Kedilerde mantar, özellikle tüy döküntüleri, kaşıntı ve kabuklu lezyonlar gibi semptomlara yol açabilen yaygın bir enfeksiyon türüdür. Bu durum, genellikle çevrede bulunan sporların kedinin cildine temas etmesiyle meydana gelir. Mantar enfeksiyonları bulaşıcı olabileceğinden, bu tür belirtiler gösteren bir kedinin derhal veteriner hekim tarafından muayene edilmesi ve uygun tedavinin bir an önce başlanması önemlidir. Kedilerde mantar hastalığının nedeni genellikle Microsporum canis isimli mantar türüdür.
Kedilerde Mantar Hastalığı Nedir?
Kedilerde mantar hastalığı, genellikle deri, tüy ve bazen de tırnakları etkileyen bir fungal enfeksiyon türüdür. Bu durum, mikrospor olarak adlandırılan mantar sporlarının doğrudan temas veya çevresel maruziyet sonucu kedinin cildine yerleşmesiyle ortaya çıkar. Mantar hastalığının en yaygın belirtisi kedi cildinde görülen kaşıntılı, kızarık ve döküntülü lezyonlardır. Bununla birlikte, etkilenen bölgelerdeki tüyler dökülebilir ve bazen cildin açıkta kalan kısımları görülebilir hale gelebilir.
Kedilerde mantar hastalığı bulaşıcıdır, bu nedenle enfekte bir kedi ile temas eden diğer kediler veya insanlar bu mantar sporlarını kapma riski taşır. Mantar hastalığı özellikle zayıf bağışıklık sistemine sahip olan, yeterli bakımı alamayan veya diğer stres faktörlerine maruz kalan kedilerde daha sık görülür.
Kedilerde Mantar Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Kedilerde mantar hastalığının en yaygın semptomları şunlardır:
- Deri Lekeleri: Kedinin vücudunun çeşitli yerlerinde küçük, yuvarlak ve kırmızı lekeler oluşabilir.
- Tüy Dökülmesi: Mantar enfeksiyonu nedeniyle etkilenen bölgelerde tüyler dökülebilir.
- Kaşıntı: Kedi cildindeki tahriş nedeniyle kaşıntı meydana gelebilir.
- Kabuklar ve Pullar: Dökülen tüylerin yerinde kabuklar veya pul döküntüler oluşabilir.
- Tırnak Enfeksiyonu: Bazı durumlarda, kedilerin tırnaklarında da mantar enfeksiyonu meydana gelebilir ve bu da tırnaklarda kırılma veya ayrılmaya yol açabilir.
Ayrıca, mantar enfeksiyonu solunan hava yoluyla da bulaşabileceğinden, kedilerin yanı sıra insanlarda da mantar hastalığı belirtileri görülebilir. İnsanlarda oluşabilecek belirtiler şunlardır:
- Vücut kıllarında veya saç derisinde kaşıntılı, kırmızımsı lezyonlar
- Ellerde, kolların üst kısmında veya bacakların üstünde yuvarlak, döküntülü lekeler
- Ayak parmaklarında kaşıntılı, kızarık kabarcıklar
Bu belirtiler, insanların temasta bulunduğu mantar sporlara bağlı olarak ortaya çıkabilir.
Kedilerde Mantar Hastalığının Nedenleri
Kedilerde mantar hastalığının temel nedeni, Microsporum canis isimli mantar türüdür. Bu mantar, hem evcil hem de evcil olmayan hayvanlardan veya enfekte bir insanın cildinden gelebilecek sporlar aracılığıyla yayılır. Mantar hastalığı genellikle doğrudan temas veya çevresel maruziyet sonucu meydana gelir. Özellikle kalabalık barınaklarda yaşayan, zayıf bağışıklık sistemine sahip olan veya stres altında olan kediler, bu enfeksiyona daha yatkın olurlar.
Mantar Hastalığına Neden Olan Faktörler Nelerdir?
Kedilerde mantar hastalığının oluşumuna zemin hazırlayan faktörler şunlardır:
- Zayıf Bağışıklık Sistemi: Yetersiz beslenme, kronik hastalıklar veya önceki enfeksiyonlar sonucu bağışıklık sistemi zayıflamış kedilerde mantar hastalığı riski artar.
- Stres: Taşınma, kısırlaştırma, aşırı kalabalıkta yaşama gibi stres faktörleri kedilerin bağışıklık sistemini olumsuz etkileyerek mantara yakalanma riskini artırabilir.
- Islak Ortamlar: Sürekli nemli kalma veya yıkanma gibi ıslak ortamlara maruz kalan kedilerde mantar gelişimi daha olasıdır.
- Düşük Hijyen Seviyesi: Yaşanılan ortamın hijyenik olmaması ve mantar sporlarına sıkça maruz kalınması, enfeksiyon riskini artırabilir.
Kedilerde Mantar Hastalığının Teşisi Nasıl Yapılır?
Kedilerin mantar hastalığına yakalanıp yakalanmadığından emin olmak için test edilebilecek birkaç yöntem vardır. Bu yöntemler arasında en yaygın olanı Wood lambası (ultraviyole lamba) ile kontrol işlemidir.
Wood Lambası Nedir ve Kediyi Nasıl Test Ederiz?
Wood lambası, içindeki özel elmas kuvars sayesinde 365 nm dalga boyunda ultraviyole ışık yayan bir cihazdır. Bu ışık bazı maddeleri fluoresan şekilde parlatma özelliğine sahiptir. Mantar hastalığının teşisinde kullanılan Wood lambası, kişisel güvenlik açısından tamamen zararsızdır.
Wood lambası ile kediye doğrudan bir zarar gelmeyeceği gibi, lambanın etkisi kedi üzerindeki herhangi bir mantar organizmasından da uzak şekilde devam eder. Ancak lambanın etkisi, kedi üzerinde bulunan herhangi bir organik madde ile etkileşime girmesi halinde kendini gösterebilir. Özellikle kedi tüylerinde bulunan amino asitlerin UV ışığı ile etkileşime girmesi sonucu parlamaya neden olur. Bu ışık etki etmediği sürece zararsızdır.
Wood lambası ile kedi testinin uygulanışı şu şekildedir:
- Kedi düşük ışıklı bir ortama alınır.
- Lamba 15-20 cm uzaklıktan tutulur.
- Kedinin tüm vücudu lambayla kontrol edilir.
- Tüylerin arasında kalan cilt bölgeleri de unutulmamalıdır.
- Eğer lamba tüylerde herhangi bir parlama oluşturursa bu durum pozitif sonucu yani mantar varlığını gösterir.
Mantar Hastalığı Teşisinde Diğer Yöntemler Nelerdir?
Wood lambası dışında kedilerin mantar hastalığına yakalanıp yakalanmadığını anlamanın başka yöntemleri de vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Deri Külürü: Mantar ürünü elde etmek amacıyla deriden sürüntü alınmasıdır. Bu yöntem kesin sonuç verebilir ancak zaman alıcıdır.
- Kıl Külürü: Kıl foliküllerinden elde edilen doku parçalarının kültüre edilmesidir. Bu yöntem de kesin sonuç verir ancak deri külürü ile benzer şekilde zaman alabilir.
- Mantar Sporu Mikroskobu İncelemesi: Kedi tüyünden veya deri yüzeyinden alınan örneklerdeki mantar sporlarının mikroskop altında incelenmesidir. Bu yöntem hızlı bir şekilde sonuç verebilir ancak her zaman kesinliği yoktur.
- Mantar için PCR Testi: Moleküler biyoloji yöntemlerini kullanan bu test, mantar DNA’sını tespit etmeye yöneliktir. Hızlı ve yüksek hassasiyetle sonuç verebilir.
Kedilerde Mantar Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Kedilerde mantar hastalığının tedavisi, enfeksiyonun şiddetine ve yaygınlığına bağlı olarak değişebilir. Tedavi sürecinde genellikle antifungal ilaçlar ve şampuanlar kullanılır. Antifungal şampuanlar ile düzenli banyo yapılması, ortamda bulunan mantar sporlarının azalmasına yardımcı olurken; ağızdan alınan antifungal ilaçlar ise kan dolaşımındaki mantar sporlarını hedef alır ve enfeksiyonu ortadan kaldırır.
Tüm tedavi sürecinin tamamlanması ve enfeksiyonun kesin olarak ortadan kalktığının anlaşılması birkaç ay sürebilir. Bu süre zarfında kediye ve bulunduğu ortama uygulanan tedbirler oldukça önemlidir. Kedinin düzenli olarak taranması ve ortamda bulunan mantar sporlarının azaltılması gerekmektedir. Ayrıca tedavi süresince kedinin diğer evcil hayvanlara ve insanlara olabildiğince uzak durması sağlanmalıdır.
Kedilerde Mantar Hastalığı Hangi İlaçlarla Tedavi Edilir?
Kedilerde mantar hastalığının tedavisinde kullanılan başlıca ilaç grupları şunlardır:
- Antifungal Tabletler: Kedilerin ağız yoluyla alabileceği bu tabletler doğrudan kan dolaşımındaki mantar sporlarını hedef alır ve enfeksiyonu ortadan kaldırır. Yaygın olarak kullanılan antifungal ilaçlardan bazıları griseofulvin ve itrakonazol’dür. Griseofulvin tedavisi yaklaşık 6-8 hafta sürebilir ve bu süre zarfında kedinin karaciğer fonksiyonlarının izlenmesi önemlidir. İtrakonazol ise daha kısa süreli bir tedavi sağlar ancak yine de karaciğer fonksiyonlarının kontrolünü gerektirebilir.
- Antifungal Kremler ve Püskürtücüler: Mantar enfeksiyonunun deri yüzeyinde sınırlı olduğu durumlarda, terbisil krem gibi antifungal kremler veya spreyler doğrudan etkilenen bölgelere uygulanabilir. Bu tedavi yöntemi daha az invazivdir ancak yine de düzenli uygulama gerektirir.
- Antifungal Şampuanlar: Tedavi süresince özel antifungal şampuanlarla yapılan banyolar, ortamda bulunan mantar sporlarının azalmasına yardımcı olur ve enfeksiyonun yayılmasını engeller.
Tüm bu tedavilerin veteriner hekim tarafından reçete edilen şekilde kullanılması önemlidir. Kedilerin kendilerini hasta hissetmemesi için tedavinin süresi ve şekli veteriner tarafından ayarlanır.
Kedilerde Mantar Hastalığı Geçer mi?
Kedilerde mantar hastalığı uygun ve zamanında tedavi edildiğinde tamamen geçebilir. Ancak tedavi süreci uzun olabilir; zira bazı durumlarda enfeksiyonun ortadan kalkması birkaç ay alabilir. Kedilerin düzenli olarak kontrol edilmesi ve gerekli testlerin tekrarlanması önemlidir; çünkü belirtiler kaybolduktan sonra dahi bazı durumlarda enfeksiyon tamamen ortadan kalkmamış olabilir.
Ayrıca, kedinin yaşadığı ortamın hijyenik olması ve diğer önlemlerin alınması, enfeksiyonun tekrarlama riskini azaltabilir. Bağışıklık sistemi zayıf olan kedilerde ise tekrarlayan mantar enfeksiyonları gözlemlenebilir; bu nedenle kronik hastalıkların yönetimi de önemlidir.
Kedilerde Mantar Hastalığı Nasıl Önlenir?
Kedilerde mantar hastalığının önlenmesi için aşağıdaki tedbirlerin alınması önemlidir:
- Kedinizin genel sağlık durumunu kontrol ettirin ve bağışıklık sistemini destekleyen bir diyetle besleyin.
- Kedinizi düzenli olarak tarayın ve banyo yaptırın; böylece tüylerindeki toz ve kir birikintilerini azaltarak mantar sporu riskini en aza indirebilirsiniz.
- Kedinizi düzenli olarak veterinere götürerek sağlık kontrollerini yaptırın; özellikle stres altındaki kedilerde mantar enfeksiyonlarına karşı önlem alabilirsiniz.
- Evinizin hijyenini koruyun; özellikle kedi kumunun düzenli olarak değiştirilmesi önemlidir. Ayrıca dışarıdan gelebilecek toz ve kirleri azaltmak için kapı ve pencereleri kapalı tutmaya özen gösterin.
Kedilerde Mantar Hastalığı İnsanlara Bulaşır mı?
Kedilerde mantar hastalığının insanlara bulaşma olasılığı bulunmaktadır; bu nedenle dikkatli olunması önemlidir. Mantar enfeksiyonları genellikle doğrudan temas yoluyla veya ortamda bulunan mantar sporlarının inhalasyonu ile bulaşabilir.