Vücuttaki demir miktarının normalin altında olması demir düşüklüğü olarak adlandırılmaktadır. Demir, kırmızı kan hücrelerinin üretiminde görevli olduğu için vücudun temel besin maddelerinden biridir. Vücuttaki demir miktarı düştüğünde anemi ya da kansızlık oluşur. Bu durumda vücut yeteri kadar oksijen alamadığı için yorgunluk, halsizlik ve güçsüzlük gibi belirtiler görülebilir.
Demir Düşüklüğü Nedir?
Demir düşüklüğü, vücuttaki demir miktarının normalin altında olmasıdır. Demir, kırmızı kan hücrelerinin üretiminde görevli olduğu için vücudun temel besin maddelerinden biridir. Demir vücudun oksijen taşımasına yardımcı olurken bağışıklık sistemini de güçlendirir. Vücuttaki demir miktarı düştüğünde anemi ya da kansızlık oluşur. Bu durumda vücut yeteri kadar oksijen alamadığı için yorgunluk, halsizlik ve güçsüzlük gibi belirtiler görülebilir. Demir düşüklüğünün belirtileri genel olarak yorgunluk, nefes darlığı, soluk cilt, el ve ayak tırnaklarının kırılganlaşması, baş dönmesi ve kalp atışlarının hızlanması olarak sıralanabilir. Kansızlık olarak da bilinen bu durum bir hastalık değil; vücuttaki demir miktarının yetersiz olması nedeniyle ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Demir düşüklüğüne ve buna bağlı olarak gelişen kansızlığa genellikle yetersiz ve dengesiz beslenme, mide kanaması veya bağırsaklarda meydana gelen kanamalara maruz kalmak, doğum sırasında fazla miktarda kan kaybetmek, hamilelik ve emzirme döneminde olmak, bazı mide ve bağırsak hastalıkları ve vücudun demiri emme yeteneğinin bozulması neden olmaktadır. Demir düşüklüğünün tedavisinde diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri ile ilaç kullanımı tercih edilebilir. Daha ciddi vakalarda demir damarı ya da kan transfüzyonu gibi yöntemlere başvurulabilir.
Demir Düşüklüğü Neden Olur?
Demir düşüklüğünün en yaygın nedeni yetersiz ve dengesiz beslenmedir. Bunun yanı sıra mide kanaması veya bağırsaklarda meydana gelen kanamalara maruz kalmak, doğum sırasında fazla miktarda kan kaybetmek, hamilelik ve emzirme döneminde olmak, bazı mide ve bağırsak hastalıkları ve vücudun demiri emme yeteneğinin bozulması da demir düşüklüğüne neden olmaktadır.
Demir düşüklüğünün nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
- Yetersiz ve dengesiz beslenme
- Mide veya bağırsaklarda meydana gelen yaralara bağlı olarak gelişen kanamalar
- Doğum sırasında fazla miktarda kan kaybetmek
- Hamilelik ve emzirme döneminde olmak
- Kronik böbrek hastalığı
- Kronik inflamatuar hastalığı
- Bazı mide ve bağırsak hastalıkları
- Ağır adet dönemleri
- Vücudun demiri emme yeteneğinin bozulması
- Karaciğer yetmezliği
Demir Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?
Demir düşüklüğünün belirtileri genel olarak yorgunluk, nefes darlığı, soluk cilt, el ve ayak tırnaklarının kırılganlaşması, baş dönmesi ve kalp atışlarının hızlanması olarak sıralanabilir. Bunun dışında iştahsızlık, irritabilite, bacaklarda huzursuzluk hissi, boyun ya da ağız içinde mavi renkli dokular, elmacık kemiklerinde solgun görünüm, saçların kuruması, tırnakların kaşınması ve şeklinin bozulması da demir düşüklüğü belirtileri arasında yer almaktadır.
Demir düşüklüğü belirtileri şunlardır:
- Yorgunluk
- Nefes darlığı
- İştahsızlık
- Bacaklarda huzursuzluk hissi
- İrritabilite
- Kalp atışlarının hızlanması
- Baş dönmesi
- Saçların kuruması
- Tırnakların kaşınması
- Tırnakların şeklinin bozulması
- Elmacık kemiklerinde solgun görünüm
- Ağız içinde mavi renkli dokular
Demir Düşüklüğü Teşhisi Nasıl Yapılır?
Demir düşüklüğünün teşhisi için öncelikle ayrıntılı bir hasta öyküsü alınır ve fiziksel muayene yapılır. Daha sonra kandaki demir seviyesini ölçmek için tam kan sayımı (CBC) testi istenir. Bu test aynı zamanda kırmızı kan hücrelerinin sayısını, büyüklüğünü ve rengini göstererek aneminin varlığını ortaya koyar. Ayrıca demirin vücuttaki görevini anlamak için serum demiri testi, ferritin testi veya toplam demir bağlama kapasitesi (TIBC) testi gibi diğer kan testleri de istenebilir. Demirin vücuttaki görevini anlamak için serum demiri testi, ferritin testi veya TIBC testi gibi diğer kan testleri istenebilir. Kan testlerinin yanı sıra yapılan fiziksel muayenede de anemiye bağlı kalp atış hızı veya solunum hızındaki artışlar saptanabilir.
Demir Düşüklüğü Tedavisi Nasıl Olur?
Demir düşüklüğü olan kişilerin diyetlerinde yeşil yapraklı sebzeler, kuru yemişler, baklagiller, kırmızı etler, tam tahıllar ve deniz ürünlerine yer vermesi önerilir. Bunun yanı sıra C vitamini yönünden zengin meyve ve sebzelerin de demirin emilimini artırdığı bilinmektedir. Daha ciddi vakalarda ilaç kullanımı ya da damar yoluyla demir verilmesi gibi yöntemler tercih edilebilir. İlacın ağız yoluyla verildiği durumlarda mide bulantısı, karın ağrısı, kabızlık ve ishal gibi yan etkiler görülebilir.
Kansızlık olarak da bilinen bu durum bir hastalık değil; vücuttaki demir miktarının yetersiz olması nedeniyle ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Bu nedenle tedavisinde öncelikle altta yatan nedenin bulunması önemlidir. Altta yatan neden kansızlığa sebep oluyorsa bu durum tedavi edilebilir ancak beslenme alışkanlıklarının düzeltilmesi veya demirin damar yoluyla verilmesi gibi yöntemlerle tedavi edilen kansızlıklar daha kalıcı olacaktır.
Demirin Vücutta Görevleri Nelerdir?
Demirin vücutta görevi genel olarak kırmızı kan hücrelerinin üretimi ve oksijenin dokulara taşınması olarak ifade edilebilir. Bunun dışında demirin bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi, kas fonksiyonlarının korunması, enerji seviyesinin yükseltilmesi ve vücudun oksijen kullanımını düzenlemesi gibi görevleri de bulunmaktadır.
Demirin vücutta görevleri şunlardır:
- Kırmızı kan hücrelerinin üretimi ve oksijenin dokulara taşınması
- Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi
- Kronik hastalıklara karşı koruma sağlaması
- Energiyi yükseltmesi
- Kas fonksiyonlarını koruması
- Vücudun oksijen kullanımını düzenlemesi
Demirin Vücutta Ki Seviyesini Arttırma Yöntemleri Nelerdir?
Demirin vücutta ki seviyesini arttırmak için C vitamini yönünden zengin meyve ve sebzeleri tüketmek önerilir. Ayrıca kırmızı etler, balıklar, deniz ürünleri, kuruyemişler ve yeşil yapraklı sebzelerin de diyetlere eklenmesi gerekir. Eğer bu yöntemlerle birlikte alınan takviyeler yeterli gelmiyorsa doktor tavsiyesiyle ilaç kullanımı da tercih edilebilir.
Demirin vücutta ki seviyesini arttırma yöntemleri şunlardır:
- Kırmızı etler ve balıklar ile deniz ürünlerini tüketmek
- C vitamini yönünden zengin meyve ve sebzeleri tüketmek
- Ağır adet dönemlerinde dikkatli olmak
- Kronik böbrek hastalığı olanlara hematopoietik faktörlerini kullanmak
- Bazı mide ve bağırsak hastalıklarından kaçınmak
- Eğer gerekliyse doktor tavsiyesiyle ilaç kullanmak