Diyabet hastalığına sahip kişiler, kan şekeri seviyelerini kontrol altında tutmak için ilaç kullanmak zorundadır. Bu ilaçlar insülin ve insülin dışı olarak ikiye ayrılır. İnsülin tedavisinde insülin uygulaması, insülin iğnesi, insülin pompası veya insülin kalemi kullanımı söz konusu olabilir. İnsülin dışı tedaviler ise ağızdan alınan ilaçlar ya da enjeksiyon şeklinde uygulanan ilaçları kapsar. Diyabet ilaçları, tedavi sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır. Ancak bu ilaçların yan etkileri de bulunmaktadır. Diyabet ilaçlarının yan etkileri; baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal, kabızlık, kilo kaybı veya kilo alma, baş dönmesi, halsizlik ve yorgunluk gibi genel etkilerden oluşmaktadır. Bunun yanı sıra tedavi sürecinde dikkat edilmesi gereken konular da mevcuttur. Diyabet hastalarının ilaçlarını aksatmadan düzenli kullanmaları ve ayrıca beslenme planına sadık kalmaları önem taşır. Sağlıklı bir yaşam için doktor kontrolünde egzersiz yapılması da önerilenler arasında yer alır.
İnsülin ve İnsülin Dışı Diyabet İlaçları
Diyabet hastalığına sahip kişiler, kan şekeri seviyelerini kontrol altında tutmak için ilaç kullanmak zorundadır. Bu ilaçlar insülin ve insülin dışı olarak ikiye ayrılır. İnsülin tedavisinde insülin uygulaması, insülin iğnesi, insülin pompası veya insülin kalemi kullanımı söz konusu olabilir. İnsülin dışı tedaviler ise ağızdan alınan ilaçlar ya da enjeksiyon şeklinde uygulanan ilaçları kapsar.
İnsülin Tedavisi
İnsülin tedavisinde genellikle insülin iğnesi kullanılır. Bunun yanı sıra insülin pompası ve insülin kalemi de tercih edilebilir. İnsülin iğneleri; kısa etkili, orta etkili ve uzun etkili olmak üzere farklı türlerde bulunur. Kısa etkili insülinler yemeklerden hemen önce uygulanırken, orta ve uzun etkili olanlar günün belirli saatlerinde uygulanır. İnsülin pompası ise vücudun belli bölgelerine sürekli olarak insülin hormonu salınımı yapan bir cihazdır. İnsülin kalemleri ise iğne aparatı olan kalem tarzı aletlerdir ve gün içerisinde kolaylıkla kullanılabilir.
İnsülin Dışı Diyabet İlaçları
İnsülin dışı diyabet ilaçları; ağızdan alınan tabletler veya enjeksiyon şeklinde kullanılan ilaçlardan oluşur. Ağızdan alınan ilaçlar metformin, glipizid, glimepirid, repaglinid, akarboz, saksagliptin, linagliptin ve empagliflozin içerir. Enjeksiyon şeklinde kullanılan ilaçlar ise liraglutid ve semaglutid gibi GLP-1 reseptör agonistlerini içerir.
Diyabet İlaçlarının Yan Etkileri
Diyabet ilaçları, genellikle diyabetin kontrolüne yardımcı olurken bazı yan etkilere de neden olabilir. Bu yan etkiler; baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal, kabızlık, kilo kaybı veya kilo alma, baş dönmesi, halsizlik ve yorgunluk gibi genel etkilerden oluşmaktadır.
Baş Ağrısı
Baş ağrısı; sıkça görülen bir rahatsızlık olduğundan şeker hastalığı baş ağrısı ilişkisi de sıkça gündeme gelir. Baş ağrısı; stres, yoğun çalışma temposu, uyku düzensizliği gibi şeker hastalığı ile doğrudan ilişkilendirilemeyen nedenlerden kaynaklanabileceği gibi diyabet hastalığının da bir belirtisi olabilir. Şeker hastalığına bağlı olarak meydana gelen baş ağrıları; kan şekerinin çok yüksek veya çok düşük olmasından kaynaklanan baş ağrılarıdır. Kan şekeri yükseldiğinde sıklıkla idrara çıkma yaşanır ve bu süreçte vücuttan sıvı atımı gerçekleştiği için vücudun susuz kalmasına neden olur. Diyabet hastalarının kullandığı bazı ilaçların da yan etkisi olarak baş ağrısına neden olması mümkündür.
Bulantı ve Kusma
Diyabet hastalığına yönelik kullanılan bazı ilaçlar bulantı ve kusmaya yol açabilir. Özellikle başlangıç dönemlerinde görülen bu bulantı ve kusmalar zamanla azalır. Bunun yanı sıra diyabetin yol açtığı komplikasyonlardan biri olan gastroparezi de bulantı ve kusmaya neden olur.
İshal ve Kabızlık
İnsülin dışı diyabet ilaçlarının yan etkileri arasında sindirim sistemi bozuklukları da bulunmaktadır. Bu durum ishal veya kabızlık gibi belirtilerle kendini gösterebilir.
Kilo Kaybı veya Kilo Alma
Diyabet ilaçlarının kilo üzerindeki etkisi kişiden kişiye değişebilir. Kimi hastada kilo kaybına yol açarken kimilerinde kilo alımına sebep olabilir.
Baş Dönmesi
Diyabet hastalığında kullanılan bazı ilaçlar baş dönmesine yol açabilir. Özellikle kan şekerini hızla düşüren ilaçlarda bu etki daha sık görülür.
Halsizlik ve Yorgunluk
Şeker hastalığına yönelik kullanılan bazı ilaçlar yorgunluk hissine neden olabilir. Kan şekerinin çok düşük olması da yorgunluğa yol açan etkenler arasında yer alır.
Kullanım Önerileri
Diyabet hastalarının düzenli olarak doktor kontrolünde olmaları son derece önemlidir. Ayrıca doktor tarafından önerilen diyet ve egzersiz programına sadık kalmaları da tedavi sürecini olumlu yönde etkileyecektir. İlaçların düzenli kullanımı da ihmal edilmemelidir. Bunun yanı sıra şeker hastalarının kan şekeri seviyelerini düzenli olarak takip etmeleri ve bu seviyeyi normale çekmek için gerekli önlemleri almaları önemlidir.