Gürültü, genel anlamda istenmeyen sesler olarak tanımlanabilir. Gürültü, insan sağlığını çeşitli şekillerde etkileyebilir. Dünyada hızla artan gürültü kirliliği özellikle büyük şehirlerde yaşanır hale gelmiştir. Devamlı olarak maruz kalınan gürültü, uyku bozukluklarından anksiyete bozukluğuna kadar birçok rahatsızlığa neden olabilir. Bu nedenle gürültü kirliliği konusu oldukça önemlidir. Bu yazımızda gürültü kirliliğinin insan sağlığına etkileri üzerinde duracağız.
Gürültü Nedir?
Gürültü, insanların işitme yetisini olumsuz şekilde etkileyen sesler olarak tanımlanır. Beyin tarafından işlenen ve fiziksel özelliği olmayan sesler, insanların ruh halini ve davranışlarını etkileyebilir. Gürültünün insan sağlığına olan etkisi, fiziksel ve psikolojik boyutlarda olur. Özellikle büyük şehirlerde artan araç sayısı, insanları gürültü kirliliğine maruz bırakmaktadır. Ayrıca gelişen sanayi ve inşaat sektörü de gürültü kirliliğinin artmasına neden olur. Herkesin duyduğu müzik sesinden bir başkasının duymadığı seslere kadar birçok ses gürültü olarak tanımlanabilir.
Gürültünün Nedenleri
Gürültü nedenleri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Özellikle büyük şehirlerde iş yeri ve konutların birbirine yakın olması nedeniyle gürültü kirliliği artmaktadır. Şehir yaşamında en çok karşılaşılan gürültü kaynağı trafik gürültüsüdür. Hemen her sokakta araçların olması nedeniyle trafik gürültüsü, çevreye büyük ölçüde yayılır.
Bunun yanı sıra sanayi tesisleri ve inşaat alanları da önemli gürültü kaynakları arasında yer alır. Ayrıca yüksek sesle müzik dinlenmesi de gürültüye neden olan bir diğer faktördür. İstanbul gibi mega şehirlerde insanların yoğun stres altında yaşaması da gürültüyü artırır.
Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri
Gürültünün insan sağlığı üzerindeki etkisi yaşamsal önem taşır. İnsanın ruh hali üzerinde olumsuz etkilere neden olan gürültü, çeşitli psikolojik rahatsızlıkların da tetikleyebilir.
Bunların yanı sıra solunum yolu hastalıkları, kalp hastalıkları ve migren gibi rahatsızlıklar da gürültü nedeniyle ortaya çıkabilir. Özellikle büyük şehirlerde çok fazla görülen yüksek tansiyon hastalığının da tetikleyici etkenleri arasında yer alır.
Ayrıca huzursuz bacak sendromu da gürültünün insan sağlığına olan etkileri arasında yer alır. Bu sendrom, kişilerin bacaklarında huzursuzluk hissetmesine neden olur ve uykuya dalmalarını zorlaştırır.
Gürültünün Fiziksel Sağlık Üzerindeki Olumsuz Etkileri
Gürültünün fiziksel sağlık üzerindeki etkisi oldukça fazladır. Özellikle büyük şehirlerde sıklıkla karşılaşılan trafik gürültüsü, birçok fiziksel rahatsızlığın ortaya çıkmasına neden olur.
Trafik gürültüsü, kalp krizi riskini artırır ve yüksek tansiyon hastalığına yakalanma oranını yükseltir. Ayrıca sinir sisteminin bozulmasına da neden olur. Şehirlerde yaşayan insanların %50’sinden fazlası gürültü nedeniyle uyku bozukluğu çeker.
Özellikle çocuklar, trafik gürültüsünden yoğun şekilde etkilenir. Çocukların bilişsel gelişimlerini olumsuz şekilde etkileyen trafik gürültüsü, okul başarılarını da düşürür.
Gürültünün Psikolojik Sağlık Üzerindeki Olumsuz Etkileri
Gürültünün psikolojik sağlık üzerindeki etkisi de fiziksel sağlık üzerindeki etkisi kadar fazladır.
Yoğun şekilde maruz kalınan gürültü, insanların ruh halini olumsuz yönde etkiler ve psikolojik rahatsızlıkların ortaya çıkmasına neden olur. Gürültüye bağlı olarak gelişen psikolojik rahatsızlıklar arasında depresyon, anksiyete bozukluğu ve stres bozukluğu yer alır.
Özellikle büyük şehirlerde yoğun şekilde yaşayan insanlar stresli bir yaşam sürmek zorunda kalır. Stresli yaşam ise kişilerin psikolojik sorunlarla karşılaşmasına neden olabilir.
Yapılan araştırmalara göre büyük şehirlerde yaşayan insanların %30’u psikolojik rahatsızlık nedeniyle tedavi görmektedir.
Gürültünün Uyku Düzeni Üzerindeki Olumsuz Etkileri
İnsanların dinlenebilmesi için uyku şarttır. İyi bir uykunun alınabilmesi içinde uyku düzeninin doğru şekilde sağlanması gerekir. Ancak büyük şehirlerdeki yoğun trafik ve sanayi tesislerinin çıkardığı gürültüler yüzünden insanlar uyku düzenlerini sağlamakta güçlük çeker.
Özellikle uyku apnesi hastalığı olan kişilerde hava yollarındaki tıkanıklık nedeniyle uykuda nefes duraklaması yaşanır. Bu kişilerin bir de yoğun şekilde maruz kaldığı gürültüler nedeniyle uyku apnesi tedavisi zorlaşır.
Ayrıca uykusuzluk başta dikkat eksikliği ve hafıza sorunları olmak üzere birçok rahatsızlığın ortaya çıkmasına neden olur.
Gürültünün İleri Yaşlardaki İnsanlar Üzerindeki Olumsuz Etkileri
İleri yaşlardaki insanlar, gençlere göre daha az gürültüye tahammül edebilir. Bu nedenle büyük şehirlerde yaşanan gürültüler, ileri yaşlardaki insanlar için daha fazla problem çıkarır.
İleri yaşlarda duyuların azalması nedeniyle de kişiler daha fazla koku ve ses algılamaya başlar. Dolayısıyla iler yaştaki kişilerde kokuların oluşmasına neden olan bakteriler artmaya başlar.
Ayrıca ileri yaştaki kişilerde vücudun kan akışının azalması nedeniyle ayaklarda huzursuzluk hissedilir. Bu duruma bir de yoğun şekilde maruz kalınan gürültüler eklenince huzursuz bacak sendromu da ortaya çıkar.
Sık Yaşanan Gürültü Problemleri
Büyük şehirlerde sıkça karşılaşılan trafik gürültüsü başta çocuklar olmak üzere birçok kişinin huzurunu kaçırır. Ayrıca sanayi tesisleri, inşaat alanları ve yüksek sesle müzik dinlenmesi gibi faktörler de gürültü probleminin ortaya çıkmasına neden olur.
Kişilerin sürekli olarak maruz kaldığı bu gürültüler, fiziksel ve psikolojik sağlık sorunlarının yanı sıra huzursuz bacak sendromunun ortaya çıkmasına da neden olur.
Hangi Gürültüler Daha Rahatsız Edicidir?
Araçların çıkardığı motor sesi, düdük sesi ve fren sesi gibi trafik kaynaklı sesler en fazla rahatsız edici olan gürültüler arasında yer alır.
Ayrıca siren sesi gibi acil durum araçlarının çıkardığı sesler de oldukça rahatsız edicidir. Ayrıca yüksek sesle dinlenen müzikler de kişilerin huzurunu kaçıran bir diğer faktör olarak bilinir.
Evde Gürültüyü Azaltmak İçin Ne Yapılabilir?
Evdeki gürültüyü azaltmak için öncelikle evin bulunduğu konum dikkate alınmalıdır. Eğer ev yoğun trafiğin bulunduğu bir noktadaysa bu durumda yapılacak pek bir şey yoktur.
Bunun yanı sıra mutfak, oturma odası ve banyo gibi gürültülü alanlar ayakkabılık gibi mobilyalar ile kaplanabilir. Ayrıca evde saksı bitkisi bulundurmak da evin içerisindeki seslerin emilmesine yardımcı olur.
Sonuç
Günümüzde hızla artan nüfus, sanayi tesislerinin kurulması ve gelişen teknolojik aletler nedeniyle insanlar devamlı olarak yüksek sesli ortamlarda yaşamak zorunda kalır. Ancak devamlı olarak maruz kalınan bu yüksek sesler başta stres olmak üzere birçok sağlık sorununun ortaya çıkmasına neden olur.
Bunun yanı sıra gelişen teknoloji nedeniyle artık insanlar gün içerisinde hiç sessiz bir ortamda yaşamaz. Ancak uyku sırasında vücudun dinlenebilmesi için sessizliğe ihtiyacı vardır. Bu nedenle uyku sırasında oluşan en ufak bir ses bile kişilerin uyumasını zorlaştırabilir.