Verem, verem bakterisi (Mycobacterium tuberculosis) adı verilen bir bakterinin neden olduğu bulaşıcı ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Genellikle akciğerleri etkileyen verem hastalığı, diğer organlara de sıçrayabilir. Verem hastalığında tedavi süreci uzun ve zorludur. Verem ilaçlarının yan etkileri de bu süreç boyunca sıkça merak edilir.
Akciğerlerde iltihaplanma ve sıvı birikmesine yol açan verem hastalığı, ilaç tedavisi ile kontrol altına alınır. Bakteri vücutta bulunduğu sürece tedaviye devam edilir. Genellikle altı ay süren tedavi sürecinde bazı ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçların yan etkileri de çokça yaşanmaktadır.
Verem ilaçlarının yan etkileri genel olarak hafif düzeydedir. Ancak bazı kişilerde yan etkiler ağır ve hayatı tehdit edici olabilir. Bu nedenle verem ilaçları kullanılırken yan etkilerin oluşup oluşmadığı sıkı bir şekilde takip edilmelidir.
Verem İlaçlarının Yan Etkileri Nelerdir?
Verem tedavisinde kullanılan ilaçlar arasında streptomisin, rifampisin, izoniazid, etambutol, pirazinamid, kloramfenikol, kinolonlar, ve kombo ilaçlar yer alır. Bu ilaçların kombinasyonu ile tedavi süreci yönetilir. İlaçlar genellikle ağız yoluyla kullanılır.
Yan etki potansiyeli her ilaçta olabileceği gibi verem ilaçlarında da bulunur. Verem ilaçları ile ilgili literatür taraması yapıldığında yan etki olasılığı düşük gibi görünse de pratikte hastalar farklı yan etkiler bildirebilir.
Streptomisin
-
Böbreklerin işlevlerini bozma
-
Dış kulak iltihabı
-
Kulak çınlaması
-
Dış kulak iltihabı ve sinir hasarı
Rifampisin
-
Alerjik reaksiyonlar
-
Ateş
-
Kanda beyaz kan hücrelerinin azalması
-
Kanda trombosit sayısının azalması
-
Karaciğer enzimlerinde artış
-
Karaciğer iltihabı
-
Kötü huylu kan hastalıkları
-
Kıpkırmızı idrar, ter ve gözyaşı gibi vücut sıvılarının oluşması
-
Kanda sodyum düzeyinin düşmesi
-
Kanda kreatin düzeyinin yükselmesi
-
Sağlık çalışanları için mesleki maruziyet riski
-
Sindirim sistemi rahatsızlıkları (bulantı, kusma, ishal vb.)
-
Sinir sistemi rahatsızlıkları (baş ağrısı, baş dönmesi, uyku hali vb.)
Izoniazid
-
Kandaki karaciğer enzimlerinin yükselmesi
-
Kanda potasyum seviyesinin düşmesi
-
Karaciğer iltihabı (hepatit)
-
Sinir hasarı (periferik nöropati)
-
Kontrol edilemeyen epilepsi nöbetleri riskinde artış
-
Alerjik reaksiyonlar
-
Kilo kaybı
-
Ağır kan hastalıkları (aplazik anemi, trombositopenik purpur)
-
Kilo kaybı ve iştah kaybı
-
Sindirim sistemi rahatsızlıkları (bulantı, kusma, ishal vb.)
-
Sinir sistemi rahatsızlıkları (baş ağrısı, baş dönmesi, uyku hali vb.)
Etambutol
-
Körlük riski
-
Böbrek fonksiyon testlerinin bozulması (kreatin, üre yükselmesi)
-
Alerjik reaksiyonlar
-
Sindirim sistemi rahatsızlıkları (bulantı, kusma, ishal vb.)
-
Sinir sistemi rahatsızlıkları (baş ağrısı, baş dönmesi, uyku hali vb.)
Pirazinamid (PZA)
-
Alerjik reaksiyonlar
-
Böbrek ve karaciğer hasarı riski (karaciğer enzimlerinde artış)
-
Böbrek fonksiyon testlerinin bozulması (kreatin, üre yükselmesi)
-
Sindirim sistemi rahatsızlıkları (bulantı, kusma, ishal vb.)
-
Kan ve sinir sistemi rahatsızlıkları (baş ağrısı, baş dönmesi, uyku hali vb.)
-
Kanda ürik asit seviyesinin yükselmesi
Kloramfenikol (chloramphenicol)
-
Kötü huylu kan kanseri (aplazik anemi) riski artışı nedeniyle Kan hücresi üretiminin bozulması (kemik iliğinde depresyon)
-
Kötü huylu kan kanseri (aplazik anemi) riski artışı nedeniyle trombosit sayısında düşüş riski (trombositopeni)
-
Kötü huylu kan kanseri (aplazik anemi) riski artışı nedeniyle beyaz kan hücrelerinde düşüş riski (lökopeni)
-
Sindirim sistemi rahatsızlıkları (bulantı, kusma, ishal vb.)
-
Ciltte döküntü ve kaşıntı yapabilen alerjik reaksiyonlar;
Kloramfenikol alan yeni doğanlarda mavi bebek sendromu görülebilmektedir.
Etkili bir antibiyotik olan kloramfenikolün yan etkileri arasında bağışıklık sisteminin baskılanması ve kıymetlendirme yeteneğinin azalması da bulunmaktadır.
Kinolonlar (siprofloxasin/ levofloxasin)
-
Tendinit ve tendon kopması riski artışı özellikle 60 yaş üzeri veya kortikosteroid kullanan kişilerde; Eklem ağrıları ve şişlik; Alerjik reaksiyonlar; Baş dönmesi; Baş ağrısı; Uyku hali; Sinir sistemi rahatsızlıkları (konvülsiyonlar gibi); Sindirim sistemi rahatsızlıkları (bulantı, kusma, ishal vb.)
Tedavi süreci boyunca bu belirtilerden herhangi biri görülürse derhal doktor ile iletişime geçmek önemlidir.