Deksametazon, kortikosteroid sınıfına ait bir ilaçtır. Deksametazon, iltihabı azaltmaya yardımcı olan bir hormon olan kortizolün sentetik bir versiyonudur. Deksametazon vücuttaki bağışıklık sistemini baskılar ve iltihabı azaltır. Bu özelliği sayesinde çeşitli durumlarda kullanılır. Örneğin, alerjik reaksiyonlar, şiddetli astım atakları, romatizmal hastalıklar, bazı cilt rahatsızlıkları, eklem iltihaplanması ve belirli göz hastalıklarında etkili olabilir. Deksametazon ayrıca bazı kanser türlerinde tümörlerden kaynaklanan iltihabı azaltmak için de kullanılabilir.
Deksametazon içeren ilaçlar genellikle ağız yoluyla (tablet veya şurup) ya da enjeksiyon şeklinde verilir. Ayrıca göz damlası ve kulak damlası formülasyonları da mevcuttur. Deksametazon tedavisi genellikle kısa süreli olarak reçete edilir, çünkü uzun süreli kullanımı bazı yan etkilere yol açabilir. Deksametazon kullanımında dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri, doktor tavsiyesi olmadan aniden kesilmemesidir; bu durum vücutta bazı olumsuz etkilere neden olabilir.
Deksametazon, kortikosteroidler adı verilen ilaç grubundadır. Deksametazon, bağışıklık sistemini baskılayarak vücudun iltihaplanma tepkisini azaltır. Bu özelliği sayesinde çeşitli durumlarda kullanılır.
Deksametazon ne işe yarar?
Deksametazon aşağıdaki durumlarda kullanılır:
-
Şiddetli alerjik reaksiyonlar: Özellikle anaflaktik reaksiyonlarda acil tedavi olarak kullanılır.
-
Astım: Şiddetli astım ataklarında iltihabı azaltmak için verilebilir.
-
Romatizmal hastalıklar: Eklem iltihabı (artrit) gibi romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılır.
-
Bazı cilt rahatsızlıkları: Egzama ve sedef hastalığı gibi cilt rahatsızlıklarında iltihabı azaltmak için kullanılır.
-
Göz hastalıkları: Gözdeki iltihaplanmalar için göz damlası şeklinde kullanılır.
-
Kanser tedavisi: Bazı kanser türlerinde tümörlerden kaynaklanan iltihabı azaltmak için kullanılır.
-
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH): Kronik akciğer hastalığı olan KOAH’ın şiddetli ataklarında da deksametazon kullanılabilir.
-
Böbrek hastalığı: Böbreklerin işlevini etkileyen bazı hastalıklarda kullanılır.
-
İnvaziv meningokok enfeksiyonları: Meningokok enfeksiyonu nedeniyle meydana gelen menenjitte deksametazon kullanımı önerilmektedir.
-
Kardiyopulmoner bayılma: Kardiyopulmoner bayılma (CPR) vakalarında deksametazon verilebilir.
Deksametazon hangi hastalıklara iyi gelir?
Deksametazon çeşitli sağlık sorunları için kullanılabilir. Bu sorunlar arasında şiddetli alerjik reaksiyonlar, astım atakları, eklem iltihabı (artrit), romatizmal hastalıklar, bazı cilt rahatsızlıkları (örneğin egzama ve sedef), göz iltihaplanmaları, KOAH atakları, böbrek hastalıkları, bazı kanser türlerinde tümör kaynaklı iltihaplanmalar, meningokok menenjiti ve kardiyopulmoner bayılma yer alır.
Deksametazon ne zaman kullanılmaz?
Deksametazon, şu durumlarda kullanılmamalıdır:
-
Dexametazona veya içerdiği maddelerden birine alerjiniz varsa
-
Sisteminize veya vücudunuzun herhangi bir yerine zayıflamış veya aktif bir enfeksiyon varsa (bazı özel durumlar dışında)
-
Canlı aşılar ile birlikte uygulanıyorsa
-
Hamileyseniz
-
Yeni doğmuşsanız
-
Ciddi karaciğer sorunlarınız varsa
-
Şeker hastalığınız (diyabet) varsa
-
Tansiyon probleminiz varsa
-
Kilo probleminiz varsa
-
Kalp probleminiz varsa
-
Tiroid bezinizle ilgili problemler varsa
-
Kadınsanız adet döngünüzle ilgili sorunlar varsa.
-
Bir deksametazon dozu uygulandıktan sonra aşı olmanız gerekiyorsa mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
Deksametazon içeren ilaçlar nelerdir?
Deksametazon içeren ilaçların listesi aşağıdaki gibidir:
-
Decadron: Şiddetli alerjik reaksiyonlar ve astım atakları gibi durumlarda kullanılır.
-
Dexa EYE: Göz iltihaplanmaları için göz damlası formülasyonu.
-
Dexacort: Kulak iltihaplanmaları için kulak damlası olarak kullanılır.
-
Dexafree: Şiddetli alerjik reaksiyonlar ve astım atakları gibi durumlarda kullanılan bir oral formülasyondur.
-
Dexabene: Oral tablet formülasyonudur ve çeşitli iltihaplı durumlarda kullanılır.
-
Dexasol: Şiddetli alerjik reaksiyonlar ve astım atakları gibi durumlarda kullanılan bir oral formülasyondur.
-
Dexabene: Oral tablet formülasyonudur ve çeşitli iltihaplı durumlarda kullanılır.
-
Dexaloc: Oral tablet formülasyonu olup, çeşitli iltihaplı durumlarda kullanılır.
-
Dexa-Sol: Oral çözüm formülasyonu olup, çeşitli iltihaplı durumlarda kullanılır.
Bu ilaçların hepsi deksametazon içerir ve benzer endikasyonlarla kullanılır ancak farklı formülasyonlarda bulunurlar.
Deksametazonun olası yan etkileri şunlardır:
-
Bağışıklık sisteminin zayıflaması nedeniyle enfeksiyon riskinde artış
-
Kan şekeri seviyelerinde artış
-
Mide asidinin artması sonucu mide ekşimesi veya reflü
-
Uyku problemleri
-
Ruh hali değişiklikleri
-
Yüzde şişme (moon face)
-
Ciltte morarma
-
İnsülin veya diyabet ilaçlarına ihtiyaç duyulması
-
Kilo artışı ve iştah artışı
-
Göğüs ağrısı
-
Bulantı ve kusma
-
Baş ağrısı
-
Saç dökülmesi
-
Vücudun çeşitli yerlerinde tüylenme artışı (Hirsutizm)
-
Yüksek tansiyon
-
Osteoporoz (kemik erimesi)
-
Kaslarda zayıflama
-
Ergenlik dönemindeki kız çocuklarında erken göğüs gelişimi
-
Göğüslerde kireçlenme
Deksametazon, kortikosteroidler grubuna ait bir ilaçtır ve vücutta doğal olarak üretilen kortizol hormonunun sentetik bir versiyonudur. Kortikosteroidler grubunun bir parçası olduğundan, deksametazonun da benzer etkileri vardır. Deksametazonun vücuttaki etkileri şu şekilde özetlenebilir:
-
Bağışıklık sistemi baskılanması: Deksametazon, bağışıklık sisteminin bazı bileşenlerini baskılar. Bu, vücudun enfeksiyonlara karşı direncini azaltabilir ama aynı zamanda aşırı bağışıklık tepkilerini kontrol etmeye yardımcı olabilir.
-
İltihap önleyici etki: Deksametazon, iltihaplanmaya neden olan kimyasalların üretimini azaltır. Bu sayede eklem ağrıları, şişlikler ve kızarıklıklar gibi inflamatuar belirtileri hafifletebilir.
-
Alerjik reaksiyonların kontrolü: Deksametazon, histamin gibi alerjik reaksiyonlara neden olan maddelerin salınımını azaltarak şiddetli alerjik reaksiyonların semptomlarını kontrol etmeye yardımcı olur.
-
Stres tepkisi yönetimi: Vücut stres altındayken doğal olarak kortizol salgılar. Dexametazon da stresle ilişkili bazı fizyolojik tepkileri yönetmeye yardımcı olabilir.
-
Karbonhidrat metabolizması: Dexametason, karaciğerdeki karbonhidrat metabolizmasını etkileyebilir ve kan şekeri seviyelerini artırabilir.
-
Sodyum ve su tutulumu: Dexametason, böbreklerde sodyumun tutulmasını artırarak vücutta sodyum ve su tutulmasına neden olabilir.
-
Kemik erimesi: Uzun süreli kullanımda kemiklerin mineral içeriğini azaltarak kemik erimesine yol açabilir.
-
Kas zayıflığı: Uzun süreli kullanımda kas gücünü azaltabilir.
-
Tüylenme artışı: Vücudun çeşitli bölgelerinde tüylenme artışına neden olabilir.
-
Erkeklerde göğüs büyümesi: Erkeklerde göğüslerin büyümesine neden olabilir.
-
Kadınlarda adet düzensizlikleri: Kadınlarda adet döngüsünde düzensizliklere yol açabilir.
-
Ruh hali değişiklikleri: Kullanıcıda sinirlilik, depresyon veya ruh halinde ani değişikliklere yol açabilir.
Deksametazon genellikle ciddi alerjik reaksiyonlar veya inflamatuar durumlar gibi acil durumlarda hızlı etki göstermesi gereken durumlarda tercih edilir.