Vücut ısısındaki ani ve hızlı değişimlerin üşütme olarak tanımlandığını söyleyebiliriz. Bu durum bir soğuk algınlığı, grip ya da başka bir enfeksiyon da olabilir. Üşütme belirtileri arasında burun akıntısı, boğaz ağrısı, ateş, üşüme hissi, kas ve eklem ağrıları yer alır. Bu belirtiler birkaç hafta boyunca devam edebilir; ancak semptomlar daha uzun sürüyorsa mutlaka doktora görünmekte fayda vardır. Üşütme tedavisinde bol sıvı tüketimi, dinlenme ve ağrı kesiciler gibi basit önlemler önerilmektedir. Eğer altta yatan bir bakteriyel enfeksiyon söz konusuysa antibiyotik tedavisi de gerekebilir.
Üşütme Nedir?
Üşütmenin ne olduğu ve üşütme nasıl anlaşılır sorularının yanıtları iç içe geçmiş durumdadır. Üşütme; ani ve hızlı sıcaklık değişimleri sonucu vücudun ısı dengesinin bozulmasıdır. Vücudun ısı dengesini sağlamak için enerji harcamasına metabolizma hızı denir. Dış ortamın ani değişimleri metabolizma hızını doğrudan etkiler. Dış ortam çok sıcak olduğunda vücut ısısının düşmesi, soğuk olduğunda da vücut ısısının artması gerekir. Bu da enerji tüketimini artırır ve kişide yorgunluk oluşmasına neden olur. Vücuttaki bu denge dış ortam sıcaklığındaki ani değişimlere ek olarak rüzgar, nem, hava kirliliği gibi çevresel faktörler ile birlikte stres ve yorgunluk gibi içsel faktörlere bağlı olarak da bozulabilir. Bu da üşütme belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olur.
Üşütme çoğunlukla soğuk algınlığı veya grip gibi viral enfeksiyonlarla karıştırılır. Gerçekte, soğuk algınlığı ve grip, üşütmenin en yaygın nedenleridir. Üşütme belirtilerinin gözlemlendiği durumlarda bu semptomların altında yatan nedenin soğuk algınlığı veya grip olduğu düşünülmelidir.
Üşütme Nasıl Yayılır?
Bulaşıcı hastalıkların çokça görüldüğü kış aylarında, üşütme de kolaylıkla yayılabilir. Üşütme, doğrudan temas veya havadaki damlacıklar yoluyla kolayca yayılabilen bir durumdur. Öksürme, hapşırma veya konuşma sırasında yayılan küçük damlacıklar, virüs veya bakterileri taşıyarak başkalarına enfeksiyon bulaştırabilir. Ayrıca, enfekte bir kişinin dokunduğu yüzeylere temas edip daha sonra yüzü gözlere veya ağıza temas edilmesi de yayılmaya zemin hazırlayabilir.
Üşütmenin en sık görülen belirtileri nelerdir?
Burun akıntısı veya tıkanıklığı
Ateş (özellikle çocuklarda)
Boğaz ağrısı
Öksürük
Kas ve eklem ağrıları
Baş ağrısı
Uyuşukluk veya yorgunluk
Bazı kişilerde mide bulantısı veya ishal görülebilir.
Üşütme Belirtileri Nelerdir?
Üşütme belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterse de genel olarak gözlemlenen semptomlar mevcuttur. Burun akıntısı veya tıkanıklığı, ateş (özellikle çocuklarda), boğaz ağrısı, öksürük, kas ve eklem ağrıları, baş ağrısı ve uyuşukluk ya da yorgunluk üşütmenin genel belirtileridir. Bazı kişilerde ise üşütme bulantı ve ishal gibi sindirim sistemi semptomlarıyla da kendini gösterebilir.
Boğaz ağrısı
Vücudun ısı dengesinin bozulmasına neden olan dış faktörlerin başında gelen soğuk hava virüslerin de daha aktif olmasına zemin hazırlar. Bu durum kişiyi çeşitli viral enfeksiyonlara açık hale getirir. Kişideki bu zayıflığın ardından ortaya çıkan viral enfeksiyonlardan biri de bademcik iltihabıdır. Bademcik iltihabı ise en temel ifadesiyle boğaz ağrısıdır.
Burun akıntısı
Sıklıkla soğuk algınlığı ya da alerjilerin bir sonucu olarak ortaya çıkan burun akıntısı üşütmenin de en bilindik belirtilerindendir. Soğuk havalarda vücudun bağışıklık sisteminin zayıflaması burun akıntısını tetikleyen viral enfeksiyonlara da zemin hazırlar.
Ateş
Ateş üşütmede meydana gelen enfeksiyonlara karşı vücudun savunma mekanizmasının harekete geçtiğinin göstergesidir. Özellikle çocuklarda üşüttüğünde çokça rastlanan bir belirtidir.
Öksürük
Soğuk algınlığı ve grip gibi viral enfeksiyonlara bağlı olarak meydana gelen iltihaplanmalar öksürüğü tetikleyebilen bir durumdur. Virüslerin sebep olduğu bu iltihaplanma solunum yollarında da gerçekleşebileceği için öksürükle karşılaşılması normaldir.
Kas ve eklem ağrıları
Kişinin geçirdiği bir viral enfeksiyon sonrası bağışıklık sisteminin harekete geçmesiyle birlikte kas ve eklem ağrıları üşütmenin belirtileri arasında yer alır.
Baş ağrısı
Kişinin geçirdiği viral enfeksiyon baş ağrısını tetikleyebileceği gibi mevsimsel değişimlere bağlı olarak görülen üşütmelerde de gözlemlenebilir.
Uyuşukluk ve yorgunluk
Dış ortam sıcaklığındaki değişimlerinden etkilenen vücudun yorgun düşmesi normal karşılanmalıdır. Üşütme sonucunda vücudun enerji tüketiminin artmasıyla birlikte oluşan yorgunluk hissi uyuşuklukla da kendini gösterebilir.
Mide bulantısı ve ishal
Üşütme belirtileri arasında sindirim sistemi semptomları da yer alabilir. Özellikle çocuklarda görülen üşütmelerde mide bulantısı ve ishal gözlemlenirken bazı durumlarda yetişkinlerde de bu semptomlarla karşılaşılması mümkündür.
Üşütme Belirtilerinin Nedenleri
Üşütme belirtilerinin altında yatan nedenler kişilerin yaşam tarzlarından çevresel faktörlere kadar geniş bir yelpazeye yayılabilir. Öncelikle bademcik iltihabı nedeniyle boğaz ağrısı yaşanması, burun akıntısının sebebi olan soğuk algınlığı, ateşi tetikleyen viral enfeksiyonlar geçirilen, öksürüğün sebebi ise soğuk algınlığı ya da grip gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarıdır. Kas ve eklem ağrıları, baş ağrısı, uyuşukluk ve yorgunluk gibi genel belirtilerin ise altında yatan nedenler oldukça çeşitlidir. Kişinin geçirdiği herhangi bir enfeksiyon, yaşadığı stres, uyku düzeni, hava değişimleri gibi birçok faktör bu belirtilerin sebebi olabilir.
Üşütmenin Yan Etkileri Nelerdir?
Kişiye çeşitli şikayetler aracılığıyla kendini gösteren üşütmenin yan etkilerinden daha doğru bir ifadeyle komplikasyonlarından söz edilebilir. Üşütmeye neden olan viral enfeksiyonların kendileri de komplike olabilirler. Üşütme sonucu meydana gelen viral enfeksiyonlardan biri de grip’tir. Grip ise sadece üst solunum yollarını değil aynı zamanda vücudun diğer organlarını da etkileyebilen bir hastalıktır.
Gribin komplikasyonlarından bahsetmek mümkündür. Gribin seyrinde ortaya çıkabilecek komplikasyonlar şunlardır;
- Ateşte 39°C’nin üzerine çıkılması
- Nefes darlığı ve göğüste ağrı
- Zatürre
- Akciğerlerde hava kaçakları
- Kulak iltihabı
- Meningit
- Enfekte olmayan astım atakları
- Enfekte olmayan KOAH atakları
- Sebepli-sebsiz orta kulak iltihabı
- Sinüzit
Tüm bu komplikasyonlar gribin seyrinde gözlemlenebileceği gibi bazıları hastalığın bitiminden sonra da ortaya çıkabilir. Üşütmeye bağlı gözlemlenen ateşi kontrol altına almak için tercih edilen ilaçların yan etkileri de gribin seyrinde ortaya çıkan komplikasyonlar olarak değerlendirilir.
Üşütmenin Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kişide gözlemlenen üşütme belirtilerinin tedavisine başlamadan önce mutlaka altta yatan nedenin belirlenmesi gerekir. Eğer üşütmeye neden olan durum herhangi bir viral ya da bakteriyel enfeksiyon değilse tedavi yöntemi buna göre şekillendirilmelidir. Çünkü üşütmeye iyi gelen ilaçlar sınırlı sayıda ve belirli durumlarda tercih edilmesi gereken ilaçlardır.
Bazı durumlarda üşütmenin kendisinin tedavi edilmesine gerek olmayabilir. Soğuk algınlığı ve grip gibi viral enfeksiyonların tedavisinde de tam anlamıyla bir tedavi süreci işletilememektedir. Bu iki duruma iyi gelen ilaçlar sınırlıdır ve iyileşme süreci büyük oranda vücudun bağışıklık sistemine bırakılır. Dolayısıyla üşütmeye iyi gelen ilaçlar kullanılsa dahi kişi birkaç hafta boyunca semptomlarla mücadele etmek zorunda kalabilir.
Üşütmede Hangi İlaçlar Kullanılır?
Bazı durumlarda üşütme belirtilerinin giderilmesi için çeşitli ilaçlar tercih edilebilir. Burun akıntısını kontrol altına almak için antihistaminikler, öksürüğü baskılamak için ise öksürük şurupları kullanılması mümkündür. Üşütmeye iyi gelen ilaçlardan bir diğeri de ağrı ve ateşi kontrol altına almak için tercih edilen nonsteroid antiinflamatuar (NSAI) ilaçlardır. Üşütme belirtilerinin şiddetini azaltmak için bu üç grup ilaçtan faydalanılması mümkündür.
Antibiyotikler ise bakteriyel enfeksiyonlara karşı kullanılan ilaçlardır. Dolayısıyla antibiyotiklerin soğuk algınlığı ve grip tedavisinde kullanılması uygun değildir çünkü bu iki durum bakteriyel bir enfeksiyona değil virale bağlı gelişmektedir.
Üşütmeye Ne İyi Gelir?
Bazı durumlarda ilaç tedavisine gerek kalmadan önlemler üştümenin belirtilerini hafifletebilir. Bol sıvı tüketimi vücudun dinlenmesine yardımcı olacağı gibi aynı zamanda boğaz kuruluğunun da önüne geçebilir. Tuzlu suyla gargara yapmak bademcik iltihabına bağlı görülen boğaz ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir. Bunun yanı sıra dinlenmek, sıcak içecekler tüketmek ve nemli hava solumak da üşütmenin yan etkilerini azaltmaya yardımcı olur.
Üşütmenin Önemi Nedir?
Bazı kişiler üşütmeyi basit bir rahatsızlık olarak değerlendirse de bu durum önemli sağlık sorunlarına yol açabilir. Özellikle kronik hastalığı olan kişilerde ya da bağışıklık sistemi zayıf bireylerde görülen üşütme ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Dolayısıyla hem çocuklarda hem de kronik hastalığı olan yetişkinlerde gözlemlenen üşütme belirtilerinin ihmal edilmemesi gerekir.