Atmosfer, gezegenimizi dış etkilerden koruyan bir tabakadır. Bu tabaka canlıların yaşamasını sağlayan gazları da içinde bulundurur. Atmosferin pek çok etkisi vardır. Bunlar genel olarak yaşamın varlığını sürdürebilmesi ile ilgilidir.
Atmosferin etkilere; güneş ışınlarının yeryüzüne ulaşmasını sağlaması, dünya yüzeyindeki sıcaklığın uygun değerlerde kalmasını sağlaması, basıncı dengelemesi, rüzgarların oluşumu, suyun döngüsünü gerçekleştirmesi ve canlıların yaşam alanlarını oluşturması şeklinde özetlenebilir.
1. Güneş Işınlarını Süzmesi
Güneş ışınları; gökyüzünde daha az yoğunlaşmış bir biçimde gelir. Bu ışınlar atmosferde farklı maddelerle karşılaşır ve süzülerek yeryüzüne ulaşır. Atmosferde bulunan gazlar bu ışınların bir kısmını emer. Böylece canlılar için gereken sıcaklık değeri elde edilir. Canlılar için zararlı olan bazı ışınlar ise atmosferdeki gazlar tarafından tutulur.
Örneğin ultraviyole ışınları atmosferde bulunan ozon tabakası tarafından emilir. Ozon tabakasının incelmesi sonucu bu ışınlar doğrudan yeryüzüne ulaşmaya başlar ve canlılar için zararlı etkiler meydana getirir.
2. Isıyı Tutması
Güneşten gelen ışınların bir kısmı yeryüzü tarafından emilir ve ısıya dönüşür. Atmosferde gaz molekülleri sayesinde oluşan sera etkisi, ısıyı uzaya yayılmasına engel olur ve ısının daha uzun süre yeryüzünde kalmasını sağlar.
Sera etkisinin, atmosferde bulunan karbondioksit, su buharı ve metan gazı gibi gazlardan kaynaklandığı bilinmektedir. Bu gazlar gelen ısıyı emerek sıcaklıkların düşmesini engeller.
3. Basıncı Dengelemesi
Atmosferin en önemli görevlerinden birisi de hava basıncını dengelemektir. Hava basıncı, atmosfer gazlarının ağırlığı ile oluşur. Atmosferin üst kısımları daha az yoğun olduğu için hava basıncı da daha azdır.
Atmosferin basıncı dengelemesi; canlıların vücut sıvılarının kaynamasını engeller, suyun vücutta tutunarak organizmalardaki kimyasal reaksiyonların gerçekleşmesine yardımcı olur, hava kabarcıkları oluşumunu engeller.
4. Rüzgarların Oluşması
Atmosferdeki hava, sıcaklık farklarından dolayı yoğunluk farkına uğrar ve hareket eder. Bu hareket sonucunda rüzgar oluşur. Rüzgarlar; hava sıcaklıklarını dengeler, su buharını taşıyarak yağışların oluşmasını sağlar, hava kirliliğinin dağılmasına yardımcı olur ve elektrik enerjisi üretiminde kullanılır.
5. Su Döngüsünü Gerçekleştirmesi
Atmosferde bulunan su buharı, su döngüsünün gerçekleşmesine yardımcı olur. Su döngüsünün en önemli aşamaları, atmosferin içinde gerçekleşir.
Suyun buharlaşarak gaz haline geçmesi ve sonra tekrar yoğunlaşarak sıvı hale geçmesi bu döngünün en önemli aşamalarını oluşturur.
Atmosferin alt katmanlarında bulunan su buharı yoğunlaşarak bulutları oluşturur ve yağış şeklinde yeryüzüne geri döner. Bu yağışlarla birlikte yeraltı ve yüzeysel su kaynakları da beslenir.
6. Canlıların Yaşam Alanlarını Oluşturması
Canlıların yaşamını sürdürebilmesi için uygun koşullara sahip ortamların bulunması gerekir. Atmosferin varlığı sayesinde dünya yüzeyinde bu koşullar sağlanır.
Su, sıcaklık ve hava, canlıların yaşamasını sağlayan en önemli üç şarttır. Bu üç şartın da bir arada bulunabilmesi atmosfer sayesinde mümkün olmaktadır.
Atmosferin varlığı sayesinde bitkiler fotosentez yaparak oksijen üretirler. Böylece canlılar için hayati öneme sahip olan hava ve su da atmosferin varlığı ile elde edilir.