olsa da aşağıdaki gibi olabilir:
-
BCG osteomiyeliti: Kemik enfeksiyonu anlamına gelir.
-
BCG plevral effüzyonu: Akciğerlerin etrafındaki zarların iltihaplanması ve sıvı birikmesi durumudur.
-
BCG menenjiti: Beyin zarlarının iltihaplanması anlamına gelir.
Bu ciddi yan etkiler genellikle yaşlı bireylerde ve bağışıklık sistemi zayıf olanlarda ortaya çıkabilir.
5. Cilt Reaksiyonu Gelişen Bireylerde Dikkat Edilmesi Gerekenler
BCG aşısı sonrası cilt reaksiyonu gelişen bireylerde bazı önlemler almak önemlidir:
-
Cilt reaksiyonu olan bölgeye dokunmaktan kaçınmak önemlidir. Eğer dokunmanız gerekirse mutlaka eldiven giymelisiniz.
-
Mümkünse o bölgeyi kapatmaya çalışın fakat aşırı sıkan bir şeyler giymekten kaçının.
-
Reaksiyon gelişen bölgenin üzerine su değdirmemeye özen gösterin.
-
Bölgeyi kaşımak veya oynamak kesinlikle yasaktır çünkü bu enfeksiyona neden olabilir.
-
Eğer ateşlenme veya bölgeden sarımsı veya yeşilimsi sıvı akma gibi belirtiler yaşarsanız mutlaka sağlık kuruluşuna başvurun.
Sonuç olarak,
BCG aşısı, tüberküloz (verem) hastalığına karşı bağışıklık sistemini güçlendirmek amacıyla uygulanan önemli bir korunma aracıdır. Tüberkülozun yaygın olduğu bölgelerde bebeklere ve riskli gruplara uygulanan bu aşı, tüberküloza bağlı ağır hastalık ve ölüm riskini azaltmaya yardımcı olur.
BCG aşısının yan etkileri genellikle hafif ve geçicidir; ancak ileri yaş grubundaki bireylerde daha ciddi yan etkilere yol açabilir. Özellikle cilt reaksiyonu gelişen bireylerin dikkatli olması ve belirtilere özen göstermesi önemlidir.
Tüberküloz hala dünya genelinde önemli bir sağlık sorunu olmaya devam etmektedir; bu nedenle aşılamanın yaygınlaştırılması ve toplumda farkındalığın artırılması büyük önem taşımaktadır.