Sigara içmenin vücut üzerindeki etkileri iyi bilinen ve yaygın olarak kabul gören gerçeklerdir. Buna karşın sigaranın insan vücuduna verdiği zararlar hakkında bazı istatistikler ve bilgilerle aydınlatıcı bir içerik sunmak da faydalı olabilir. Çünkü bu bilgiler doğruları bir kez daha pekiştirmeye ve sigaranın bıraktığı kötü miras hakkında insanlara daha fazla farkındalık kazandırmaya yardımcı olabilir.
Sigaranın Vücudumuza Verdiği Zararlar
Sigara içmek, akciğer kanseri başta olmak üzere birçok kanser türüne, kalp hastalıklarına, solunum yolu hastalıklarına ve çeşitli organların fonksiyon bozukluklarına yol açabilir. Sigara dumanında bulunan 7 binden fazla kimyasal maddeden en az 69’u kanserojendir. Dünyada her yıl 8 milyon insan sigara nedeniyle hayatını kaybeder. Bu ölümlerin 7 milyon kadarı doğrudan sigara içmeye, 1 milyon kadarı ise pasif içiciliğe bağlıdır. Sigara içen kişilerin yaklaşık yarısı, sigaraya bağlı bir hastalıktan dolayı zamanında hayatını kaybeder. Yani sigara içen bir kişi, içmeyenlere göre ortalama 14 yıl daha erken ölmektedir.
Kalp ve Damar Sağlığını Etkileyen Zararlar
- Kan Basıncının Artması: Sigara içindeki nikotin, damarları daraltarak kan basıncını yükseltir. Bu durum kalbin daha fazla çalışmasına ve atardamarların daha fazla zorlanmasına neden olur.
- Kan Pıhtılaşmasının Artması: Sigara içenlerde kan pıhtıları daha sık görülür. Bu durum kalp krizi ve inme riskini artırır.
- Kötü Kolesterolün Artması: Sigara, atardamarların duvarlarını çürüterek kolesterol plaklarının birikmesine neden olur. Bu da damar sertliğine yol açar.
- Kan Akışının Bozulması: Tüm bu etkiler birlikte değerlendirildiğinde, sigara içenlerde kan akışının genel olarak bozulduğunu söyleyebiliriz.
Solunum Sisteminde Oluşan Zararlar
- Akciğer Fonksiyonlarının Azalması: Sigara içenlerde akciğer fonksiyonları zamanla azalır. Bu kişiler, spor yaparken veya merdiven çıkarken daha çabuk nefes tıkanıklığı hissedebilirler.
- Astım Hastalığının İlerlemesi: Sigara, astma belirtilerinin daha şiddetli hale gelmesine ve astma ilaçlarının etkinliğinin azalmasına yol açar.
- Akciğer Zarı Hastalıkları: Sigara içenlerde akciğer zarı iltihabı (plevrit) ve sıvı birikmesi (plevral efüzyon) gibi akciğer zarı hastalıkları daha sık görülür.
- Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH): Sigara içimi, KOAH’ı tetikler ve hastalığın ilerlemesini hızlandırır. KOAH, hava yollarının kalıcı olarak daralmasıyla karakterize bir hastalıktır.
Tümör Gelişimini Etkileyen Zararlar
- Kanser Riskinin Artması: Sigara içme alışkanlığı, özellikle akciğer kanseri olmak üzere, ağız, gırtlak, yemek borusu, pankreas, mesane, böbrek ve rahim kanseri gibi birçok kanser türünün riskini artırır.
- Tümörlerin Büyüme Hızının Artması: Sigara içenlerde tümörler, oksijen ve besin maddelerini ihtiyacı olan sağlıklı hücrelerden daha hızlı almaya eğilimlidir. Bu da onların daha hızlı büyümesine ve gelişmesine yol açar.
Bağışıklık Sisteminde Oluşan Zararlar
- Bağışıklık Yanıtının Zayıflaması: Sigara içme, bağışıklık sisteminin genel olarak zayıflamasına yol açar. Bu durum enfeksiyonlara karşı vücudun savunmasını azaltır.
- Tümörlere Karşı Bağışıklık Yanıtının Azalması: Vücutta oluşan tümörlere karşı bağışıklık yanıtı da sigaranın etkisiyle zayıflar. Bu da kanser hücrelerinin vücut tarafından daha az tanınmasına ve yok edilmesine yol açar.
Sigaranın İçindeki Maddelerin Vücuda Verdiği Zararlar
Sigara dumanında bulunan birçok kimyasal madde doğrudan vücut sağlığını tehdit eder. İşte o maddeler ve vücuda verdikleri zararlar:
Nikotin:
- Nikotin, sigaradaki en yaygın bağımlılık yapan maddedir.
- Ağız yoluyla veya deri üzerinden hızla emilir ve beyine ulaşarak dopamin salınımını tetikler.
- Dopamin, keyif verici bir etki yaratsa da nikotinin diğer etkileri bağımlılığın temel nedenlerindendir.
- Nikotin kalp atışını hızlandırır ve kan basıncını yükseltir.
Karbonmonoksit:
- Karbonmonoksit (CO), sigara dumanında bulunan ve vücuda en zararlı maddelerden biri olan bir gazdır.
- CO, vücutta oksijen taşıyan kırmızı kan hücreleriyle bağlanarak vücudun oksijen alımını azaltır.
- Bu durum kalbin daha fazla oksijene ihtiyaç duymasına ve dolayısıyla daha fazla zarar görmesine yol açar.
Amonyak:
- Amonyak, sigaranın dumanında bulunan ve solunum yollarını tahriş eden bir diğer zararlı maddedir.
- Amonyak, nikotin ile birlikte bağımlılığın temel nedenlerinden biridir.
Arsenik:
- Arsenik, sigara dumanında bulunan ve seri zehir olarak bilinen bir madde olup, kanserojen etkiye sahiptir.
- Sigara içenlerde çeşitli kanser türlerinin riskini artırır.
Toluen:
- Toluen, sigara dumanında bulunan kimyasal bir çözücüdür.
- Beyin ve sinir sistemini olumsuz yönde etkileyen toluven, hafıza kaybına ve konsantrasyon bozukluğuna yol açabilir.
Kurşun:
- Kurşun, sigara dumanında bulunan ağır metal olup, vücutta birçok zararlı etkiye neden olabilir.
- Kurşun, anemiye yani kansızlığa yol açabilir ve sinir sistemini de olumsuz yönde etkileyebilir.
Pasif İçiciliğin Zararları
Sigara içmeyen kişilerin sigara dumanına maruz kalmaları da ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. İşte pasif içiciliğin zararları:
- Lung Amerikan Akciğer Derneği tarafından yapılan araştırmalara göre, pasif içicilerin akciğer kanseri olma ihtimali sigara içmeyenlere göre %20-30 artmaktadır.
- Çocuklarda astım hastalığı: Pasif içicilik, çocuklarda astım hastalığının en önemli nedenlerindendir.
- Gelişme geriliği: Çocuklarda gelişme geriliğinin de pasif içicilikle bağlantılı olduğu bilinmektedir.
Yetişkinlerde ise pasif içiciliğin şu zararları vardır:
- Tansiyonun yükselmesi ve kalp atışının hızlanması
- Akciğer fonksiyonlarının bozulması
- Damar sertliğinin artması
Sigarayı Bıraktıktan Sonra Vücudumuzda Gerçekleşen Değişiklikler
Sigarayı bırakmak vücut sağlığı üzerinde birçok olumlu etki yaratır. İşte o etkiler:
- Sigarayı bıraktıktan sonra ilk 20 dakika içinde tansiyon ve kalp atış hızı normale döner.
- 8 saat içinde karbonmonoksit seviyesi normale iner ve oksijen seviyesi artar.
- 24 saat içinde akciğerler sigaranın zararlı etkilerinden kurtulmaya başlar.
Bunların yanı sıra sigarayı bıraktıktan sonra vücutta şu değişiklikler de gerçekleşir:
- 2-12 hafta içinde dolaşım sistemi iyileşir ve kalp krizi riski azalır.
Sigaranın Sağlımıza Verdiği Zararları Unutmayalım
Sigaranın insan sağlığına verdiği zararlar konusunda farkındalığımızı artırmalı ve bu konuda başkalarını da bilgilendirmeliyiz. Unutmayalım ki her nefes değerli ve sağlığımız en önemli varlığımızdır.