Beş başlı köpekbalığı (Latince: Chimaera monstrosa), akdentayağlılar (Hybodontiformes) takımının bir üyesidir. Akdentayağlılar, modern köpekbalıklarından daha ilkel olan bir köpekbalığı grubudur. Akdentayağlıların yanı sıra kımıldaklar ve gerçek köpekbalıkları (Gelişkin Dentayağlılar) da ilkel köpekbalıklarıdır.
Asya ve Avrupa kıyılarında yayılım gösteren bu tür, 150–1.500 metre derinliklerde yaşar. Beş başlı köpekbalığı, tipik bir dentayağlı örneği olup 3 metreye kadar uzayabilen, uzun ve ince yapılı bir balıktır. Alnında ve üst çenesinde çıkıntılar bulunur. Vücudunun tamamı düzensiz pullarla kaplıdır ve çok sert yapılıdır. Derisi oldukça kalındır. Dişleri küçük ve keser biçimindedir. Üst çene altçeneden daha ileridedir. Gözlerinin önünde küçük birer çıkıntı bulunur.
Beş başlı köpekbalığı, dip canlılarıyla beslenen besin piramidinin alt basamağındaki bir türdür. Davetsiz misafir olarak kabul edilen bir türdür; zira nesli tehlike altında değildir. Denizde, kıyılara yakın bölgelerde yaşayan bu tür, sayısız deniz canlısına göre oldukça azdır. Bu nedenle dünya denizlerinde yaşamsal bir rol üstlenmezler.
Chimaera monstrosa
Tanım
Beş başlı köpekbalığı, 3 metreye kadar uzayabilen, uzun ve ince yapılı bir balıktır. Köpekbalıkları arasında en uzun türdür. Vücut yapısı dolgun değildir, ince ve uzun bir suda yaşıyormuş gibi görünür. Vücudunun tamamı düzensiz büyüklükteki ve sert yapıdaki pullarla kaplıdır. Pullarının üzerindeki derisi oldukça kalındır. Dip renk olarak gri-yeşil veya mavi-yeşil tonlarındadır.
Beş başlı köpekbalığının boynu yoktur ve başı vücuduna doğrudan bağlıdır. Başın ortasında tüysü çıkıntılar bulunur. Alnında ve üst çenesinde çıkıntılar yer alır. Yeni doğmuş beş başlı köpekbalıklarının boyu 60 cm kadardır.
Beş başlı köpekbalığının gözleri büyük ve yuvarlaktır. Gözlerinin önünde küçük, sert dokuya sahip çıkıntılar bulunur. Bu çıkıntılar, balığın çevresini algılamasına yardımcı olur. Üst çene altçeneden daha ileridedir. Dişleri küçük ve keser biçimindedir. Konik yapılı dişleri sayesinde beş başlı köpekbalığı, avını kolayca parçalayabilir.
Dağılım
Beş başlı köpekbalığı, Avrupa kıyılarından Asya’ya kadar olan bölgede yayılım gösterir. İskandinav Yarımadası’ndan Akdeniz’e, Britanya Adaları’ndan Norveç’e kadar olan denizlerde bulunur. Ayrıca Bosporus’tan Ege Denizi’ne kadar olan bölgede de rastlanır.
Bu tür, 150–1.500 metre derinlikteki dip sularında yaşar ve genellikle 300-600 metre derinlikte görülür. Derin sularda yaşaması nedeniyle nadiren yüzeye çıkar.
Davranış
Beş başlı köpekbalığı, dip canlılarıyle beslenen besin piramidinin alt basamağındaki bir türdür. Avlanmak için büyük oranda enerji harcamazlar ve sabit bir hızla yüzerek sürüler halinde gezerler. Genellikle gece aktiftirler ve gündüzleri daha sakin bir şekilde hareket ederler.
Beş başlı köpekbalıkları, üreme döneminde birbirlerine yakın yüzeyler ve dipte bulunan kayalar üzerinde yaşarlar ancak diğer zamanlarda yalnız başlarına gezerler. Davetsiz misafir olarak kabul edilen bir türdür; zira nesli tehlike altında değildir.
Üreme
Beş başlı köpekbalığının üreme özellikleri hakkında sınırlı bilgi bulunmaktadır. Diğer dentayağlılar gibi yumurtlayarak ürerler; dişi dentayağlılar yumurtaları beslerler ancak bunları direkt olarak vücutlarının içinde saklamazlar.
Yumurtaları açık yeşil renkli sert yapılı bir kılıfın içinde bulunur ve bu kılıf dipteki kayalara tutunur. Yumurtalar 60 cm uzunluğunda ve 5 cm genişliğinde olabilir. Yumurtlama dönemi boyunca dişi beş başlı köpekbalıkları oldukça agresif davranışlarda bulunabilir.
Nesli Tehlike Altında mı?
Beş başlı köpekbalığı, dünya denizlerinde yaşamsal bir rol üstlenmeyen ve oldukça az bulunan türdür. Bu nedenle, nesli tehlike altında değildir.
Bazı ülkelerde beş başlı köpekbalıkları ticari amaçlarla avlanır ve pazarlar bu balıkların etini tüketmektedir. Bununla birlikte, denizde kıyılara yakın bölgelerde yaşayan bu tür, davetsiz misafir olarak kabul edilir; zira nesli tehlike altında değildir.