Epilepsi, beyin hücrelerinin aşırı elektriksel aktivitesi sonucu ortaya çıkan ve nöbetlerle karakterize edilen kronik bir beyin hastalığıdır. Bu durum, insanların davranışlarını, hislerini, konuşmalarını ve hareketlerini etkileyebilir. Bazı nöbetler oldukça kısa sürerken, bazıları ise daha uzun süre devam edebilir. Epilepsinin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, doğuştan gelen beyin anormallikleri, kafa travması, inme, tümör veya genetik faktörler epilepsiye yol açabilir. Her ne kadar tedavi olmasa da, antiepileptik ilaçlar ile nöbetler kontrol altına alınabilir ve epilepsili bireyler normal bir yaşam sürebilir.
Epilepsi Nedir?
Epilepsi, nöbetlerle karakterize kronik bir beyin hastalığıdır. Bu hastalıkta beyin hücreleri aşırı elektriksel aktivite gösterir ve bu durum kişinin davranışını, hislerini, konuşmasını ve hareketlerini etkileyebilir. Epilepside ortaya çıkan nöbetler çok çeşitli olabilir; bazıları birkaç saniye sürerken bazıları ise çok daha uzun sürebilir. Epilepsinin kesin nedeni bilinmese de genetik yatkınlık, beyin travması, inme, beyin tümörü ve doğuştan gelen beyin anormallikleri epilepsinin yaygın nedenleri arasında yer alır.
Epilepsinin Türleri Nelerdir?
Epilepsi türleri, nöbetlerin özelliklerine ve kişinin yaşına göre farklılık gösterebilir. Nöbetlerin görüldüğü yer, kişinin bilinç durumunu ve nöbet sırasında vücutta meydana gelen değişimleri belirleyen faktörlerdendir. Epilepsi türlerinin doğru teşhisi, tedavi açısından önemlidir. Epilepsi türlerini genel olarak şu şekilde sınıflandırabiliriz:
- Bilinç Kaybı Yaşanmayan Nöbetler
Bu tür nöbetlerde kişi bilinç kaybı yaşamaz. Bunlar da kendi içinde ikiye ayrılır:
-
Basit Parsiyel Nöbetler: Kişinin bilinç durumu yerindedir ancak vücudunun bir kısmında (kol ya da yüzde) kas hareketleri görülebilir.
-
Atonik Nöbetler: Kişinin kas tonusu kaybolur ve bayılma benzeri bir durum meydana gelir.
-
Miyoklonik Nöbetler: Kişinin kol veya bacaklarında hızlı kas kasılmaları olur.
-
Klonik Nöbetler: Kişinin kaslarında ritmik kasılmalar ve gevşemeler meydana gelir.
-
Tonik Nöbetler: Kişinin kasları sertleşir.
- Bilinç Kaybı Yaşanan Nöbetler
Bu tür nöbetlerde kişi bilinç kaybı yaşar ve çevresiyle iletişim kuramaz. Bu tür nöbetlere örnek olarak jeneralize tonik-klonik (grand mal) nöbetler verilebilir.
Epilepsinin Belirtileri Nelerdir?
Epilepsinin en bilinen belirtisi çeşitli formlarda ortaya çıkan nöbetlerdir. Epilepsili hastaların çoğunda nöbet belirtileri benzerlik gösterse de her hastada farklı belirtiler de görülebilir. Genel olarak epilepsinin belirtileri şunlardır:
-
Vücudun belirli bölgelerinde istemsiz kas hareketleri ya da seğirmeler,
-
Vücudun katılaşması ya da sertleşmesi,
-
Kısa süreli bilinç kaybı veya çevreyle iletişimde zayıflama,
-
Dilde ya da ağızda yaralar oluşması,
-
Baş ağrısı ya da migren atakları,
-
Bayılma hissi ve bayılma,
-
Kolların veya bacakların istemsiz bir şekilde hareket etmesi,
-
Konuşma ve dil problemleri,
-
Zihinsel yorgunluk ve konsantrasyon güçlüğü.
Epilepsinin Nedenleri Nelerdir?
Epilepside beyindeki elektriksel aktivitelerin anormal şekilde artmasının kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak bazı faktörlerin epilepsiye yol açtığı düşünülmektedir. Epilepsinin olası nedenleri şunlardır:
-
Genetik yatkınlık (ailede epilepsi öyküsü olması),
-
Doğuştan gelen beyin anormallikleri (beyin gelişim bozuklukları),
-
Bebeklik döneminde geçirilen düşük oksijen seviyesi (hipoksik iskemik ensefalopati),
-
İnme veya damar tıkanıklığı sonucu meydana gelen hasar,
-
Beyin tümörleri veya kistleri,
-
Doğum sırasında meydana gelen travmalar,
-
Beyin hasarına yol açan kafa travmaları (düşme veya trafik kazası),
-
Alkol ya da uyuşturucu madde bağımlılığı,
-
Beyin iltihaplanmaları (menenjit veya ensefalit),
-
Ateşli havaleler (özellikle çocukluk döneminde),
-
Kronik alkol yoksunluğu.
Epilepsi Tanısı Nasıl Konur?
Epilepside tanı koymak zordur; çünkü genellikle nöbet esnasında hasta kontrol altına alınmış olmaz. Bu nedenle hastanın yakınlarının belirtileri doğru bir şekilde aktarabilmesi tanıda önemlidir. Tanıda kullanılan yöntemler şunlardır:
-
Hastanın Geçmişi: Hastanın nöbet geçirmeden önceki durumu ve hastalık öyküsü değerlendirilir. Özellikle yakınların nöbet esnasında hasta ile çevresindekiler arasındaki etkileşimi gözlemlemesi tanı için önemlidir.
-
Nörolojik Muayene: Muayenede refleksler, motor güç ve kas tonusu kontrol edilir.
-
Görüntüleme Yöntemleri: Bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MR) gibi görüntüleme yöntemleri kullanılarak beyinde anormallik olup olmadığı incelenir.
-
Kan Testleri: Kan testleri ile elektrolit dengesizlikleri ve metabolik bozukluklar araştırılır.
-
Elektroensefalografi (EEG): EEG yöntemiyle beynin elektriksel aktiviteleri incelenir; bu sayede epileptik aktivite olup olmadığı saptanabilir.