Atopik dermatit, kuru, kaşıntılı ve iltihaplı cilt bölgeleriyle karakterize kronik (uzun süreli) bir deri hastalığıdır. Ekzama veya atopik egzama olarak da bilinir. Bu durum, genellikle çocuklukta başlar ancak her yaşta ortaya çıkabilir. Atopik dermatitte cilt bariyerinin işlevi bozulur, bu da çevresel faktörlere karşı daha savunmasız hale gelmesine neden olur. Atopik dermatiti olan kişilerde yiyecek alerjileri, astım veya saman nezlesi gibi diğer atopik hastalıklara yakalanma riski artar.
Atopik Dermatit Belirtileri Nelerdir?
Atopik dermatitin en yaygın belirtileri şunlardır:
-
Kaşıntı: Kaşıntı genellikle gece daha kötüleşir ve atopik dermatitin en belirgin belirtisidir.
-
Kuru Cilt: Cildin nemini koruma yeteneğinin azalması nedeniyle cilt kuru ve pul pul olabilir.
-
Kırmızı veya Kahverengi Pullu Yama: İltihaplı cilt bölgeleri kırmızı veya kahverengi olabilir.
-
Cilt Kalınlaşması: Kaşıma nedeniyle cildin kalınlaşması (lihayenleşme) oluşabilir.
-
Ateş Böceği: Özellikle bebeklerde ve çocuklarda yanaklarda görülen şişlik ve kızarıklıktır.
-
Göz Etrafında Koyu Halkalar: Atopik dermatiti olan kişilerde göz çevresinde koyu halkalar oluşabilir.
Atopik dermatitte belirtiler kişiden kişiye değişebilir ve zamanla değişim gösterebilir. Ayrıca bebeklerde belirtiler farklılık gösterebilir ve genellikle çocuklara göre daha yoğundur.
Atopik Dermatit Neden Olur?
Atopik dermatitin kesin nedeni bilinmemektedir, ancak genetik, çevresel ve immünolojik faktörlerin bir kombinasyonu olduğu düşünülmektedir. Cildin üst tabakasını oluşturan hücrelerin arasında bağ yapan proteinlerden biri olan filaggrin proteininde bozukluk olduğu düşünülmektedir. Filaggrin proteini, cildin nemini tutmasına yardımcı olan doğal yağların oluşumuna katkı sağlar. Atopik dermatiti olan kişilerde filaggrin düzeyi düşüktür. Bu durum nedeniyle cilt kurur ve dış etkenlere karşı daha savunmasız hale gelir.
Genetik yatkınlık, atopik dermatitte önemli bir rol oynar; ailede atopik dermatiti, alerjik rinit veya astım öyküsü olan kişilerde hastalığın ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir.
Atopik Dermatiti Tetikleyen Faktörler
Atopik dermatit, bazı tetikleyicilerle alevlenebilir. Atopik dermatiti tetikleyen yaygın faktörler şunlardır:
-
Stres: Stres, atopik dermatiti kötüleştirebilen önemli bir faktördür.
-
Hava Koşulları: Aşırı sıcak, soğuk veya nemli hava koşulları cildin kurumasına ve semptomların kötüleşmesine neden olabilir.
-
Bulaşık Deterjanı veya Sabunlar: Sert kimyasallar içeren temizlik ürünleri ve sabunlar ciltte tahrişe neden olabilir.
-
Kirlilik ve Sigara Dumanı: Hava kirliliği ve sigara dumanı cilt sağlığını olumsuz etkileyebilir.
-
Deri Üzerindeki Mikrop: Stafilokok bakterisi, atopik dermatiti kötüleştirebilen bir mikrop türüdür. Bakteri vücudun herhangi bir yerinde bulunabilir ancak genellikle burunda yaşar. Burundan vücuda temas bakterinin deri yüzeyine geçmesine neden olur.
-
Yiyecekler: Süt, yumurta, fındık, fıstık, soya, buğday, balık ve deniz ürünleri gibi bazı yiyecekler atopik dermatiti tetikleyebilir.
-
Cilt Ürünleri: Parfüm içeren veya aşırı kimyasal madde içeren losyonlar, kremler ve makyaj malzemeleri atopik dermatiti tetikleyebilir.
-
Hayvan Tüyü veya Salya: Evcil hayvan tüyü veya salyası atopik dermatiti kötüleştirebilir.
Atopik Dermatit Teşhisi Nasıl Konur?
Atopik dermatitin teşhisi genellikle fiziksel muayene ve hasta öyküsüne dayanmaktadır. Dermatologlar genellikle hastaların aile öyküsüyle birlikte belirtilerini ve semptomların ne zaman başladığını dinlerler. Ayrıca hastanın atopik dermatitis tanısı konulmadan önce herhangi bir alerjik reaksiyon geçirdiğini de sorabilirler.
Atopik dermatit teşhisi için kullanılan yöntemler şunlardır:
-
Deri Prick Testi: Bu test, hastanın koluna veya sırtına küçük miktarda alerjen içeren bir damla damlatılarak alerjik reaksiyonu değerlendirmeye yönelik bir testtir. Alerji varsa damlanın uygulandığı yerde şişlik oluşur. Ancak bu test her zaman doğru sonuç vermeyebilir.
-
Kan Testleri: Kan testleri, vücudun belirli maddelere karşı alerjik tepki verip vermediğini kontrol etmek için kullanılır.
-
Deri Biyopsisi: Dermatologlar nadir durumlarda kesin teşhis koymak için etkilenen bölgeden küçük bir deri örneği alabilirler. Bu işlem biyopsi olarak bilinir.
Atopik dermatit teşhisi için uzmanlaşmış bir doktora görünmek önemlidir çünkü doğru teşhis uygun tedavi planının belirlenmesine yardımcı olur.
Atopik Dermatitin Tedavisi Nasıl Yapılır?
Atopik dermatit tedavisinde hedeflenen amaçlar semptomları hafifletmek, alevlenmeleri önlemek ve cilt bariyerini güçlendirmektir. Atopik dermatit için tedavi yöntemleri şunlardır:
-
Cilt Bakımı: Cilt bakımının temel amacı cildin nemini korumak ve tahrişi önlemektir. Cilt bakımına düzenli olarak nemlendirici kullanmak ve sert sabunlardan kaçınmak dahildir. Nemlendiriciler cildin üzerine sürülen yağlar olarak görev yapar ve vücudun doğal yağlarını korumaya yardımcı olur. Kremlerin tercih edilmesi önemlidir çünkü kremler diğer ürünlere göre daha az tahrişe neden olur.
-
Topikal İlaçlar: Topikal kortikosteroidler (steroid kremler) iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olabilir. Doktorlar semptomların kontrol altında tutulması için topikal steroidlerin kullanımını önerebilirler. Topikal immün modülatörler (TIM) de kullanılabilir; bu ilaçlar bağışıklık sistemini değiştirmeden iltihaplanmayı azaltır.
-
Ağız Yoluyla Alınan İlaçlar: Şiddetli vakalarda ağız yoluyla alınan antihistaminikler (kaşıntıyı kontrol etmek için), kortikosteroidler veya immünosupresanlar (bağışıklık tepkisini azaltan) önerilebilir. Ağız yoluyla alınan ilaçlar genellikle kısa süreli kullanım içindir çünkü uzun vadeli kullanımlar yan etkilere neden olabilir.
-
Işık Terapisi (Fototerapi): Işık terapisi, ultraviyole ışığı kullanarak atopik dermatitin semptomlarını hafifletir. Cilt uzmanları fototerapinin günde birkaç kez uygulanabileceğini önerirler.
-
Monoklonal Antikor Tedavisi: Dupilumab monoklonal antikor tedavisi, bağışıklık sisteminin iltihaplanmayı tetiklemesini engeller. Dupilumab tedavisi şiddetli vakalarda kullanılmaktadır.
-
Antibiyotikler: Bakteriyel enfeksiyon riski yüksekse ağız yoluyla antibiyotik kullanımı önerilebilir.
Atopik dermatit tedavisinde uzmanlaşmış bir doktora görünmek önemlidir çünkü doğru tedavi yöntemi kişiye özel planlanabilir ve hastalığın yönetimine yardımcı olur.
Atopik Dermatitte Yaşam Tarzı Değişiklikleri Nelerdir?
Atopik dermatit tedavisine ek olarak yaşam tarzı değişiklikleri de semptomların yönetilmesine yardımcı olabilir. Bu değişiklikler kişiden kişiye değişebilir ancak bazı öneriler şunlardır:
-
Nemlendirici Kullanımı: Düzenli olarak nemlendirici kullanmak cildin nemini korumaya yardımcı olur ve atopik dermatit belirtilerini hafifletebilir.
-
Sıcak Su ile Duş Almaktan Kaçınma: Sıcak su cildin doğal yağlarını azaltabilir; bu nedenle duş alırken suyun sıcaklığını kontrol etmek önemlidir.
-
Pamuklu Giysiler Tercih Etme: Pamuklu giysiler giymek cildi rahat tutar ve tahrişi azaltır.
-
Stresi Yönetme: Stres yönetimi teknikleri (meditasyon, yoga gibi) semptomları hafifletebilir.
-
Beslenmeye Dikkat Etme: Alerjik gıdaları tespit etmek için bir diyetisyenden yardım almak beslenmeyi iyileştirebilir.
-
Uyku Alışkanlıklarını Düzenleme: Düzenli uyku atopik dermatit belirtilerini azaltabilir.
Yaşam tarzı değişiklikleri kişiye özel olmalıdır; bu nedenle bir sağlık uzmanıyla birlikte çalışmak en etkili sonucu elde etmeye yardımcı olabilir.
Atopik Dermatit Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Bebeklerde atopik dermatitis ne kadar sürer?
Bebeklerde atopik dermatitis genellikle birkaç ay ila birkaç yıl arasında sürer ancak bazı bebeklerde daha uzun süre devam edebilir. Genellikle çocukluk döneminde atopik dermatitis belirtileri azalır ancak bazı kişilerde erişkinliğe kadar sürebilir.
Topikal kortikosteroidlerin yan etkileri nelerdir?
Topikal kortikosteroidlerin yan etkileri şunları içerebilir: cildin incelmesi, damarların görünür hale gelmesi, streç yara izi oluşumu, akne benzeri lezyonlar, tüylenme artışı ve kaşıntılı döküntüler oluşumu. Uzun süreli kullanımda yan etkiler artabilir bu nedenle doktor önerisi olmadan kullanım yapılmamalıdır.
Atopik dermatitis bulaşıcı mıdır?
Hayır, atopik dermatitis bulaşıcı değildir; yani hastalığı olan bir kişiyle temas ettiğinizde sizde hastalık oluşmaz.
Güneş ışığı atopik dermatitis’i tetikler mi?
Güneş ışığı bazı kişilerde atopik dermatitis’i tetiklemezken bazılarında tetikleyebilir; bu nedenle güneş ışığının etkileri kişiden kişiye farklılık gösterir. Güneş ışığı cildin kurumasına neden olabileceğinden dikkatli olmak önemlidir.
Stres atopik dermatitis’i nasıl etkiler?
Stres, atopik dermatitis’i kötüleştirebilir çünkü stres vücudun bağışıklık tepkisini etkileyerek iltihaplanmayı artırabilir; bu da atopik dermatitis semptomlarının şiddetlenmesine yol açar.