Alerjik rinit, çocuklarda en yaygın görülen hastalıklardan biridir. Bu hastalık özellikle ilkbahar ve yaz aylarında daha sık görülür. Polenler, toz akarları, evcil hayvan tüyleri gibi alerjenlere karşı bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesiyle ortaya çıkan alerjik rinit; hapşırma, burun akıntısı, gözlerde sulanma ve kaşınma gibi belirtilere yol açar. Çocuklarda alerjik rinit varsa bu durum uyku kalitesini düşürüp günlük yaşam aktivitelerini olumsuz etkileyebilir. Bu yüzden ebeveynlerin konuyu iyi anlaması ve gerekli önlemleri alması önemlidir.
Çocuklarda Alerjik Rinit Nedir?
Alerjik rinit, çocukların burnunun alerjen adı verilen maddelere karşı aşırı duyarlılığı sonucu ortaya çıkan bir reaksiyondur. Alerjenler, bağışıklık sisteminin tehlikeli olarak algıladığı maddelerdir. Bu maddelerle temas edildiğinde bağışıklık sistemi histamin adı verilen kimyasalı kan dolaşımına salar. Histaminin etkisiyle burun, sinüsler, gözler ve deri gibi vücudun bazı bölümlerinde iltihaplanma meydana gelir.
Çocuklarda alerjik rinit; burun tıkanıklığı, burun akıntısı, hapşırma, gözlerde kaşıntı ve sulanma gibi belirtilere yol açar. Aynı zamanda öksürük, boğaz ağrısı, ses değişikliği gibi belirtiler de gösterebilir.
Çocuklarda Alerjik Rinit Türleri
Alerjik rinitin iki ana türü vardır: mevsimsel alerjik rinit ve yıl boyu süren (perennial) alerjik rinit.
Mevsimsel Alerjik Rinit
Bu tür alerjik rinit, polenler gibi mevsimsel alerjenlere karşı ortaya çıkar. Genellikle ilkbahar ve yaz aylarında görülür. Mevsimsel alerjik rinitte en sık rastlanan belirtiler şunlardır:
-
Burun akıntısı ve tıkanıklığı
-
Hapşırma
-
Gözlerde kaşıntı ve sulanma
-
Öksürük
-
Boğaz kaşıntısı
Yıl Boyu Süren (Perennial) Alerjik Rinit
Yıl boyu süren alerjik rinit, toz akarları, evcil hayvan tüyleri veya küf gibi yıl boyunca mevcut olan alerjenlere karşı gelişir. Bu tür alerjik rinitte belirtiler sürekli devam edebilir ama genellikle mevsimsel alerjik rinette görülen belirtilerden daha hafif olur. Yıl boyu süren alerjik rinitte aşağıdaki belirtiler sıklıkla görülür:
-
Burun akıntısı ve tıkanıklığı
-
Gözlerde hafif kaşıntı
-
Uyku kalitesinde bozulma
-
Baş ağrısı
-
Kulak tıkanıklığı ve basıncı
Çocuklarda Alerjik Rinit Belirtileri Nelerdir?
Alerjik rinitin en sık görülen belirtisi burun akıntısıdır. Çocuklarda burun akıntısı genellikle su gibi berrak bir sıvıdır. Burun akıntısına eşlik eden diğer belirtiler şunlardır:
-
Hapşırma: Alerjisi olan çocuklar genellikle arka arkaya hapşırır.
-
Burun tıkanıklığı: Burun tıkanıklığı nedeniyle çocukların burnu hava alamaz ve ağızları açık uyuyabilir.
-
Kaşıntılı gözler: Çocukların gözleri alerjenle temas ettiğinde kaşınır ve sulanır. Gözlerde çapaklanma olabilir.
-
Kulak tıkanıklığı: Alerji nedeniyle kulakta basınç hissi oluşabilir. Çocuklar kulaklarını sıkça ovalayabilir.
-
Boğaz kaşıntısı: Alerji nedeniyle çocukların boğazları da kaşınabilir.
-
Öksürük: Özellikle gece uyurken alerjik öksürük görülebilir.
-
Yorgunluk: Alerjik rinit, çocukların uyku kalitesini bozabilir ve gün içinde yorgun hissetmelerine yol açabilir.
-
Nefes darlığı: Alerji atakları sırasında çocuklarda nefes darlığı görülebilir.
Çocuklarda Alerjik Rinit Nedenleri Nelerdir?
Alerjik rinite neden olan maddelere alerjen denir. Alerjenlerle temas edildiğinde bağışıklık sistemi bu maddeleri zararlı olarak algılar ve histamin salgılar. Histaminin etkisiyle burunda iltihaplanma meydana gelir ve çocuklarda alerjik rinit belirtileri ortaya çıkar.
Çocuklarda alerjik riniti tetikleyen en yaygın alerjenler şunlardır:
-
Polenler: Özellikle çimen, ağaç ve yabani ot polenleri mevsimsel alerjilerin en yaygın nedenidir. İlkbahar ve yaz aylarında polen seviyeleri yüksek olduğunda çocuklarda alerjik rinit belirtileri artar.
-
Ev tozu akarları: Yatak örtüleri, yastıklar, halılar ve yumuşak oyuncaklar gibi yerlerde yaşayan mikroskobik canlılardır. Yıl boyunca mevcut olduklarından yıl boyu süren alerjilerin en yaygın nedenidir.
-
Hayvan tüyleri: Kediler, köpekler veya diğer evcil hayvanların tüyleri veya deri döküntüleri bazı çocuklarda alerjiye neden olabilir.
-
Mantarlar: Küf sporları veya iç mekanlarda bulunan küfler de alerjiye neden olabilir.
-
Lateks: Bazı çocuklar latekse karşı hassasiyet geliştirebilir ve bu da alerjik reaksiyona yol açabilir.
-
Besin maddeleri: Süt, yumurta, yer fıstığı, ağaç yemişleri veya soya fasulyesi gibi bazı yiyecekler çocuklarda anafilaksi dahil olmak üzere çeşitli alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
Çocuklarda Alerjik Rinite Ne İyi Gelir?
Çocuklarda alerjik riniti tetikleyen polen, toz veya küf gibi maddelerden uzak durmak önemlidir. Özellikle polenlerin yoğun olduğu dönemlerde çocukların dışarı çıkmaması ya da mümkünse günün erken saatlerinde dışarıda olmaları önemlidir. Ayrıca polen yoğunluğunun yüksek olduğu dönemlerde pencereleri kapalı tutmak da faydalı olacaktır.
Polenlerden Korunma Yolları
Alerji mevsimi geldiğinde polenlerden korunmak için şu önlemleri almak önemlidir:
-
Çocukların dışarıda bulunduğu süreyi kısıtlayın ve özellikle sabah saatlerinde dışarı çıkmamalarını sağlayın.
-
Dışarıdan eve gelindiğinde kıyafetlerin değiştirilmesini ve ellerin yıkanmasını sağlayın. Dışarıda polenlere maruz kalındığında kıyafetlere, saçlara ve cilde polen bulaşabilir.
-
Klima kullanıyorsanız polenlerin içeri girmemesi için filtrelerin temiz olduğundan emin olun. Pencereleri kapalı tutarak evin içine polen girmesini engelleyin.
-
Polenlerin yoğun olduğu günlerde dışarıda olmayı minimumda tutun.
Tozlardan Korunma Yolları
Toz akarları, özellikle evde bulunabileceği için bu maddeye karşı önlem almak önemlidir:
-
Yatak örtüleri, yastıklar ve yumuşak oyuncaklar gibi eşyaları düzenli olarak yıkayın veya havalandırın. Yüksek sıcaklıkta yıkamak toz akarlarını öldürebilir.
-
Halıları mümkünse kaldırın veya düzenli olarak temizleyin. Halılar toz akarı için uygun bir ortam sağlar.
Küften Korunma Yolları
Küf sporları da alerjik riniti tetikleyebilir. Küften korunmak için şu önlemleri alın:
-
Banyo gibi nemli bölgelerde küf oluşumunu engelleyin ve düzenli olarak temizleyin.
-
Evdeki nem seviyesini kontrol edin; gerekirse nem giderici cihazlar kullanın.
Çocuklarda Alerjik Rinit Tedavisi Nasıl Yapılır?
Çocuklarda alerjik rinit tedavisinde amaç belirtileri kontrol altına almak ve çocuğun yaşam kalitesini artırmektir. Tedavi seçenekleri şunlardır:
İlaç Tedavisi
İlaç tedavisi ile çocuklarda alerjik rinit belirtileri kontrol altına alınabilir:
-
Antihistaminikler: Alerjinin neden olduğu histamin salınımını bloke eder. Bu ilaçlar burun akıntısı ve hapşırmayı azaltmaya yardımcı olur.
-
Burun Spreyleri: Kortikosteroid içeren burun spreyleri burundaki iltihabı azaltarak burun tıkanıklığını hafifletebilir.
-
Decongestant İlaçlar: Burun tıkanıklığını azaltmak için kısa süreli kullanılabilir ama bu ilaçların yan etkileri olabileceği için dikkatli kullanılmalıdır.
-
Lökotrien Reseptör Antagonistleri: Montelukast gibi bu ilaçlar burundaki iltihabı azaltabilir ve ayrıca astım semptomlarını kontrol altına almaya yardımcı olabilir.
-
Alerji İğnesi (Immunoterapi): Eğer çocuğunuzun alerjisi belirli bir maddeye karşıysa (örneğin evcil hayvan tüyleri veya polen), doktorunuz iğne veya dil altı tablet şeklinde immünoterapiden bahsedebilir.
-
Astım İlaçları: Eğer çocuğunuzda hem astım hem de alerjik rinit varsa astım ilaçları semptomları yönetmeye yardımcı olabilir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Tedavi sürecinde yaşam tarzında bazı değişiklikler de yapılması gerekir:
-
Uyku Pozisyonu: Uyku pozisyonunu değiştirerek başlığı yükseltmek burun tıkanıklığını azaltabilir.
-
Nemlendiriciler: Özellikle kış aylarında hava kuruduğunda nemlendirici kullanmak burundaki kuruluğu azaltabilir.
-
Sağlıklı Beslenme: Dengeli bir diyet bağışıklık sistemini güçlendirebilir.
-
Sigara Dumanından Uzak Durmak: Pasif içicilik alerji semptomlarını tetikleyebilir.
Alternatif Tedavi Yöntemleri
Alerjik rinit tedavisinde geleneksel yöntemlerin yanı sıra alternatif yöntemler de kullanılabilir ancak bunların etkinliği konusunda kesin bilimsel kanıtlar yoktur:
-
Akupunktur: Bazı ebeveynler çocuklarına akupunktur yaptırarak semptomların hafiflediğini bildirmiştir fakat bunun bilimsel kanıtı zayıftır.
-
Homeopati: Homeopatik ilaçlar bazı kişilerde işe yarasa da etkinliği konusunda bilimsel görüş birliği yoktur.
-
Doğal Takviyeler: Omega-3 yağ asitleri veya C vitamini gibi doğal takviyelerin bağışıklık sistemini desteklediği düşünülse de etkileri kişiden kişiye değişebilir.
-
Burun Irrigasyonu: Tuzlu suyla burun yıkama, burundaki tahrişi azaltabilir ancak dikkatli yapılmalıdır.
Sonuç Olarak
Alerjik rinit çocuklarda yaygın görülen bir hastalıktır ancak tedavisi mümkündür. İlaç tedavisi ile belirtiler kontrol altına alınabilirken yaşam tarzındaki değişikliklerle de tedavi desteklenebilir. Ayrıca alternatif tedavi yöntemleri de bazı durumlarda faydalı olabilir fakat bunların etkinliği kişiden kişiye değişebilir.