Steroid ilaçlar, vücudun doğal olarak ürettiği kortizol adı verilen hormonu taklit eden ve enflamasyonu azaltmaya yardımcı olan ilaçlardır. Vücutta üretilen kortizol miktarının artırılması yerine dışarıdan vücuda steroid hormonu verildiğinde, doğal üretim süreci bozulabilmektedir. Bu nedenle steroidlerin faydaları kadar yan etkileri de merak edilmektedir. Şimdi, steroid iğne yan etkileri ve faydaları ile ilgili detayları birlikte inceleyelim.
Steroid Nedir?
Steroidler, vücudun bağışıklık tepkisini baskılayabilen ve iltihaplanmayı azaltabilen ilaçlardır. Steroid ilaçlar, vücudun doğal olarak ürettiği kortizol adı verilen hormonun sentetik (yapay) versiyonlarıdır. Kortizol, vücudun stresle başa çıkmesine yardımcı olan, iltihabı azaltan ve bazı tıbbi durumların tedavisinde etkili olan bir hormondur. Kortizol salgısı sirkadiyen ritme bağlıdır ve gün içinde farklılık göstermektedir.
Steroidler genellikle astım, romatoid artrit, lupus, alerjik reaksiyonlar, atopik dermatit ve organ nakli sonrasında kullanılır. Ayrıca kas israfı ve bazı kanser türlerinin tedavisinde de etkilidirler.
Steroid İğne Nedir?
Steroid iğneleri, kortizon hormonunun enjekte edilen formudur. Kortizon iltihabı azaltan doğal bir hormondur. Genellikle ağrı, şişlik, kızarıklık ve iltihaplı hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Vücutta doğal olarak bulunan kortizon hormonu, çeşitli hastalıklar nedeniyle normal seviyelerde salgılanmayabilir veya yeterli olmayabilir. Bu gibi durumlarda doktorlar tarafından steroid iğnesi önerilmektedir.
Steroid İğne Faydaları Nelerdir?
Steroid iğnesi, eklem iltihapları, romatizma, sinir iltihapları, böbrek enfeksiyonları gibi iltihaplı hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Ayrıca eklem kireçlenmesi nedeniyle yaşanan ağrı ve şişliğin giderilmesine de yardımcı olmaktadır. Yüksek ateşli hastalıklar ve bazı alerjik reaksiyonlarda da fayda sağlayan steroid iğneleri oldukça etkilidir.
Yüzde oluşan şişliklerin giderilmesi, bel fıtığı nedeniyle oluşan ağrıların azaltılması ve eklemlerde sıvı birikmesine bağlı olarak gelişen ağrıların ortadan kaldırılması için de kullanılmaktadır. Ayrıca bazı hastalarda vücudun kendi bağışıklık sisteminin organları zarar vermesi nedeniyle ortaya çıkan sorunların tedavisinde de fayda sağlamaktadır.
Steroid İğne Yan Etkileri Nelerdir?
Steroid iğnesinin vücutta ortaya çıkarabileceği yan etkiler arasında şu maddeler yer almaktadır:
- Kilo alma: Steroid iğnesinin en yaygın yan etkilerinden biri kilo almadır. Vücudun su tutması da steroidlerin neden olduğu kilo artışına katkıda bulunmaktadır. Bu kilo artışı genellikle steroid tedavisinin ilk 6 ayı içerisinde gerçekleşir.
- İştah artışı: Steroid kullanımı iştahı arttırmakta ve bu nedenle kilo alımına neden olmaktadır.
- Kan şekeri yükselmesi: Steroidler kan şekeri seviyelerini yükseltebilmektedir. Diyabeti olan kişilerde bu sorunun daha yaygın olması muhtemeldir.
- Uyku sorunları: Bazı kişilerde steroid kullanımı sonucu uyku bozukluğu gelişebilmektedir.
- Huzursuzluk ve sinirlilik: Steroidler ruh halini etkileyerek huzursuzluk ve sinirliliğe yol açabilmektedir.
- Yüksek tansiyon: Steroidler vücudun su tutma yeteneğini artırarak kan basıncını yükseltebilmektedir.
- Ağızda mantar enfeksiyonu: Steroid kullanımı ağızda mantar enfeksiyonu gelişme riskini artırmaktadır.
- Yara iyileşmesinin gecikmesi: Steroidler vücudun enfeksiyonlarla savaşma yeteneğini azaltarak yara iyileşmesini geciktirebilir.
- Ciltte incelme: Uzun süreli steroid kullanımı cildin incelmesine neden olabilmektedir.
- Böbrek hastalığı riski: Steroid kullanımı böbrek hastalığı riskini artırabilmektedir.
- Bağışıklık sisteminin zayıflaması: Uzun süreli steroid kullanımı bağışıklık sistemini zayıflatarak enfeksiyonlara daha yatkın hale getirebilir.
- Katarakt riski: Uzun süreli steroid kullanımı gözlerde katarakt gelişme riskini artırabilir.
Tüm bu yan etkiler herkeste görülmeyebilir ve bazı kişilerde daha hafif veya daha şiddetli olabilir. Tedavi sırasında ortaya çıkan yan etkiler hakkında doktorla iletişime geçmek önemlidir.
Steroid İğne Ne Zaman Etki Eder?
Steroid iğnesinin etkisi hastalığın türüne göre değişiklik gösterebilmektedir. Genel olarak steroid iğnesi uygulandıktan sonra birkaç gün içinde etkisini göstermeye başlar. Eklem iltihabı gibi iltihaplı hastalıkların tedavisinde kullanılan steroid iğneleri genellikle uygulama sonrasında birkaç gün içinde ağrıyı azaltmaya yardımcı olurken, alerjik reaksiyonlar ve ödemlerin ortadan kaldırılmasında da hızlı bir iyileşme sağlanmaktadır. Bununla birlikte bazı durumlarda, özellikle romatizmal hastalıklarda ilk etki birkaç saat içinde görülürken bazı hastalarda daha uzun sürede etki edebilir.
Steroid iğnesi alındıktan sonra vücutta kortizon seviyelerinin yükselmesi birkaç gün alabilir. Bu nedenle doktorunuz önerdiği uygulama planına sadık kalmanız önemlidir.
Steroid İğnesi Ne Kadar Sürede Etki Eder?
Steroid iğnesinin etkisinin başlaması, uygulama alanına göre değişiklik gösterir. Genel olarak steroid iğnesi yapıldıktan sonra 24 ile 72 saat içinde etkisini göstermeye başlar. Ancak eklem içi uygulamalarda bu süre daha kısa olabilir; bazen 12 saat içinde de etki gözlemlenebilir.
Steroid iğnesinin ne kadar sürede etki edeceği kişiden kişiye değişebilir ve hastalığın türüne göre de farklılık gösterebilir. Özellikle romatizma gibi iltihaplı durumlarda etki süresi kişinin bağışıklık sistemine bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Kortizon İğnesi Ne Zaman Etki Göstermeye Başlar?
Kortizon iğnesinin etkisi genellikle iğnenin uygulanmasından sonraki 24 ile 72 saat arasında başlar. Ancak bu süre kişiden kişiye değişebilir; bazı kişilerde etkisi daha hızlı şekilde ortaya çıkabilirken bazılarında biraz daha uzun sürebilir. Kortizon iğnesi uygulandıktan sonra vücutta kortizon seviyeleri yükselmeye başlar ve bu da iltihabı azaltmaya ve belirtileri hafifletmeye yardımcı olur.
Steroid İğnesinin Yararları Nelerdir?
Steroid iğnesi uygulamasının birçok yararı bulunmaktadır:
- Ağrıyı azaltır: Steroid iğnesi özellikle eklem iltihapları, romatizma ve kas-iskelet sistemi sorunlarında ağrıyı hızla azaltmaya yardımcı olur.
- İltihabı azaltır: Vücudun bağışıklık tepkisini baskılayarak ve iltihabı azaltarak kronik iltihaplı hastalıkların tedavisinde etkilidir.
- Alerjik reaksiyonları kontrol altına alır: Alerjik reaksiyonlar sonucu ortaya çıkan şişlik ve kaşıntıyı azaltarak alerjilerin kontrol altına alınmasına yardımcı olur.
- Böbrek enfeksiyonlarını tedavi eder: Böbreklerde oluşan enfeksiyonların tedavisinde de kullanılmaktadır.
- Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) tedavisi: KOAH tanısı konan hastalar için de steroid iğnesi önerilmektedir.
- Kronik astım tedavisi: Kronik astım problemi yaşayan kişilerde de etkili olmaktadır.
- Diyabetik nöropati tedavisi: Diyabet hastalarının bir kısmında görülen diyabetik nöropatide de steroid iğnesi uygulanmaktadır.
- Mide bulantısını azaltır: Kemoterapi veya hamilelikte görülen mide bulantısının azaltılmasına yardımcı olabilir.
Tüm bu yararlar nedeniyle doktorlar tarafından steroid iğnesi önerilen durumlarda sıkça kullanılmaktadır. Ancak herhangi bir tedaviye başlanmadan önce doktorla birlikte riskler ve yararlar değerlendirilmelidir.
Steroid İğnesinin Hasar Verdiği Organlar Nelerdir?
Steroid iğnesinin uzun süreli kullanımı sonucunda aşağıdaki organlarda hasar meydana gelebilir:
- Böbrekler: Uzun süreli steroid kullanımı böbrek fonksiyonlarını olumsuz yönde etkileyebilir. Böbreklerde yüksek tansiyon ve su-tuz dengesizliği gibi sorunlara yol açabilir.
- Beyin: Steroidlerin uzun süre yüksek dozda kullanılması beyin dokusunda hasara neden olabilir ve nörolojik sorunlara yol açabilir.
- Pankreas: Uzun süre yüksek dozda steroid kullanımı pankreasın insülin üretme yeteneğini olumsuz etkileyerek şeker hastalığına neden olabilir veya mevcut diyabetin kontrolünü zorlaştırabilir.
- Kemikler: Uzun süreli steroid kullanımı kemiklerde zayıflama ve osteoporoz (kemik erimesi) riskini artırabilir. Bunun sonucunda kemiklerde kırık oluşum riski artar.
Bazı insanlarda steroidlere karşı hassasiyet daha fazla olabilir, bu nedenle uzun süreli kullanım öncesinde doktorla riskler ve yararlar dikkatlice değerlendirilmelidir.
Kortizon İğnesinin Beyine Zarar Verdiği Nasıl Anlaşılır?
Kortizon iğnesinin beyine zarar verip vermediği bazı belirtilerle anlaşılabilir. Bu belirtiler arasında baş ağrısı, bulanık görme, denge kaybı, nöbet geçirme, zihinsel karışıklık veya konsantrasyon güçlüğü gibi nörolojik semptomlar yer alır. Ayrıca bacaklarda kuvvet kaybı veya yürümede zorluk gibi motor becerilerde değişiklikler de meydana gelebilir. Eğer kortizon tedavisi sırasında bu tür belirtiler ortaya çıkarsa derhal doktora başvurulmalıdır. Doktor gerekli değerlendirmeleri yaparak kortizonun beyne zarar verip vermediğini belirleyebilir.
Böbreklere Zarar Veren Steroidler Hangileridir?
Böbreklere zarar verebilecek steroidler arasında :
- Methylprednisolone
- Triamcinolone
- Dexamethasone
gibi glukokortikoid sınıfındaki steroidler bulunur. Uzun süre veya yüksek dozda bu tür steroidlerin kullanımı böbrek fonksiyonlarını olumsuz yönde etkileyebilir; hipertansiyon, su-tuz dengesizliği gibi sorunlara yol açabilir.
Kortizon İğnesi Kimlere Uygulanmaz?
Aşağıdaki durumlardaki bireylere kortizon iğnesi uygulanmaması önerilir:
- Ateş veya aktif enfeksiyon geçiren kişiler (vücudun kendi bağışıklık sistemi baskılanacağı için),
- Kortizon veya diğer steroidlere karşı aşırı duyarlılığı olan kişiler,
- Pankreas iltihabı (akut pankreatit) geçiren kişiler,
- Açık yarası olan kişiler (açık yara üzerine enjeksiyon yapılmamalıdır),
- Kemik erimesi veya kırık riski yüksek olan kişiler (kemiklerde zayıflama oluşabileceği için),
- Aşırı kilolu olan kişiler (vücutta su tutulumu riski artacağından).
Kişide bahsedilen durumlardan biri varsa kortizonun etkinliği azalabileceği veya yan etkileri artabileceği için öncelikle durum düzelene kadar beklenmesi önerilir veya farklı bir tedavi yöntemi tercih edilebilir.
Steroid İğnesi Bağımlılık Yapar mı?
Kortizon (steroid) ilaçlarının bağımlılık yapma potansiyeli düşüktür; ancak uzun süre yüksek dozda kullanımında bağımlılık belirtileri ortaya çıkabilir. Vücudun doğal kortizol üretimi baskılanabileceği için ani bırakma durumunda yoksulluk sendromu yaşanabilir; bu nedenle kullanım süresi doktor tarafından belirlenmeli ve kullanım sonunda doz kademeli olarak düşürülmelidir.