Köpek; “Canis familiaris, Canis lupus familiaris” adlı tüylü, dört bacaklı, koku ve işitme duyuları gelişmiş, genellikle evlerde beslenen sadık ve iyi huylu hayvan anlamına gelir. Köpek kelimesi TDK’ya göre; “Kaba ve hırçın, haneye şeref vermeyen erkek” anlamında da kullanılır. Argo dilinde ise “adam, erkek” manasına gelir.
Köpek Ne Demek ve Köpek Sözlük Anlamı
Köpek, TDK’ya göre “Canis cinsinden etçiller hayvanların genel adı” şeklinde tanımlanır. Yavru köpeklere “puppy”, dişi köpeklere “bitch”, erkek köpeklere ise “dog” denir. Sözlük anlamı itibariyle köpek; “Canlılara şeref ve değer katan, onları yalnızlık ve bencillikten kurtarıp, topluma yararlı bireyler hâline getiren, evcilleştirilmiş bir etçildir” şeklinde ifadelendirilir.
Köpeklerin tarih boyunca insanlara çeşitli konularda yardım ettikleri bilinmektedir. Rehber köpek olarak da adlandırılan bu hayvanlar görme engellilere, travma sonrası stres bozukluğu olanlara veya askeri hizmetlilere yardımcı olmak için eğitilir.
Yavru köpeğe puppy denir ve bu terim oldukça sevimli bir çağrışım yapar. Köpek cinsine göre yavrular farklı sürelerde anne sütü tüketebilir. Genellikle 6-8 haftalık olduklarında sütten kesilirler ve yeni ailelerine katılmaları için hazır hâle gelirler.
Köpek Cinsleri
Dünyada tanınan yaklaşık 400 adet köpek cinsi vardır. Bu kadar çok kökene sahip olmalarına rağmen tüm köpek türleri, temel olarak “Kurt” olarak tanımlanabilir. Çünkü tüm köpek cinsleri, genetik olarak birbirine çok yakındır ve DNA analizleri sonucunda tüm türlerin aynı atadan evrimleştiği kanıtlanmıştır.
İnsan tarafından oluşturulan ır seçilimi ile çeşitli köpek cinsleri ortaya çıkmıştır. Farklı amaçlar için evcilleştirilen bu hayvanlardan bazıları şunlardır:
- Sığır sürücüleri: Australian Cattle Dog, Corgi gibi ırklar sığırları sürmek için yetiştirilmiştir.
- Av köpekleri: Labrador Retriever, Golden Retriever gibi ırklar kuş avı için selekte edilmiştir.
- Kartel köpekleri: Beagle gibi ırklar tavşan avlamak için geliştirilmiştir.
- Kaya tırmanıcıları: Jack Russell Terrier gibi köpekler hızlı ve çevik hareket edebildikleri için kayalıklarda avlanmak üzere yetiştirilmiştir.
- Şampiyon: Doberman, Rottweiler gibi ırklar ise dövüşlerde ve yarışmalarda başarılı olmak için geliştirilmiştir.
Farklı özelliklere sahip olan bu cinslerin karakteristik davranış biçimleri de farklıdır. Köpeğin hangi amaçla yetiştirildiğini anlayabilmek için dikkatli gözlemler yapmak gerekir.
Köpekler Hakkında Bilgiler
- Köpeklerin görünen en büyük gözbebeği iris halkasıdır. Köpeğinizin iris halkası ne kadar büyük olursa o kadar az renk hücresine sahiptir. Yani iris halkası büyük olan köpekler düşük pigmentli ve alerjiye daha yatkındır.
- Dişi bir köpek ilk kez 6-12 aylıkken âdet görür. Irkına göre birkaç âdet olduktan sonra bir çocuk gibi ilgi bekler. Bu süre zarfında sinirli ve saldırgan olabilir.
- Köpeklerin yaklaşık 220 metrekare alanda koku alabilen burunları vardır. Bu sayede dünyadaki tüm kokuların yüzde 40’ını alabilirler.
- Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan bir araştırmaya göre, her gün yavru bir köpeği seven bir kişi, stres düzeyini önemli ölçüde azaltıyor.
- Köpeklerin yüzde 80’i yüzlerini yıkandıklarında sakinleşiyor. Yüzme bilmeyen köpeklere bile yüzme havuzları yaptırılıyor.
- Dünyada yaklaşık 600 milyon köpek var ve bunların yüzde 75’i sokakta yaşıyor.
Köpek Hangi Familyadan Gelir?
Köpekler “Canidae” yani “köpek familyası” olarak bilinen etçiller familyasından gelmektedir. Bu familyadaki hayvanlar genellikle yırtıcıdır. Köpekler ile birlikte bu familyada kurtlar, çakallar, tilkiler ve samur gibi hayvanlar da bulunur.
Köpeğin Faydaları Nelerdir?
Evcil hayvan olarak genellikle kediler tercih edilse de köpeklerin sağlığa birçok faydası vardır. Onlara bakım yapmak ve oyun oynamak strese iyi gelirken aşağıdaki faydaları da bulunmaktadır:
- Yalnız yaşayan veya yalnız hissetti kişiler için iyi bir arkadaş olurlar.
- Sadık arkadaşları olması dolayısıyla hırsızlara karşı evin bekçisi olur ve evi korurlar.
- Bağışıklık sistemini güçlendirirler; çünkü onları seven kişiler sık sık hasta olamazlar.
- Alerjik hastalıklara yatkın kişilerin bağışıklık sistemi bu köpekler sayesinde güçlenir.
- Kan basıncını dengelerler.
- Yürüyüşe çıkarmak zorunda olduğunuz için tembelliği engeller ve egzersiz yapmanızı sağlarlar.
Köpek Hangi Hastalıklara İyi Gelir?
Yavruları besleyen dişi köpekler ile çeşitli metabolik hastalıklara yakalanan köpeklerin bakımını yapan kişiler üzerinde yapılan araştırmalar sonucunda aşağıdaki bulgular elde edilmiştir:
- Astım atağı sıklığında azalma,
- Astım belirtilerinin şiddetinde azalma,
- Bağışıklık sisteminin güçlenmesi,
- Kan basıncının düşmesi,
- Lipid profilinde iyileşme,
- Kalp krizi riskinin azalması,
- Karbonhidrat metabolizmasında iyileşme,
- Kilo kontrolünün sağlanması.
Osteoporoz
Köpekler özellikle yaşlı bireyler için osteoporoz tedavisinde de faydalıdır. Yapılan araştırmalar sonucunda osteoporoz hastalarının evlerinde bir köpek beslemeleri durumunda kemik yoğunluklarının arttığı görülmüştür.
Kalp Hastalıkları
Ayrıca kalp hastaları için de faydalı oldukları kanıtlanmıştır. Köpek besleyen kalp hastalarının yürüyüşe çıkmak zorunda olmaları dolayısıyla kalp hastalıklarının daha az görüldüğü tespit edilmiştir.
Otizm
Araştırmalar ayrıca otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarla terapi köpeklerinin vakit geçirmelerinin çocukların sosyal gelişimini hızlandırdığını göstermiştir.
Köpeğin Özellikleri Nelerdir?
Köpeği diğer hayvanlardan ayıran belirgin özelliklerden biri sürü hâlinde yaşamalarıdır. Bu sayede iletişim kurma ve öğrenme yetenekleri gelişmiştir. Genellikle saldırgan olarak bilinseler de uygun eğitim ile birlikte sosyalleşmeleri hâlinde çok iyi huylu olabilirler.
Köpeklerin neredeyse tüm duyuları gelişmiştir ancak görme yetenekleri cinslere göre değişiklik gösterir. Özellikle yüksek sesle iletişim kurma yetenekleri vardır.