Giriş
Yenilikçilik, insanlığın yaratıcılığını bir ürün olarak ortaya koymasıdır. Yıllar içinde matbaanın gelişimi ve kullanım yaygınlığıyla beraber yenilikçilik de gelişim göstermiştir. Tekniğin, teknolojinin ve bilimin gelişimi de yine matbaanın yaygınlaşmasıyla toplumların kolektif bilgiyi paylaşarak ilerlemesiyle mümkün olmuştur. Bu nedenle matbanın icadı ve gelişimiyle beraber yeniliklerin oluşumu birbirini tetikleyen süreçlerdir.
Matbanın İcadı
15. yüzyılda, Johannes Gutenberg tarafından icat edilen matbaa makineleriyle beraber kitabın seri üretimi ve basımı yapılmaya başlanmıştır. İlk defa 1455 yılında Gutenberg tarafından basılan Latin İncili (42 satırlık İncil) ile matbaanın ne kadar etkili bir sistem olduğu anlaşılmıştır. Makinelerin etkileşimiyle tekniği (baskı tekniği), tekniğin etkileşimiyle teknolojiyi (matbaa), teknolojinin etkileşimiyle de bilimi (gelişen bilimsel kitaplar) geliştiren matbaa icadı, kendi içinde döngüsel bir yenilik sürecine yol açmıştır.
Matbanın İcadı ve Yeniliklerin Oluşumuna Etkileri
Matbaanın icadıyla beraber, bilgiye ulaşmak hiç olmadığı kadar kolay hale gelmiştir. Bilginin bu kadar hızlı yayılması ise yeni fikirlerin ortaya çıkmasını ve toplumsal sorunlara farklı çözüm yolları geliştirilmesini sağlamıştır. Bilgiye ulaşmanın bu denli kolay hale gelmesinin doğurduğu etkiler şu şekilde sıralanabilir:
1. Bilgiye Erişimin Kolaylaşması
Matbaanın icadıyla beraber kitapların seri üretimi mümkün hale gelmiş, bunun sonucunda da kitap sayısında büyük bir artış yaşanmıştır. Bilgiyi yaymak için kaynakların kısıtlılığı söz konusu olmadığından, bilgiye ulaşmak kolaylaşmış ve yeni bilgiler edinmek için kütüphanelere gitme gerekliliği ortadan kalkmıştır.
Artık herkes kolayca bilgi edinebileceği bir kaynağa sahip olmuştur. Bu durum, insanlar arasında bilgi eşitliği sağlasa da aynı zamanda eğitim düzeyi yüksek olmayan bireylerin de hızlıca bilgiye ulaşmasını sağlamıştır.
2. Fikirlerin Kolayca Yayılması
Matbaanın icadıyla beraber aynı bilginin kopyalanması ve çoğaltılması kolaylaşmış, bu da insanların farklı fikirlerle tanışmasını sağlamıştır. Yeni fikirler ortaya çıktığında, bunların hızla yayılması toplumsal dönüşümlere yol açabilmiştir.
Bu etki, özellikle fikirlerin de özgürce tartışılabildiği ve konuşulduğu bir ortamda söz konusu olmuştur. Matbaanın yaygınlaşmasıyla beraber artık insanların aynı anda farklı yerlerde aynı fikirleri tartışabilmesi mümkün hale gelmiştir.
3. Kitapların Daha Kolay Temin Edilmesi
Kitapların çoğaltımına yarayan matbaaya sahip olmayan kişiler, artık el ile yazılmış kitaplardaki hataları minimuma indirmek adına daha iyi bir eğitim almış olarak kitapları daha doğru bir şekilde okuyup inceleyebilmiştir.
Bu durum, kitap okuma alışkanlığının toplumlar genelinde artmasına neden olmuştur. Ayrıca, kitapların daha az hatayla basılıyor olması da, bireylerin kitap okuma alışkanlığı kazanmasına katkıda bulunmuştur.
4. Yeni Fikirler Üretme Olanağı
Matbaanın ortaya çıkışıyla beraber insanlar farklı konular hakkında daha fazla bilgiye sahip olunca, farklı konular arasında bağlantılar kurabilme yetenekleri de gelişmiştir. Bu durum, insanların yeni fikirler geliştirmesi anlamına gelir.
Örneğin; Rönesans Dönemi’nde matbaanın yaygınlaşmasıyla beraber insanlar Antik Yunan Dönemi’ndeki bilim insanlarının farklı alanlardaki çalışmalarını okuyup inceleyebilmiş, bu da yeni fikirlerin ortaya çıkmasını sağlamıştır.
5. Toplumsal Sorunlara Yenilikçi Çözümler Geliştirme İmkanının Ortaya Çıkması
Kitapların daha kolay temin edilebilmesi sayesinde insanlar toplumsal sorunlar hakkında daha çok bilgiye sahip olmuştur. Bu durum toplumsal sorunlara çözümler geliştirmeyi sağlayan kolektif bilinç oluşumuna imkan vermiştir.
Kolektif bilincin oluşumu ise toplumsal sorunlara yenilikçi çözümler üretebilmek anlamına gelir. Matbaanın ortaya çıkışı, aynı zamanda kolektif bilincin gelişimini de beraberinde getirmiştir.
6. Eğitim Düzeyinin Artması
Matbanın icadıyla beraber bilgi edinmenin kolaylaşması ve kitap okuma alışkanlığının artması eğitim düzeyinin artmasını da beraberinde getirmiştir. Eğitim düzeyinin artması matbaanın ortaya çıkmasından sonra gerçekleşen bir süreçtir ve bu iki olgu arasındaki ilişki karşılıklı etkileşim şeklindedir.
Eğitim düzeyinin artması kolektif bilinci geliştirmiş ve toplumsal sorunlara yenilikçi çözümler üretebilme imkanını doğurmuştur.
Sonuç
Gutenberg tarafından icat edilen matbaa makineleriyle beraber kitabın seri üretimi ve basımı mümkün hale gelmiş, bu da bilgiye erişimi kolaylaştırmıştır. Bilgiye erişimin bu denli kolay olması toplumsal sorunlara farklı çözümler geliştirilmesini sağlayan kolektif bilincin oluşumunu mümkün hale getirmiştir. Aynı zamanda farklı konular arasındaki bağlantılar kurulmaya ve yeni fikirler üretme yeteneği gelişmeye başlamıştır. Tüm bu gelişmeler matbaanın icadından sonra yaşanmış fakat birbirini tetikleyen bir süreç içerisinde gerçekleşmiştir.