Hepimiz kıskançlık duygusunu zaman zaman yaşayabiliriz ancak bu duygunun kişinin hayatını olumsuz etkileyecek kadar yoğun ve sürekli yaşanması, aşırı kıskançlık olarak adlandırılır. Aşırı kıskançlık, kişinin kendisini yetersiz, değersiz ve eksik hissetmesine neden olurken; partnerine, ailesine veya arkadaşına karşı da güvensizlik hissetmesine yol açar. Bu durumda kişi, partnerinin kendisine ihanet edip etmeyeceğini sürekli düşünür ve partnerinin yaptığı her şeyde bir ihanet emaresi arar.
Aşırı kıskançlık, yalnızca romantik ilişkilerle sınırlı kalmaz; arkadaşlık, kardeşlik ve hatta ebeveynlik ilişkilerinde de ortaya çıkabilir. Kimi zaman öyle bir noktaya gelir ki kişi, karşısındakinin kendisinden daha iyi performans göstermesini kabul edemez. Bu durum ise kişinin kendisine olan güvenini sarsarak ruh sağlığını olumsuz etkileyebilir.
Aşırı kıskançlığın kontrol altına alınması ve kişinin hayatını daha sağlıklı bir şekilde devam ettirmesi mümkündür. Aşırı kıskançlık belirtileri gösteren kişilerin mutlaka bir uzmana başvurması gerekir. Uzman desteği ile kıskançlığın kök nedenleri belirlenir ve bu nedenler doğrultusunda ilerleyen seanslarda aşırı kıskançlığın üstesinden gelinmesi sağlanır.
Aşırı Kıskançlık Belirtileri Nelerdir?
Aşırı kıskançlık belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak aşırı kıskançlık belirtileri şunlardır:
- Partnerin yaptığı her şeyde ihanet emaresi arama
- Partnerin geçmişte yaşadığı ilişkilerle ilgili sık sık sorgulama yapma
- Partnerin eski sevgilileri veya eşleriyle ilgili aşırı derecede takıntılı olma
- Partnerin telefonuna veya sosyal medya hesaplarına izinsiz girme
- Partnerin arkadaş çevresini sürekli sorgulama ve kontrol etme
- Diğer insanlarla konuştuğunda partnerin aşırı derecede yakınında olma isteği
- Diğer insanlarla iletişim kurduğunda partnerin aşırı derecede yakınında olma isteği
- Partneri kontrol altında tutma ihtiyacı hissetme
- Kendini değersiz ve yetersiz hissetme
- Güvensizlik hissetme
- Kendine olan güveni sarsma
Aşırı kıskançlık belirtileri gösteren kişiler, mutlaka bir uzmandan destek almalıdır.
Aşırı Kıskançlığın Nedenleri
Aşırı kıskanmanın kök nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte; çocukluk çağı travmaları, ailedeki kıskançlık örnekleri, düşük özsaygı, düşük öz yeterlilik gibi özellikler aşırı kıskanmanın yaygın görülen nedenleri arasında sayılabilir. Aşağıda aşırı kıskanmanın yaygın görülen nedenleri sıralanmıştır:
- Düşük özsaygı: Kişinin özsaygısı düşükse kendisini yetersiz ve değersiz hissetmesi olasıdır. Bu durumda kişi, kendisinden daha iyi bir performans sergileyen birine karşı aşırı kıskançlık hissedebilir.
- Düşük öz yeterlilik: Kişinin öz yeterliliği düşükse; yani kişinin kendi potansiyeline olan inancı zayıfsa bu durum kişinin kendisini güvende hissetmemesine neden olur. Öz yeterlilik düştüğünde kişi, kendisini daha güçlü hisseden başkalarına karşı aşırı kıskançlık hissedebilir.
Kişinin çocukluk çağı travmaları varsa bu travmalar da aşırı kıskançlığın temel nedenleri arasında sayılabilir. Örneğin; ebeveynlerin birbirine olan güven eksikliği veya kardeşler arasındaki kıskançlıklar kişide güvensizlik hissini tetikleyebilir. Ayrıca ailedeki kıskançlık örnekleri de kişiye model olacağından aşırı kıskanmanın yaygın görülen nedenlerinden biri olarak kabul edilir.
Aşırı Kıskanclık Nasıl Yönetilir?
Kıskanclık duygusu insan doğasının bir parçasıdır ve sağlıklı sınırlar içinde yaşandığında doğal bir tepki olarak kabul edilir. Ancak bu duygu aşırıya kaçtığında, hem kişinin kendisi hem de çevresindekiler için sorunlara yol açabilir. Aşırı kıskanclığı yönetmek için aşağıdaki stratejileri uygulayabilirsiniz:
- Duyguları Tanıyın: Öncelikle kıskanclık hissini tanıyıp kabul edin. Bu duygu insanları rahatsız edebilir ama onu bastırmak yerine tanımak önemlidir.
- Nedenlerini Anlayın: Kıskanclığın altında yatan nedenleri keşfedin. Düşük özsaygı mı? Geçmişte yaşadığınız bir ihanet mi? Bu sorulara yanıt bulmak önemlidir.
Üzerine düşünmek ve yazmak, duygularınızı anlamanıza yardımcı olabilir. Hislerinizi kağıda dökerek zihninizi rahatlatabilirsiniz.
- İletişim Kurun: Partnerinizle açık ve dürüst bir iletişim kurun. Kıskanclık hissettiğinizde bu durumu partnerinizle paylaşın ama suçlayıcı olmaktan kaçının.
- Kendinizi Geliştirin: Düşük özsaygıyı yönetmek için kişisel gelişiminize odaklanın. Yeni beceriler öğrenin, hobiler edinin ve kendinizi değerli hissedecek faaliyetlere yönelin.
Kendinizi güvende hissetmek için sağlıklı sınırlar koyun. Partnerinizin neler yapabileceği veya yapamayacağına dair net sınırlar belirlemek önemlidir.
- Kendinize Güvenin: Özellikle romantik ilişkilerde güven çok önemlidir. Güveni inşa etmek için sözlerinizi eylemlerinizle destekleyin.
- Zihinsel Egzersizler Yapın: Meditasyon, yoga veya derin nefes alma teknikleri gibi zihinsel egzersizler yaparak stres seviyenizi azaltabilirsiniz.
Sosyal medyada geçirilen süreyi sınırlamak, gereksiz endişeleri azaltabilir. Sosyal medya kullanımınızı kontrol altına alarak zihninizi rahatlatabilirsiniz.
- Kendinize Sorular Sorun: Kıskandığınızda kendinize şu soruları sorun: “Bu duygu beni nereye götürüyor? Gerçekten endişelenecek bir şey var mı? İhtiyaç duyduğum güveni nasıl sağlayabilirim?” Bu sorular duygularınızı anlamanıza yardımcı olabilir.
- Terapist Desteği Alın: Aşırı kıskanclıkla başa çıkmakta zorluk yaşıyorsanız bir terapistten profesyonel destek alın. Terapi, duygularınızı anlamanıza ve sağlıklı başa çıkma mekanizmaları geliştirmenize yardımcı olabilir.
Aşırı Kıskanclık Nasıl Tedavi Edilir?
Aşırı kıskanclığın tedavisi için öncelikle belirtmek gerekir ki; bu tedavi tek seferlik bir yöntemle son bulmaz. Aksine tedavi süreci uzundur ve çeşitli yöntemlerden oluşur. Aşırı kıskançlığın tedavisinde kullanılan yöntemler aşağıda sıralananlardır:
- Terapötik Seanslar: Aşırı kıskançlığın tedavisinde terapötik seanslar oldukça etkilidir. Bu seanslarda terapist ile hasta arasında güvene dayalı bir ilişki kurulur ve hasta duygularını özgürce ifade eder. Terapist de hastanın aşırı kıskançlığının kök nedenlerini anlamasına yardımcı olur ve bu nedenler doğrultusunda ilerleyen seanslarda hasta, aşırı kıskançlığının üstesinden gelmeyi öğrenir.
Terapötik seanslar ile hasta, bilinçaltında yatan olumsuz düşüncelerin farkına varır ve bunları olumlu düşüncelerle değiştirme fırsatı bulur.
- Duygu Düzenleme Teknikleri: Duygu düzenleme teknikleri, kişinin duygularını anlamasına ve yönetmesine yardımcı olur. Terapist eşliğinde bu tekniklerin nasıl uygulanacağı öğretilir.