Müzik, geçmişten günümüze insan hayatında önemli bir yer tutmuştur. İnsanlar, duygularını ifade etmek ve ruh hallerini anlatmak için farklı müzik türleri dinlerler. Müzik, ruh halimizi etkileyen önemli bir faktördür. İçinde bulunduğumuz duygusal durumdan kurtulmak veya o ruh halini desteklemek için müzik dinleriz. Araştırmalar da sesin olumlu etkilerini ortaya koymaktadır. Bu araştırmalara göre; müzik dinlemek anksiyete ve depresyon seviyesini azaltmakta, stres ile başa çıkmaya yardımcı olmakta, konsantrasyonu artırmakta ve uyku kalitesini yükseltmektedir. Ayrıca müzik dinlemek sosyal bağları güçlendirmektedir.
Müzik Sesimizin Duygusuna Etkisi – Olumlu Etkileri Nelerdir?
Müzik dinlemenin birçok olumlu etkisi vardır. Bunlar genel olarak şöyle sıralanabilir:
- Stres ve kaygeyi azaltma
- Konsantrasyonu artırma
- Depresyonu azaltma
- Uyku kalitesini iyileştirme
- Ağrı hissini azaltma
- Sosyal bağları güçlendirme
Her biri ayrı ayrı açıklanacak olursa:
- Stresi ve kaygeyi azaltma: Müzik dinlemek stres ve kaygeyi azaltarak ruh halimizi iyileştirir. Müzik dinlerken beyin endorfin salgılar. Bu hormon mutluluk hormonu olarak bilinir. Müzik dinlemek aynı zamanda kortizol seviyesini de düşürerek stresimizi azaltır.
- Konsantrasyonu artırma: Konsantrasyon bozukluğu yaşayan insanların beyninde düşük frekanslı dalgalar bulunur. Bu dalgaların beyin aktivitesini yavaşlattığı düşünülür. Müzik dinlemek beyindeki bu düşük frekanslı dalgaları yüksek frekanslı dalgalarla değiştirir. Beyinde bulunan yüksek frekanslı dalgalar beyin aktivitesini hızlandırır ve konsantrasyonu artırır.
- Depresyonu azaltma: Müzik dinlemek ruh halimizi değiştirdiği için depresyon belirtilerini hafifletir. Depresyon tedavisinde psikoterapinin yanında müzik terapisi de uygulanır.
- Uyku kalitesini iyileştirme: Müzik dinlemek uykuya dalmayı kolaylaştırır ve uykunun kalitesini artırır. Müzik dinlemenin uyku kalitesini artırdığına dair birçok araştırma yapılmıştır.
- Ağrı hissini azaltma: Müzik dinlemek ağrı hissini azaltır. Kronik ağrı çeken insanlar, tıbbi tedavi yöntemlerinin yanında müzik terapisi de alırlar.
- Sosyal bağları güçlendirme: Şarkı söylemek, müzik dinlemek ve enstrüman çalmak insanları bir araya getirir. Bu sosyal etkileşim insan ilişkilerini güçlendirir.
Müzik sesimizin ruh haline olumlu etkileri bu şekilde özetlenebilir. Her biri ayrı ayrı araştırmalarda da kanıtlanmış bulgulara dayanıyor.
Müzik Dinlemenin Beyne Etkisi
Müzik dinlemenin beyine etkisini gösteren pek çok araştırma yapılmıştır. Beynin farklı bölgeleri farklı görevleri üstlenir. Beyin bilimci Dr. Daniel Levitin, beynin müzik dinlerken nasıl çalıştığını inceleyen “This is Your Brain on Music: The Science of a Human Obsession” adlı kitabında müzik dinlemenin beynin farklı bölgelerini nasıl etkilediğini anlatmıştır. Kitabında müzik dinlemenin beynimize etkilerini şöyle sıralar:
- Beynin işitsel korteksi: Müzik dinlerken beyin işitsel korteksimizi uyarır. İşitsel korteksin görevi duyularımızdan gelen sesleri algılamaktır.
- Beynin sağ lobu: Müzik dinlerken beynimizin sağ lobu etkinleşir. Sağ lobumuz, müziğin melodisini algılar ve anlamlandırır.
- Beynin frontal lobu: Frontal lobumuz problem çözme, planlama yapma ve karar verme gibi karmaşık bilişsel işlevleri yerine getirir. Müzik dinlerken beynin frontal lobu etkinleşir.
- Beynin talamus bölgesi: Talamus bölgesi iç kulaktan gelen elektrik sinyallerinin işlenmesini sağlar. Müzik dinlerken beynin talamus bölgesi de etkinleşir.
- Beynin serebellum bölgesi: Serebellum bölgesi kas hareketlerini koordine eder ve dengeyi sağlar. Müzik dinlerken serebellum bölgesi de uyarılır.
- Beynin limbik sistemi: Limbik sistem duygusal tepkiler vermemizi sağlar. Müzik dinlerken limbik sistem etkinleşir ve bu sayede ruh halimizi iyileştirir.
Müzik Dinlemenin Faydaları
Müzik dinlemenin faydaları genel olarak şöyle sıralanabilir:
- Konsantrasyonu artırma
- Stres seviyesini düşürme
- Anksiyete seviyesini azaltma
- Ruh halini iyileştirme
- Kas ağrısını hafifletme
- Ağrı hissini azaltma
- Kilo kontrolüne yardımcı olma
- Hafızayı güçlendirme
- Uyku kalitesini artırma
- Sanatsal yeteneği geliştirme
Müzik dinlemenin bu faydalarının her biri ayrı ayrı araştırmalarla kanıtlanmıştır.
- Konsantrasyonu artırma: Araştırmalar, müzik dinlemenin özellikle düşük frekanslı ses dalgalarının yoğun olduğu müziğin konsantrasyonu artırdığını göstermektedir.
- Stres seviyesini düşürme: Stres hormonları arasında yer alan kortizol düzeyi, müzik dinlerken düşer. Araştırmalar da müzik dinlemenin stres seviyesini azalttığını gösterir.
- Anksiyete seviyesini azaltma: Müzik dinlemek anksiyete seviyesini de azaltır. Araştırmalar, ameliyat öncesi veya sonrası müzik dinleyen hastalarda anksiyete seviyesinin düştüğünü göstermektedir.
- Ruh halini iyileştirme: Müzik dinlemek ruh halimizi değiştirdiği için ruh halimizi iyileştirir. Araştırmalar da müzik dinlemenin ruh hali üzerinde olumlu etkiler yarattığını ortaya koymaktadır.
- Kas ağrısını hafifletme: Müzik dinlemek kas ağrısını hafifletir. Örneğin, spor yaptıktan sonra müzik dinleyen kişilerin kas ağrısı çekme ihtimali düşmektedir.
- Ağrı hissini azaltma: Araştırmalar, kronik ağrı çeken kişilerin tıbbi tedavi yöntemlerinin yanında müzik terapisi uyguladığında ağrı hislerinin azaldığını göstermektedir.
- Kilo kontrolüne yardımcı olma: Araştırmalar, hızlı yemek yiyen kişilerin daha fazla yemek yediğini gösterir. Yavaş bir müzik eşliğinde yemek yemek ise yeme hızını yavaşlatarak kilo kontrolüne yardımcı olur.
- Hafızayı güçlendirme: Müzik eğitimi alan çocukların alkol veya madde bağımlılığına daha az yatkın oldukları gösterilmiştir. Bu da hafızanın güçlenmesi anlamına gelir.
- Uyku kalitesini artırma: Birçok araştırma, uykuya dalmadan önce müzik dinlemenin uyku kalitesini arttırdığını göstermektedir.
- Sanatsal yeteneği geliştirme: Enstrüman çalmayı öğrenen kişilerde sanatsal yeteneklerin geliştiğine dair birçok araştırma bulunur.
Müzik dinlemenin bu faydaları genel olarak bu şekildedir.
Müzik Dinlemenin Stres Üzerindeki Etkisi
Müzik dinlemenin stres üzerindeki etkisi birçok araştırmayla kanıtlanmıştır. Kanadalı bilim insanları tarafından yapılan bir araştırmada, stres düzeyi yüksek olan katılımcıların yarısına 30 dakika boyunca sakin bir klasik müzik parçası dinletildi. Katılımcıların diğer yarısına ise bu süre zarfında hiç ses verilmedi. Klasik müzik parçası dinleten grubun kortizol düzeyinin düştüğü ve nabız atışlarının yavaşladığı gözlendi.
Danimarkalı bilim insanları tarafından yapılan bir başka araştırmada da benzer bir bulgu elde edildi. Araştırmada huzursuz bebeklere 30 dakika boyunca klasik müzik parçası dinletildiğinde bebeğin kortizol seviyesinin düştüğü görüldü. Çalışmaların sonuçlarına göre, sakin bir klasik müzik parçası dinlemek stres hormonları arasında yer alan kortizol seviyesinin düşmesine yardımcı olmaktadır.
Müzik Dinlemenin Anksiyete Üzerindeki Etkisi
Anksiyete genellikle tıbbi tedavi yöntemleriyle kontrol altına alınabilen bir rahatsızlıktır. Ancak bazı insanlar için anksiyete düzeyi yüksek olmaya devam eder. Anksiyete seviyesinin yüksek olduğu durumlarda müzik terapisi de uygulanabilir. Araştırmalar, müzik terapisinin anksiyete seviyesini azalttığını göstermektedir.
Meksika’da yapılan bir araştırmada ameliyat öncesi veya sonrası olmak üzere hastalara bir saat boyunca farklı türlerde müzikler dinletildi. Ameliyat öncesi müzik dinleyen hastalarda anksiyete seviyesinin düştüğü, ameliyat sonrası müzik dinleten hastalarda ise anksiyete seviyesinde kayda değer bir azalma yaşandığı gözlendi.
Danimarka’da yapılan bir başka çalışmada ise anksiyete bozukluğu yaşayan hastalara haftada bir saat olmak üzere toplamda 12 hafta boyunca klasik müzik dinletildiğinde hastaların anksiyete seviyesinde önemli ölçüde azalma yaşandı.
Bu bulgulara göre sakin bir klasik müzik parçası veya farklı türlerde müzikler dinlemek anksiyete seviyesini düşürmeye yardımcı olmaktadır.
Müzik Dinlemenin Konsantrasyon Üzerindeki Etkisi
Konsantrasyon bozukluğu yaşayan kişilerin beyninde düşük frekanslı dalgalar bulunur. Bu düşük frekanslı dalgalar beynin aktivitesinin yavaşlamasına sebep olur. 2020 yılında yapılan bir araştırmada düşük frekanslı ses dalgalarının yoğun olduğu beyaz gürültü ile birlikte yüksek frekanslı ses dalgalarının yoğun olduğu pembe gürültünün konsantrasyon bozukluğu yaşayan kişilerin beyin aktivitelerini nasıl etkilediği incelendi.
Pembe gürültü altındaki katılımcılarda beyin aktivitesi yüksek frekanslı dalgalara kayarken beyaz gürültü altındaki katılımcılarda beyin aktivitesi düşük frekanslı dalgalarda devam etti.
Pembe gürültü altında bulunan kişilerden daha fazla bilişsel performans sergilendiği görüldü. Bu bulgulara göre pembe gürültü beyin aktivitesinin değişmesini sağlayarak konsantrasyon bozukluğu yaşayan kişilerin konsantrasyonunu artırmaya yardımcı olur.
Müzik Dinlemenin Depresyon Üzerindeki Etkisi
Müzik, insanların duygularını ifade etmelerini kolaylaştırdığı için depresyon tedavisinde de kullanılabilir. Psikanalist Ania Loomba’nın Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Services’ta yayınlanan 2017 tarihli makalesinde psikoterapinin yanında müzik terapisinin de depresyon tedavisinde etkili olduğuna değinilmiştir. Müzik terapisi uygulanan depresyon hastalarında depresyon belirtilerinde azalma görülmüştür.
Kırgızistan’da yapılan bir başka araştırmada da benzer bulgular elde edilmiştir. Çalışmada depresyon tanısı almış bireylere haftada bir olmak üzere toplamda 10 hafta boyunca grup terapisi ile birlikte şarkı söylemeleri sağlandı. Şarkı söyleyen bireylerde depresyon belirtilerinde kayda değer azalma gözlendi.
Bu bulgulara göre grup terapisi ile birlikte şarkı söylemek veya şarkı söyleten psikoterapist eşliğinde şarkı söylemek depresyonun belirtilerini hafifletmeye yardımcı olmaktadır.
Müzik Dinlemenin Uyku Kalitesi Üzerindeki Etkisi
Bazı insanlar uykuya dalmakta güçlük çekebilir veya uyku kalitesi düşük olabilir. Uyku sorunu yaşayan kişilerde melatonin hormonu seviyesi genellikle düşüktür. Melatonin hormonu uyku getiren hormon olarak bilinir ve melatonin seviyesinin yükselmesi vücudu uykuya hazırlamaya yardımcı olur. 2012 yılında yapılan bir çalışmada uyku sorunu yaşayan 94 kişiye uyumadan önce 30 dakika boyunca klasik müzik parçası dinletildiğinde uyku kalitelerinin önemli ölçüde arttığı ve melatonin seviyelerinin yükseldiği gözlendi.
Aynı zamanda yapılan başka çalışmalarda da uykuya dalmadan önce klasik veya yeni çağ müziği dinleyen kişilerde uyku kalitesinin arttığı gösterilmiştir.
Muzikteki melodiler beyin dalgalarını değiştirerek ve melatonin hormonunu arttırarak uyku kalitemizi iyileştirir ve uykuya dalmamızı kolaylaştırır.
Müzik Dinlemenin Ağrı Hissi Üzerindeki Etkisi
Ağrı hissi; vücudumuzda hasar oluştuğunda vücudumuzun savunma mekanizması olarak ortaya çıkar ve acıyı hissetmemizi sağlar. Kronik ağrı ise yaralanmadan veya hasardan sonra üç aydan uzun süren sürekli ağrıdır ve fibromyalji gibi bazı kronik hastalıklarla tetiklenebilir. Ağrı hissi beyinde uyarılan sinyaller aracılığıyla oluşur ve aynı şekilde kronik ağrıda da söz konusudur ancak kronik ağrıda mevcut ağrıyle ilgili sinyaller beyinde devam eder ve kronik ağrının geçmesi için sinyallerin beyinde sona ermesi gerekir.
Mükemmel Sinirbilim Dergisi’nde yayınlanan bir meta-analizde toplamda 18 çalışmanın sonuçları değerlendirildi ve bu çalışmaların sonuçlarına göre, çeşitli türlerdeki müziğin iskemik (dokulardaki oksijenin azalmasıyla oluşan) ağrıyı azalttığı gösterildi.
Kronikler Ağrı Dergisi’nde yayınlanan başka bir meta-analizde de kronik ağrısı olan katılımcılar üzerinde yapılan toplamda 8 çalışmanın sonuçları değerlendirildi ve bu çalışmalara göre farklı türlerdeki müziğin kronik ağrıyı da azalttığı gösterildi.
Müzikle birlikte beyinde oluşan sinyallerin değişimi sonucunda hem iskemik hem de kronik ağrının hissedilmesinde azalma görülmektedir.
Müzik Dinlemenin Sosyal Bağlar Üzerindeki Etkisi
Müzikle birlikte insanı sosyal bağ kurmaya teşvik eden sosyal etkileşimler de gerçekleşmektedir; şarkı söylemek, enstrüman çalmak veya sadece birlikte müzik dinlemek sosyal etkileşimde bulunmamızı sağlar ve sosyal bağlarımızı güçlendirir.
cadence→